Διαβάζει η Gen Z ; Kαι αν όχι, μπορεί μία λέσχη ανάγνωσης να την κάνει να αγαπήσει τα βιβλία;

Πέρα από αυτό, ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο που συνδέεται με τιη συμμετοχή στις λέσχες ανάγνωσης είναι η δυνατότητα που δίνεται στα μέλη να έρθουν σε επαφή με δημιουργους, μεταφραστές ή και εικονογράφους των βιβλίων που διαβάζουν.

Σχετικά με αυτό, η κα. Κοντού επισημαίνει «Έχουμε φιλοξενήσει με επιτυχία συγγραφείς και ποιητές καθώς και μεταφραστές ή επιμελητές της έκδοσης των βιβλίων. Οι άνθρωποι αυτοί μας αποκρυπτογραφούν τα μυστικά των βιβλίων. Μας αναλύουν το σκεπτικό και την άποψή τους και έτσι το ανάγνωσμα ζωντανεύει ακόμη περισσότερο και εμείς έχουμε την χαρά και την μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουμε τους δημιουργούς από κοντά».

Αλήθεια, ποιον αφορά μία λέσχη ανάγνωσης;

Η λέσχη ανάγνωσης αφορά κάθε ηλικία και για αυτό τον λόγο το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος έχει φροντίσει να δημιουργήσει τρεις λέσχες: για παιδιά, έφηβους και ενήλικες. Η παιδική λέσχη αφορά παιδιά 9 έως 12 ετών ενώ η εφηβική πραγματοποιείται διαδικτυακά, ενώνοντας έφηβους από κάθε γωνιά της Ελλάδας και δίνοντας την ευκαιρία σε όλους να κάνουν κάτι δημιουργικό, που ίσως να μην έχουν την ευκαιρία να κάνουν στον τόπο που ζουν. Οι Λέσχες Ανάγνωσης πραγματοποιούνται με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος

Στη λέσχη ενηλίκων που λειτουργεί στο Κέντρο Πολιτισμού οι συμμετέχοντες φτάνουν τα 30 άτομα, και αυτό δεν είναι απόλυτο, όπως μας λεει η Χριστίνα Μαγειρία. «Υπάρχει ένα όριο προεγγραφών, ωστόσο, μπορεί να υπάρξει κάποια ακύρωση ή προσθήκες, δεν είμαστε αυστηροί στον αριθμό των συμμετεχόντων. Στόχος μας είναι να συμμετάσχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι μπορούν. Το όριο για τη λέσχη ενηλίκων είναι 30 άτομα, για την παιδική είναι 22 άτομα και για την εφηβική είναι 30», επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Στην περίπτωση των δημοτικών λεσχών, τα όρια είναι πιο αυστηρά. Η εγγραφή πραγματοποιείται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, μετά το πέρας του οποίου δεν μπορούν να ενταχθούν στην ομάδα άλλα μέλη. Επίσης, έχει όριο 15 μελών, οι θέσεις των οποίων έχουν συμπληρωθεί τόσο στην περίπτωση της Νέας Φιλαδέλφειας όσο και στην περίπτωση του Χαϊδαρίου.

Φαίνεται ότι οι γυναίκες είναι εκείνες που επιλέγους σε μεγαλύτερο βαθμό να συμμετέχουν σε λέσχες ανάγνωσης. «Οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι πολύ περισσότερες από τους άνδρες. Συμμετέχουν τόσο στην ενηλίκων, όσο και στην παιδική και εφηβική λέσχη, περισσότερες γυναίκες και κορίτσια. Οι άνδρες δεν φαίνεται να έχουν τόσο μεγάλη συμμετοχή», σχολιάζει η κα. Μαγειρία, μιλώντας για τους συμμετέχοντες στις λέσχες ανάγνωσης που λειτουργούν στον Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Αυτό διαπιστώσαμε κι εμείς, όταν επισκεφτήκαμε την λέσχη ανάγνωσης στη Νέα Φιλαδέλφεια. Από τα 13 μέλη της λέσχης που συναντήσαμε εκεί, μόνο ένας ήταν άνδρας. Είναι ο κ. Μακης, ο οποίος αναφερόμενος στην εμπειρία του, μας επισήμανε ότι το μόνο του παράπονο είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πολλοί άνδρες στις λέσχες ανάγνωσης. Στη συγκκεριμένη, όπως τόνισε είναι μόνο εκείνος και ένα ακόμα μέλος που απουσίαζε από τη συνάντηση του Απριλίου.

Για την επαφή της Gen Z με τις λέσχες, η κα. Κοντού επισημαίνει:

«Οι νεότεροι είναι πάντα πρόθυμοι να μας δώσουν την φρέσκια ματιά και άποψη που πάντα θέλουμε πάρα πολύ. Το πρόβλημα στις νεαρές ηλικίες είναι ο εργασιακός χώρος, που πολλές φορές δεν τους επιτρέπει να έχουν χρόνο και κάποιες φορές δεν είναι και συνεπείς στις παρουσίες τους. Ωστόσο, θεωρώ ότι και οι νέοι άνθρωποι το έχουν ανάγκη και αυτό (η συμμετοχή στη λέσχη) τους οδηγεί σε δρόμους που δεν τους βρίσκουν στο διαδίκτυο. Γιατί είναι μία παρεΐστικη κατάσταση, την οποία αναγνωρίζουν κι εκείνοι σαν κάτι πιο σημαντικό από το να είσαι μπροστά σε ένα κινητό τηλέφωνο ή μπροστά σε ένα laptop.

