Εσύ ένιωθες ασφαλής όταν απέκτησες social media;

MSN, Hi 5, My Space, facebook, Instagram, Twitter, Snapchat, Pinterest, και ένα σωρό άλλες εφαρμογές που μας έφεραν ένα βήμα πιο κοντά σε φίλους πραγματικούς ή φίλους που δεν συναντήσαμε -ούτε θα συναντήσουμε- ποτέ. Άλλα social media ήταν την μόδας πριν 10 ή 15 χρόνια, ενώ το facebook δείχνει να κρατά τα σκήπτρα της πρωτιάς τα τελευταία χρόνια, με τη «λάμψη» του να έχει ωστόσο λίγο ξεθωριάσει. Πόσο ασφαλείς αισθανθήκαμε όλα αυτά τα χρόνια της διαδικτυακής μας περιήγησης;

Σοφία: Όταν ηπαρενόχληση έρχεται εκεί που δεν το περιμένεις

Ήταν, θυμάμαι, 2003 όταν ανακάλυψα για πρώτη φορά το «μαγικό κόσμο» της επικοινωνίας μέσα από τον υπολογιστή. Το MSN εγκαταστάθηκε στον υπολογιστή μου και πλέον η επικοινωνία ήταν πολύ πιο εύκολη… Το facebook έκανε την εμφάνισή του τον αμέσως επόμενο χρόνο, κι όμως δήλωνα σθεναρή αντίσταση: «Για ποιο λόγο να βλέπουν οι άλλοι τις φωτογραφίες μου; Για ποιο λόγο να ποστάρω; Για ποιο λόγο να μιλάμε από εκεί και όχι από το τηλέφωνο;». Και όμως, έπειτα από πέντε ολόκληρα χρόνια πιέσεων, το «κακό» έγινε. Το προφίλ δημιουργήθηκε και μέχρι σήμερα έχω ανεβάσει εκατοντάδες φωτογραφίες και ποστ (για να μην πω χιλιάδες).

Η αλήθεια είναι πως πέρασα εποχές που πόσταρα φωτογραφίες αμφιβόλου αισθητικής. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχω ανακαλύψει το Instagram, που λίγο ή πολύ, μας έχει μετατρέψει όλους σε φωτογράφους. Ακόμη και τη sofenia_m. Ναι, όπως είπε και ένας φίλος τις προάλλες: «Από τότε που ανακαλύψαμε το Instagram νομίζουμε όλοι πως είμαστε φωτογράφοι και από τότε που ανακαλύψαμε το facebook νομίζουμε πως έχουμε φίλους». Νομίζω δεν θα μπορούσε να περιγραφεί καλύτερα η άποψη που έχω και εγώ η ίδια για τα social media. Επίσης, αλήθεια είναι πως με το facebook πολλοί έχουν προσπαθήσει να μας «φάνε» τη δουλειά. Εμάς, των δημοσιογράφων. Τραβάει ο οποιοσδήποτε μια φωτογραφία, γράφει ένα σχόλιο, ποστάρει και η «δημοσιογραφία των πολιτών» επελαύνει. Εάν είναι ολόκληρη η αλήθεια ή όχι, ίσως και να μην το μάθουμε ποτέ.

Πάντως, στο facebook είχα πάντοτε την «αρχή» να μην έχω πολλούς φίλους και κυρίως φίλους που δεν γνωρίζω και στην πραγματική ζωή. Το τηρώ, με εξαίρεση 15-20 άτομα, οι οποίοι είναι φίλοι φίλων, έχουμε καμιά 100ριά κοινούς γνωστούς, στέλνουν αίτημα φιλίας και «ντρέπομαι» να μην το αποδεχτώ. Αλλά, πραγματικά, ακόμη και εκείνοι, γιατί να μπορούν να βλέπουν τις φωτογραφίες μου και να «κατασκοπεύουν» το φεϊσμπουκικό μου αποτύπωμα;

Ναι, μεταξύ των καθιερωμένων «γεια σου κούκλα/αστέρι/άγγελε», «kane me add eimai plok», έχω λάβει και υλικό που με έχει σοκάρει. Φωτογραφίες στο facebook. Γυμνές. Από πρώην συμφοιτητή μου. Μάλιστα, (μου) ήταν πολύ αγαπητός, ωστόσο δεν είχαμε καμία επαφή μέσω σόσιαλ. Ήμασταν απλώς ΚΑΙ διαδικτυακοί φίλοι. Είδες; Τελικά δεν ξέρεις από πού θα σου έρθει. Για αυτό παιδιά, αράξτε λίγο τη φάση σας με τα σόσιαλ. Η ζωή είναι εκεί έξω και περιμένει. Κλείστε τα application και ανοίξτε καλύτερα τα μάτια σας.

