«Της είχαν δώσει 3 μήνες ζωής. Σήμερα δεν υπάρχει ο καρκίνος στη ζωή της».

ΕΡΜΙΟΝΗ ΣΑΡΡΗ

Ανανεώθηκε: 25 Οκτωβρίου 2018

«Της είχαν δώσει 3 μήνες ζωής. Σήμερα δεν υπάρχει ο καρκίνος στη ζωή της».

Γράφει η Ιωάννα Θεοδωρακοπούλου

Πέρασε σχεδόν όλη της τη ζωή να κρατάει όρθιο ένα σπίτι. Μια οικογένεια. Όταν έφυγε από το σπίτι το τελευταίο της παιδί, κυνήγησε την τέχνη που αγαπούσε και μια πολύ ενδιαφέρουσα νέα ζωή. Και μετά ήρθε ο καρκίνος. Λίγο αργότερα πέθανε. Η ιστορία μιας πελάτισσάς μου είναι ένα δραματικό παράδειγμα τρόπων με τους οποίους ο καρκίνος έχει κάνει την εμφάνισή του όσον αφορά ότι ακούω από το άμεσο περιβάλλον μου. Συγγενείς, συνεργάτες, εκπαιδευόμενοι, γείτονες έχουν μια ιστορία να πουν με σημείο αναφοράς την ασθένεια αυτή. Σύμφωνα με παγκόσμιες στατιστικές, 1 στους 2 άνδρες και 1 στις 3 γυναίκες θα εμφανίσουν κάποιο είδος καρκίνου στη ζωή τους. Αυτό δείχνει ότι ο καρκίνος μπορεί να εμφανιστεί σε όλους μας όμως ελάχιστοι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι η ψυχολογική μας κατάσταση μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη θεραπεία του. Όλο και περισσότερες μελέτες αποδεικνύουν την καθοριστική συμβολή της ψυχολογικής υποστήριξης και ψυχοθεραπείας στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενή, σε βαθμό που να παρατείνει τη ζωή.

Της είχαν δώσει 3 μήνες ζωής. Έπρεπε να έχει πεθάνει μέσα στην προηγούμενη δεκαετία. Όταν πρωτοδιεγνώσθη με καρκίνο του μαστού το 2005 αιφνιδιάστηκε καθώς γυμναζόταν συστηματικά, έτρωγε σωστά και πρόσεχε την υγεία της. Η απορία της «Πώς γίνεται να συνέβη σε μένα;» Αμέσως μετά την μαστεκτομή, ένας τυχαίος άνθρωπος στο νοσοκομείο της πρότεινε να δει ψυχολόγο. Δουλέψαμε μαζί και σχεδόν καθημερινά συναντούσε αρκετούς στην κατάστασή της. Όπως λέει, η δουλειά που έκανε με τον εαυτό της, της άλλαξε τη ζωή τότε. Βρήκε τη δύναμη να μοιραστεί τα τόσο τρομακτικά συναισθήματα που βίωνε, έμαθε να χαλαρώνει τον εαυτό της όταν δεν άκουγε θετικές ανακοινώσεις και να βρίσκει τρόπους να διαχειρίζεται τη θλίψη, την κατάθλιψη, τον πόνο και το φόβο. Αυτό που επισήμανε είναι ότι οι δεξιότητες που έμαθε την βοήθησαν να περάσει μέσα από όλο αυτό και να συνεχίσει να ξεπερνά κάθε δυσκολία που άλλοτε θα την παρέλυε. Όταν ο καρκίνος ξαναχτύπησε την πόρτα της 3 χρόνια μετά, ο γιατρός της της έδωσε 3 μήνες ζωής. Εκείνη μου είπε πριν 1 μήνα που ήρθε να με δει για άλλο λόγο, ότι αρνήθηκε κάθε ιατρική θεραπεία και επέλεξε να εντείνει όλα όσα είχε μάθει έως τότε , εστιάζοντας στον τρόπο σκέψης της. Σήμερα δεν υπάρχει ο καρκίνος στη ζωή της.

Όπως η εν λόγω κυρία, έτσι και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συνδέουν αυτομάτως την ψυχολογική υποστήριξη και την ψυχοθεραπεία με την διαχείριση του καρκίνου. Ενώ θα έπρεπε. Μπορούν να βοηθηθούν στη διαχείριση της τρομακτικής - για μία εν δυνάμει απειλητική για τη ζωή ασθένεια – διάγνωσης, αλλά όχι μόνο σε αυτή τη φάση. Ο ασθενής μαθαίνει να αντέχει τις συχνά δύσκολες θεραπείες που ίσως και να είναι η μοναδική τους ευκαιρία στη ζωή. Βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους και βοηθούν τα μέλη της οικογένειας τους να το διαχειριστούν. Και πολλές φορές μέσω της ψυχοθεραπείας υπάρχει η δυνατότητα παράτασης της ζωής πέρα από τις μεγαλύτερες ελπίδες της κλασσικής ιατρικής. Με καθοριστική μεταβλητή, την απόφασή τους να κάνουν σταδιακές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι δεν είναι πολλοί αυτοί οι ασθενείς που έχουν τη δύναμη να κάνουν αλλαγές. Όσοι όμως την έχουν βρει μέσα από συστηματική βοήθεια από επαγγελματία ψυχικής υγείας, έχουν καταφέρει μέχρι και τριπλασιασμό των ετών ζωής από την αρχική πρόγνωση. Λόγω αυτών των ενδείξεων, στον κλάδο της ψυχικής υγείας δεν σταματάμε να μιλάμε για τον αντίκτυπο της ψυχοθεραπείας στη διάρκεια ζωής. Καθώς η ιατρική αναζητά τρόπους ελέγχου του καρκίνου με το ενδοκρινολογικό και ανοσοποιητικό σύστημα να έχουν κύριο ρόλο.