Τα μέλη, τα βιβλία και η παρέα

Τα bookclubs είναι πολλά παραπάνω από μία συνάντηση μία φορά τον μήνα. Τα μέλη αναπτύσσουν σχέσεις μεταξύ τους, δένονται και πορεύονται μαζί και σε άλλες εκφάνσεις της ζωής. «Είναι παρεϊστικη υπόθεση η λέσχη. Κάνουμε κι άλλα πράγματα μαζί. Βγαίνουμε, πηγαίνουμε στο θέατρο, πηγαίνουμε σε εκθέσεις ζωγραφικής, κάνουμε κι άλλα πράγματα εκτός λέσχης», τονίζει με ενθουσιασμό η κα. Κοντού.

Σχετικά με το ίδιο ζήτημα η κα. Μαγείρια προσθέτει πως «Το κίνητρο για τον καθένα είναι διαφορετικό αλλά αυτό που είναι υπέροχο είναι ότι δημιουργείται μία κοινότητα, που μετά την ολοκλήρωση της συνάντησης θα συνεχίσει να έχει επαφές. Είναι μία όμορφη συγκυρία συνεύρεσης ανθρώπων που αγαπάνε το βιβλίο».

Η κα. Μήνα, που είναι ενεργό μέλος της λέσχης που στεγάζεται στη δημοτική βιβλιοθήκη Νέας Φιλαδέλφειας μιλώντας μας για την εμπειρία της ως συμμετέχουσα από το 2019 τονίζει ότι αυτό που της αρέσει περισσότερο στην ομάδα που έχει δημιουργηθεί είναι το γεγονός ότι καταφέρνει να έρχεται σε επαφή με διαφορετικές οπτικές.

Mπορεί η συμμετοχή σε ένα book club να σε βοηθήσει να αγαπήσεις τα βιβλία;

Η αγάπη των ανθρώπων για τα βιβλία δεν είναι ένα από τα στοιχεία που θεωρούνται δεδομένα. Αυτό φαίνεται ότι σχετίζεται μεταξύ άλλων και με τον επιπόλαιο τρόπο που επιλέγουμε να αντιληφθούμε το περιεχόμενο ενός αναγνώσματος. Η Μαργαρίτα Κοντού είναι πεπεισμένη ότι η συμμετοχή σε μία λέσχη ανάγνωσης μπορεί να σε κάνει να αγαπήσεις σε βάθος τα βιβλία.

Μιλώντας για την επίδραση που ασκεί στα παιδιά η συμμετοχή, η Χριστίνα Μαγειρία επισημαίνει πως «Οι γονείς αναφέρουν ότι η λέσχη ωθεί τα παιδιά στο να διαβάζουν γενικότερα βιβλία. Κάποιο από τα παιδιά μάς είχε πει "διάβασα ένα βιβλίο που δεν θα τολμούσα να αγγίξω". Σίγουρα είναι μία επιλογή που μπορεί να προσφέρει πολλά τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες».

Επιβιώνει ένα έντυπο βιβλίο σε μία εποχή που συνεχώς ψηφιοποιείται;

Σε μία εποχή κάτα την οποία τα κινητά τηλέφωνα έχουν γίνει προέκταση του χεριού μας φαντάζει περισσότερο δύσκολο για κάποιον να αφήσει στην άκρη την τεχνολογία και να στραφεί στα έντυπα λογοτεχνικά έργα.

«Είναι μία εποχή που όλα τρέχουν πολύ γρήγορα. Η ροή της πληροφορίας είναι συνεχής και η εικόνα είναι πολλές φορές αυτή που τραβά περισσότερο το ενδιαφέρον ενός παιδιού, ενός εφήβου, ενός ενήλικα και το να μπορείς με κάποιον τρόπο να βρεις χρόνο για τον εαυτό σου και να έχεις την επαφή με τον κόσμο που δημιουργεί ένα βιβλίο, τους χαρακτήρες και πως αυτό μπορεί να έχει προεκτάσεις στη δική σου ιστορία είναι πολύ σημαντικό», αναφέρει η Χριστίνα Μαγειρία, μιλώντας για το συγκεκριμένο θέμα.

Τονίζει ακόμα ότι «Για μένα είναι σημαντικό όταν βλέπω τους γονείς να αφήνουν τα παιδιά και να αγωνιούν για το πρόγραμμα των επόμενων μηνών για να ρυθμίσουν το πρόγραμμα των παιδιών και να μπορέσουν να έρθουν».

