Fear of Conflict: Όταν σε παραλύει ο φόβος μίας επικείμενης σύγκρουσης
Έχεις νιώσει ποτέ πως βρίσκεσαι ένα βήμα πριν βγεις εκτός εαυτού; Ή καλύτερα, έχεις νιώσει ποτέ πως ο εαυτός που ετοιμάζεται να βγει προς τα έξω δεν είναι ο δικός σου; Τότε διαβάζεις το καταλληλότερο κείμενο! Η αλήθεια είναι πως αρκετές από εμάς, όταν βρεθούμε αντιμέτωπες με μία κατάσταση που μας κάνει να νιώθουμε «έξω» από τα νερά μας, έχουμε την τάση να μεταμορφωνόμαστε αυτόματα σε κάποια άλλη, άγνωστη, που είτε η γάτα της έφαγε τη γλώσσα, είτε η γλώσσα της πάει ροδάνι. Μία τέτοια κατάσταση είναι και ένας επικείμενος τσακωμός, ο οποίος θέλουμε να αποφύγουμε πάση θυσία. Γιατί παρότι υπάρχουν άνθρωποι που θα έδιναν τα πάντα για έναν γερό τσακωμό, σε σημείο να τον επιδιώκουν, υπάρχουμε και εμείς που μόνο στη σκέψη ενός τσακωμού, παραλύουμε, νιώθουμε τον κόσμο κάτω από τα πόδια μας να χάνεται, σαν να πηγαίνουμε πρώτη μέρα στο σχολείο και στην καρδιά μας το θερμόμετρο να δείχνει -2°C. Ναι, παραλύω και εγώ από τον φόβο μίας επικείμενης σύγκρουσης και ξέρω καλά πως έχει έρθει η στιγμή να το αλλάξω.
Ακόμη και αν έχω αφιερώσει ατελείωτες ώρες από την ζωή μου σκεπτόμενη τι είναι αυτό που με τρομοκρατεί στην ιδέα ενός πιθανού τσακωμού, δεν έχω καταφέρει να δώσω μία ξεκάθαρη απάντηση. Ίσως αυτό οφείλεται στο ότι ο λόγος διαφέρει, ανάλογα με το πρόσωπο που βρίσκεται στο αντίπαλο στρατόπεδο. Παρόλα αυτά, η δική μου αντίδραση είναι σχεδόν πάντα η ίδια. Μένω σύξυλη, ενώ προσπαθώ να βάλω τις κατάλληλες λέξεις στη σωστή τους σειρά και να υποστηρίξω την πλευρά μου όσο καλύτερα μπορώ. Αυτό βέβαια έρχεται και συγκρούεται με το social anxiety που με διακατέχει εν γένει, σαμποτάρει κάθε μου προσπάθεια υπεράσπισης και καταλήγω να βρίσκομαι σε ακόμη πιο δυσμενή θέση από αυτή που ήμουν πριν. Ίσως αυτός να είναι και ο πραγματικός λόγος που προσπαθώ να αποφεύγω τις συγκρούσεις, το γεγονός πως αισθάνονται ότι δεν μπορώ να υπερασπιστώ τον εαυτό μου όσο καλά θα ήθελα. Σε κάθε περίπτωση, επειδή έχω κάνει ολόκληρη… διατριβή πάνω στο θέμα, εάν μέσα σε όλα αυτά αναγνωρίζεις ένα κομμάτι του εαυτού σου, παρακάτω έχω συγκεντρώσει τα βήματα που υπόσχονται να μας απελευθερώσουν τα «δεσμά» του φόβου μίας επερχόμενης σύγκρουσης.
1# Αναγνωρίζουμε τον λόγο που «κρύβεται» πίσω από τον φόβο
Το πρώτο βήμα για να ξεπεράσουμε τον φόβο των συγκρούσεων, είναι να αναγνωρίσουμε από που προέρχεται το αίσθημα του φόβου. Ανακαλώντας συγκρούσεις που προηγήθηκαν (ή έστω παραλίγο να προηγηθούν) στο παρελθόν και αναλύοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιδράσαμε σε αυτές, θα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι είναι αυτό που μας έκανε και μας κάνει ακόμη και σήμερα να οπισθοχωρούμε. Άραγε είναι η ανασφάλεια πως θα φανούμε αγενής ή κακοί; Το άγχος πως θα εκτεθούμε εάν δεν καταφέρουμε να εκφράσουμε σωστά τα επιχειρήματα και τον συλλογισμό μας; Ο φόβος πως μπορεί να χάσουμε κάποιον ή κάτι σημαντικό; Ή μήπως θέλουμε να προφυλάξουμε τον εαυτό μας από κάτι που ξέρουμε πως θα μας πληγώσει ανεπανόρθωτα; Σε κάθε περίπτωση, όποιος και αν ήταν ο λόγος που κρύβεται από πίσω, εμείς δεν χρειάζεται να είμαστε επικριτικοί με τα συναισθήματά μας αλλά να κατανοήσουμε τον λόγο που αισθανόμαστε έτσι, ώστε να είμαστε σε θέση να τον εκλογικεύσουμε και σταδιακά να τον ξεπεράσουμε.