Επίσης σημαντική βοήθεια για τους ασθενείς είναι να μάθουν να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τη θεραπεία. Το σύνηθες είναι ότι οι ασθενείς εγκλωβίζονται στις οργανικές πτυχές της ασθένειάς τους αλλά η υπερενασχοληση με τις πιθανότητες και τις διαγνωστικές διαδικασίες, οδηγεί τους ασθενείς σε εκμηδενισμό του ρόλου των συναισθημάτων τους και του τρόπου αντίληψης και σκέψης τους σε αυτές τις καταστάσεις.

Στα πρώτα στάδια διάγνωσης λοιπόν πρέπει να διαχειριστούν τα συναισθήματα που προκαλεί η διάγνωση, που μπορεί να είναι και τρόμος, κατάθλιψη ή ακόμα και ανακούφιση για όσους άκουσαν ότι εν τέλει κάποια αδιαθεσία που ένοιωσαν ήταν στο μυαλό τους. Πέραν της περιόδου διάγνωσης όμως, υπάρχουν πιο καθοριστικά για τους ασθενείς σημεία τα οποία αντιμετωπίζει η ψυχοθεραπεία. Όπως αποφάσεις που πρέπει να πάρει και οι οποίες είναι κρίσιμες για τη ζωή του. Είναι σημαντικό να μάθει πώς να μιλάει πιο διεκδικητικά κι άρα αποτελεσματικά με τους γιατρούς και να λαμβάνει την ενημέρωση που ο ίδιος έχει ανάγκη. Επίσης η διαχείριση των παρενεργειών που επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής αλλά και πολλές φορές αποτελούν εμπόδιο για τη θεραπεία. Και είναι βασικό το ότι η χημειοθεραπεία δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά της αν ο ασθενής δεν μπορεί να αντέξει τη δράση της. Για να βοηθήσουμε τους ασθενείς να ελέγξουν την ναυτία και άλλες παρενέργειες, τεχνικές χαλάρωσης και γνωσιακής αναπλαισίωσης οδηγούν σε σημαντική μείωση του στρες που κυριεύει το σώμα.

Η διαχείριση του πόνου είναι επίσης σημαντική καθώς αποτελεί μια υποκειμενική αίσθηση. Αν σπάσεις ένα πόδι, πάντα προκαλείται πόνος. Αλλά αν πανικοβληθείς για το ότι θα πας στο νοσοκομείο, αυτό οδόνει τον πόνο. Η τεχνική του καθοδηγούμενου οραματισμού έχει αποδειχθεί από μαρτυρίες θεράποντων ιατρών και ασθενών πολύ βοηθητική σε ασθενείς με καρκίνο στη διαχείριση της δυσφορίας. Στιγμές που η ακτινoθεραπεία δίνει την αίσθηση ότι του καίνε τον οισοφάγο και με αγωνία και τεράστια δυσκολία καταφέρνει να φάει ή ακόμα και να μασήσει, ο ασθενής μπορεί να καταφέρει να μεταφέρει την σκέψη του σε κάτι που τον ευχαριστεί, που τον κάνει να θυμάται δεξιότητές τους, και τον απομακρύνουν από αισθήσεις που μόνο αν τις διαχειριστεί θα τον βοηθήσουν να αντιμετωπίσει την ασθένεια.

Όμως δεν επωφελούνται μόνο οι ασθενείς από τη βοήθεια επαγγελματία ψυχικής υγείας. Καθώς είναι γνωστό ότι συνήθως τα μέλη της οικογένειας του ασθενή είναι πιο στρεσαρισμένα και θλιμμένα από ότι ο ίδιος ο ασθενής. Από μελέτες έχουμε δει τέτοια παραδείγματα όπως συζύγους ασθενών με καρκίνο του παχέος εντέρου να εμφανίζουν μεγαλύτερη αναστάτωση από τον ασθενή, συζύγους ασθενών με καρκίνο του μαστού να δυσφορούν το ίδιο με την ασθενή και να έχουν ακόμα πιο μεγάλη δυσκολία σε επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις. Κι όμως πολύ συχνά αυτοί οι άνθρωποι παραγκωνίζονται. Ενώ η δική τους αναστάτωση είναι μεγάλο βάρος για τους ασθενείς καθώς σε μια από τις πολλές έρευνες με παιδιά που διαγνώσονται με καρκίνο, η πιο καθοριστική παράμετρος σχετικά με το πόσο καλά πήγαν, ήταν το πόσο καλά προσαρμόστηκαν οι γονείς στην ασθένεια των παιδιών τους. Γι` αυτό δεν χάνουμε ευκαιρία να προειδοποιούμε τους γονείς να φροντίσουν τη δική τους συναισθηματική ισορροπία. Οι γονείς πρέπει να βοηθηθούν να διαχειριστούν το στρες τους και τα αδέρφια να ξεπεράσουν το φόβο και τα συναισθήματα απομόνωσης. Πολλές φορές ενθαρρύνουμε τα μέλη της οικογένειας του ασθενή να γίνουν πιο ενεργοί στη φροντίδα του ανθρώπου τους με το να μάθουν πώς να ηρεμούν τον ασθενή με ασκήσεις χαλάρωσης, παιχνίδι και δημιουργία νοερών εικόνων. Αυτό τους βοηθάει να ανακατευθύνουν το δικό τους άγχος και να νοιώσουν χρήσιμοι. Είναι μεγάλη δύναμη να μπορέσει ο ασθενής να αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχο μιας κατάστασης στην οποία φαινομενικά τουλάχιστον δεν έχει και πολύ τον έλεγχο.