Αναφερόμενη στο ίδιο ζήτημα, η Μαργαρίτα Κοντού σημειώνει «Η επαφή μας με τα βιβλία είναι πάρα πολύ σημαντική γιατί με αυτόν τον τρόπο ψάχνουμε παράλληλα και μέσα μας. Δεν μένουμε σε αυτά που μας δίνει το βιβλίο, μένουμε στην επίδραση που έχει εκείνο, τα λόγια του συγγραφέα και οι χαρακτήρες μέσα μας».

Οι μεγάλες στιγμές σε ένα bookclub

Τόσο η Χριστίνα Μαγειρία από το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, όσο και η Μαργαρίτα Κοντού από τις δημοτικές λέσχες Νέας Φιλαδέλφειας και Χαϊδαρίου δυσκολεύτηκαν να μας πουν μονάχα μία σημαντική στιγμή που έχουν ζήσει ως συντονίστριες. Ωστόσο, και οι δύο τόνισαν την σπουδαιότητα των επισκέψεων αναγνωρισμένων συγγραφέων, που βρέθηκαν σε συναντήσεις και συνομίλησαν με τα μέλη για κάποιο από τα βιβλία τους.

Η κα. Κοντού αναφέρει σχετικά «Θυμάμαι πάρα πολύ έντονα κάποιους συγγραφείς που είχαμε φιλοξενήσει τα πρώτα χρόνια της λέσχης ανάγνωσης Χαϊδαρίου. Ένας από αυτούς ήταν ο Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος μας έκανε πάρα πολλή εντύπωση για τον αξιοπρεπή λόγο του. Επίσης η Αγγελάκη-Ρουκ, η ποιήτρια, η οποία ήταν τόσο χαμηλών τόνων και τόσο ταπεινή και όσο εκείνη ήταν ταπεινή και χαμηλών τόνων, τόσο η ποίησή της ήταν υψηλή και πάρα πολύ ιδιαίτερη. Επίσης έχουμε φιλοξενήσει κατά καιρούς τον Πατέρα Φιλόθεο Φάρο, την Ιωάννα Καρυστιάνη, τη Ρέα Γαλανάκη, την Μαρία Ευθυμίου, τον ποιητή Αντώνη Φωστιέρη, τη Φιλομήλα Λαπατά, τον Ισίδωρος Ζουργό. Πολλούς σημαντικούς ανθρώπους γύρω από τον χώρο του βιβλίου. Είμαστε πάρα πολύ τυχεροί που τους είχαμε».

Η συντονίστρια του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Χριστίνα Μαγειρία, μοιράστηκε μαζί μας δύο τρυφερές ιστορίες που έχουν μία ξεχωριστή θέση στην καρδιά της.

«Θα σου πω τι με έχει αγγίξει εμένα προσωπικά», τονίζει και προσθέτει «Είναι όμορφο να βλέπεις να συνδέονται παιδιά από την επαρχία και να τους δίνεται η δυνατότητα της συμμετοχής (σε μία λέσχη ανάγνωσης) την οποία πιθανότατα να μην την έχουν εκεί που μένουν», δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την συμπεριληπτική αξία που κρύβεται πίσω από τις διαδικτυακές συναντήσεις των εφήβων της λέσχης.

Έπειτα, η συντονίστρια επισημαίνει ακόμα «Μία ακόμα πολύ δυνατή στιγμή για εμένα προσωπικά ήταν όταν με αφορμή το βιβλίο της Μαρίζα Ντεκάστρο "Οι δικοί μου άνθρωποι", που είχε θέμα την ιστορική περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου, τα παιδιά έγραψαν ιστορίες για τους παππούδες τους, για τις οικογένειές τους. Ιστορίες δύσκολες, ιστορίες αλληλεγγύης και βοήθειας, τις οποίες μοιράστηκαν το ένα με το άλλο. Ήταν μία από τις πιο ωραίες στιγμές».

Τις λέσχες, όμως δεν τις ξεχωρίζουν μόνο οι μεγάλες στιγμές, αλλά και πιο απλές, οι καθημερινές, που κάνουν την κα. Μαγειρία να χαμογελά στο Κέντρο Πολιτισμού.

«Ωραίες στιγμές υπάρχουν και στα πιο απλά στις λέσχες ανάγνωσης. Υπάρχουν όταν τα παιδιά δένονται με την εισηγήτρια και της φέρνουν δώρο για τα Χριστούγεννα. Όταν ανυπομονούν να μάθουν το πρόγραμμα των επόμενων μηνών. Ωραίες στιγμές είναι όλες οι στιγμές μοιράσματος, που με αφορμή κάποιο βιβλίο, ανοίγεται ο συμμετέχων και μεταφέρει τις δικές του προσωπικές ιστορίες και τοποθετήσεις», αναφέρει.

* Ευχαριστούμε τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης της δημοτικής βιβλιοθήκης Νέας Φιλαδέλφειας για τη συμβολή τους στη δημιουργία αυτού του άρθρου, όπως επίσης και τις Μαργαρίτα Κοντού και Χριστίνα Μαγειρία.