2# Κάνουμε μία λίστα με όσα θα κερδίσουμε μέσω μίας σύγκρουσης
Αν βάλουμε για λίγο τη φωνή της καταστροφολογίας στη σίγαση και φανταστούμε τον εαυτό μας να λαμβάνει ενεργό ρόλο κατά τη διάρκεια μίας διένεξης, ποιο είναι το πιθανότερο σενάριο; Τι θα λέγαμε; Πώς θα εξελισσόταν η κατάσταση; Ποια θα ήταν η αντίδραση των γύρω μας; Το σημείο που πρέπει να εστιάσουμε, χωρίς να σκεφτόμαστε το worst case scenario, είναι σε όσα θα κερδίσουμε από τη διαφωνία. Μοιάζει απίθανό -ειδικά σε όσες από εμάς ερχόμαστε αντιμέτωπες με τον φόβο των συγκρούσεων- αλλά αυτά που έχουμε να κερδίσουμε από τη συμμετοχή μας σε μία διένεξη, είναι περισσότερα από αυτά που έχουμε να χάσουμε. Όχι μόνο θα είμαστε προετοιμασμένες για μία ανάλογη περίπτωση που θα προκύψει στο μέλλον, αλλά θα σταματήσουμε να καταπιέζουμε τον εαυτό μας και θα αποκτήσουμε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Επιπλέον, θα μάθουμε να υποστηρίζουμε αυτά που πιστεύουμε με σθένος και ευγένεια, ακόμη και αν ο συνομιλητής μας έχει πολύ πιο… άγριες διαθέσεις από εμάς.
3# Δίνουμε μεγαλύτερη αξία στη φωνή μας
Ναι, μερικά πράγματα καλό είναι να τα κρατάμε για τον εαυτό μας, όμως όχι όλα. Αρκετές από εμάς μπαίνουμε σε μία διαρκή διαδικασία αυτολογοκρισίας, επειδή υποθέτουμε -δεν είμαστε καν σίγουρες- πως η γνώμη μας μπορεί να τσιγκλήσει ή να φέρει σε αμηχανία τον συνομιλητή μας. Τι νόημα έχει όμως, να περιορίζουμε τη δική μας ελευθέρια και αισθανόμαστε αμήχανα, για να μην φέρουμε τον άλλο σε δύσκολη θέση; Τι νόημα έχει να συμμετέχουμε σε μία κάπως «στημένη» και διόλου παραγωγική αντιπαράθεση, στην οποία δεν εκφράζουμε αυτό που όντως πιστεύουμε, φοβούμενες την πιθανότητα μίας υποτιθέμενης σύγκρουσης; Απολύτως κανένα. Το πιο πιθανό είναι πως το αντίπαλό δέος θα επωφεληθεί από τη σιωπή και από το περιθώριο που εμείς του παραχωρήσαμε, ώστε να εδραιώσει τη θέση του και να μας «στριμώξει» στη γωνία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως θα οδηγηθούμε στο εντελώς άλλο άκρο, ανεβάζοντας επικίνδυνα την ένταση της φωνής μας ή διακόπτοντας τον συνομιλητή μας προσπαθώντας να τον καπελώσουμε και να βγούμε από πάνω. Όταν επικοινωνούμε αυτά που πιστεύουμε με ευγένεια και σεβασμό προς τον άλλο, θα είμαστε σίγουρες πως δεν έχουμε παραβιάσει κανένα όριο και θα έχουμε υποστηρίξει τη θέση μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
4# Δεν υπεκφεύγουμε το αναπόφευκτο
Ανεξάρτητα από το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε, οι συγκρούσεις θα είναι πάντα το ίδιο άβολες και το πρόβλημα είναι πως δεν μπορούμε να τις αποφεύγουμε συστηματικά. Η εύκολη επιλογή θα ήταν να κάτσουμε ήσυχες σε μία γωνία και να μην ακουστούμε καθόλου, παριστάνοντας τα… καλά κορίτσια, όμως είναι βέβαιο πως μία τέτοια τακτική δεν οδήγησε ποτέ, κανέναν και πουθενά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι συγκρούσεις είναι ένα αναπόσπαστο και ζωτικό κομμάτι μίας υγιής σχέσης, η οποία βασίζεται στην βαθιά αλληλοκατανόηση, την ελευθερία και την ειλικρίνεια, μίας σχέσης που επιτρέπει και στις δύο πλευρές να εκφράζουν τον αληθινό τους εαυτό. Όσο υπεκφεύγουμε τις συγκρούσεις και τροφοδοτούμε τον φόβο μας με αβάσιμες σκέψεις όπως «Εάν διαφωνήσω μαζί του θα καταστρέψω τη σχέση μας», είναι βέβαιο πως σε κάθε τσακωμό θα καταλήγουμε να κάνουμε πίσω, εγκλωβίζοντας ακόμη περισσότερο τον εαυτό μας σε αυτή την κατάσταση.