Μαργαρίτα: Πώς τα σόσιαλ μου δίδαξαν να «φιλτράρω»

Πρώτο προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα έκανα το 2007 στο Hi5. Καμία σχέση με το ομώνυμο συγκρότημα (αυτό είχε ήδη ξεχαστεί). Για όσους δεν έχουν ιδέα τι ήταν αυτή η πλατφόρμα, ήταν ένα εκσυγχρονισμένο και διασκεδαστικό My Space. Ένα λίγο πιο kitsch Facebook. Ένα κοινωνικό δίκτυο που εξαφανίστηκε μόλις ο κόσμος εξοικειώθηκε αρκετά με το Facebook. Πράγμα που εγώ έκανα το 2009, στην ηλικία των 15 χρονών. Εάν ξαφνικά, σε έπιασε ένα ευγενικό νευρικό γέλιο, σε καταλαβαίνω απόλυτα. Δεν έχω ιδέα τι έκανε ένα 15χρονο στο facebook. Ίσως το πρόβλημα να ήταν πως κανείς δεν μου είχε μιλήσει γι’ αυτό. Δεν είχα ιδέα πώς το χρησιμοποιώ, αν είναι για να κάνω φίλους ή αν απλά συνδέεσαι με τους φίλους που ήδη έχεις. Μάλλον ήμουν τυχερή, αφού το facebook ήταν ένα μικρό… σχολείο, ώστε να μάθω να φιλτράρω τους ανθρώπους που θέλω όντως να συνδεθώ και ήδη ήξερα. Το μόνο που μπορώ να σου πω με σιγουριά είναι πως αυτή η καινούργια συνήθεια του facebook, να σου πετάει καθημερινά «Αναμνήσεις», με έχουν κάνει να μην αναγνωρίζω τον εαυτό μου πριν 10 χρόνια!

Δεύτερο προφίλ και… tweet! Λογαριασμό στο Twitter έκανα το 2011, όταν μπορούσα να πω… δυο κουβέντες παραπάνω. Όταν δηλαδή, ήμουν 17 χρονών. Θυμάμαι δεν έλεγα και πολλά, μάλλον όντως το είχα για να γράψω τις πρώτες δύο μου κουβέντες. Το χρησιμοποίησα φανατικά από το καλοκαίρι του 2012 μέχρι και τον Χειμώνα του 2014, όταν σε μια φάση εκνευρισμού και θολούρας το έσβησα. Ίσως και να ήταν το χειρότερο μέσο παρακολούθησης της πιο πρόσφατης σχέσης μου. Μέσα σε 30 ημέρες κατάλαβα πως έχασα τους followers μου (γιατί το είχα χτίσει πραγματικά, όχι αστεία) και όλα τα καλά μου tweets. Ήταν η Μαρούσκα που όταν της έλεγα να γράφει, έγραφε όντως.

Instagram έκανα το 2012 όταν το όνομα margaritagram δεν χρειάστηκε κάτω παύλα στη συνέχεια. Γιατί μάντεψε πόσες Μαργαρίτες με επίθετο από να ξεκινάει με Γραμ, δεν είχαν λογαριασμό. Άσε που είχα καταφέρει να απογειώσω το #διπλής με το δεύτερο συνθετικό (;) της λέξης Instagram. Όλα αυτά χωρίς να το ξέρω. Προφανώς. Και με λιγότερους από 50 περίπου followers να μην μου κάνουν like στις και καλά αυθόρμητες φωτογραφίες μου. Ηλιοβασιλέματα, σκυλιά, γατιά, selfies (πριν γίνουν μόδα και χωρίς duckface), κανένα hashtag και μια ζωή μισή χωρίς τα stories. Σε αυτό το σημείο ενημερώνω πως το καλύτερο που μπορείς να κάνεις αυτή τη στιγμή είναι να μην κρίνεις για να μην κριθείς. Όχι εγώ, μια φίλη το λέει.

Ειρήνη: Πόσο πολύ από εμέναυπάρχει στον κυβερνοχώρο;

Μετρώ 30 χρόνια ζωής. Αυτό σημαίνει πως όταν ήμουν 10 χρονών δεν είχα social media ή κάποιο «έξυπνο» τηλέφωνο καθώς και ότι ανήκω στις πρώτες γενιές που χρησιμοποίησαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Αποκλείεται να κυκλοφορήσουν τηλέφωνα που βγάζουν φωτογραφίες», θυμάμαι να λέω κάπου στο Γυμνάσιο στη συμμαθήτριά μου, τη Μαρία, η οποία είχε ακούσει αυτή τη φήμη στο σχολείο. Από τα κινητά-παντόφλες με τις αναπάντητες» και εκείνη τη συζήτηση, λοιπόν, βρέθηκα ξαφνικά στο πρώτο μόντεμ με τον χαρακτηριστικό ήχο και από εκεί στο MSN και τα chat rooms στις ιστοσελίδες των αγαπημένων μου celebrities. Ενθουσιασμός, περιέργεια, αθωότητα. Όλα γίνονταν για πρώτη φορά και όλα ήταν αναπάντεχα ωραία.

Μέσα σε χρόνο «ντετέ» απέκτησα φίλους και έρωτες από χώρες μακρινές και μπορούσα να συνομιλώ μαζί τους μέχρι αργά το βράδυ (ενώ η μητέρα μου πίστευε ότι διάβαζα). Θυμάμαι τον Τζέιμι από το chat στο site του Eminem (ναι, τι;), τη Λουίζ από τη Λονδίνο και την ξαδέρφη μου από το χωριό την οποία είχα χρόνια να δω αλλά χάρη στο MSN γίναμε «κολλητές». Διαδικτυακές φιλίες με βάση το τι μουσική ακούς, ποιες ταινίες έχεις δει και ποια είναι τα χόμπι σου (αληθινά ή όχι). Με εκείνους και ακόμη περισσοτέρους διαδικτυακούς φίλους περνούσα τα βράδια. Και ναι, ήμουν εκεί όταν τα πρώτα social media (όπως περίπου τα ξέρουμε σήμερα) έκαναν την εμφάνισή τους: Από το My Space στο Hi5 και από εκεί στο facebook, το Twitter, το YouΤube. Μεγαλώσαμε μαζί και ωριμάσαμε (έτσι θέλω να πιστεύω) και έπειτα από πολλές φωτογραφίες, πληροφορίες και μηνύματα, φτάσαμε εδώ που είμαστε σήμερα.

Τώρα, λοιπόν, που η αθωότητα έχει χαθεί και τα social media έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητάς μου, δεν μπορώ παρά να διερωτηθώ: Πόσο πολύ από εμένα υπάρχει στον κυβερνοχώρο; Ποια είναι τα ψηφιακά μου αποτυπώματα; Υπήρχε, άραγε, μεγαλύτερη ασφάλεια τότε; Όσο «αθώα» και αν φαντάζουν εκείνα τα χρόνια, οι κίνδυνοι του Διαδικτύου ήταν και είναι πολλοί. Μπορεί ο Τζέιμι να μην υπήρξε ποτέ και η Λουίζ (που «εξαφανίστηκε» ξαφνικά) να ήταν ο... Γιωργάκης από το φροντιστήριο Αγγλικών. Το σίγουρο είναι πως αν και εσύ μετράς -τουλάχιστον- 17 χρονιά παρουσίας στο Διαδίκτυο, τότε έχεις πολλές ιστορίες ιντερνετικής τρέλας να διηγηθείς. Η διαφορά με το παρελθόν, ωστόσο, έγκειται στο ότι σήμερα έχεις καλύτερη ενημέρωση και φυσικά, πολλά διαδικτυακά εργαλεία που μπορούν σε βοηθήσουν να κρατήσεις τα προσωπικά σου στοιχεία ασφαλή.

Με λίγα λόγια, ξέρεις ότι δεν πρέπει να «σερφάρεις» απροστάτευτη. Οι θηρευτές που παραμονεύουν στον κυβερνοχώρο είναι πολλοί και δεν σου αρέσει να είσαι το θύμα…