Οι έξι πιο συνηθισμένες therapy-speak φράσεις της pop psychology που χρησιμοποιούμε λάθος

Το τοπίο των social media αλλάζει συνεχώς. Τα τελευταία χρόνια παρατηρεί κάποιος ένα κοινό σημείο στις συζητήσεις όλων μας: Τη χρήση της γλώσσας μιας pop psychology κουλτούρας που έχει γίνει τάση στον διαδικτυακό κόσμο. Οι πιο έμπειροι στις ψυχοθεραπευτικές πολυθρόνες φίλοι μας, μιλούν συχνά με όρους που έχουν αντλήσει από τη ψυχοθεραπεία τους. Μέσα από τον διαδικτυακό κόσμο, λέξεις όπως «triggering», «gashlighting», «ναρκισσισμός», «τραύμα» έχουν γίνει κοινός τόπος. Όλοι τις χρησιμοποιούμε και θεωρητικά, όλοι γνωρίζουμε σε τι αναφέρονται.

Συζητάμε ευαίσθητα θέματα, όπως συζητάμε για τον καιρό. Αστειευόμαστε με τους μηχανισμούς αντιμετώπισης ενός προβλήματος. Έχουμε την ανάγκη να προβάλλουμε πράγματα ή προβληθούμε. Αποφεύγουμε τους «τοξικούς» ανθρώπους. Βγάζουμε διάγνωση ή βγάζουν για εμάς, ονομάζοντας τα προβλήματα που μας απασχολούν. Θέτουμε, σπάμε ή παλεύουμε να «κρατήσουμε» όρια. Επεξεργαζόμαστε το τραύμα μας, κάνουμε, δηλαδή, δουλειά -ή και όχι;

Αν, λοιπόν, βρισκόμαστε συχνά online και το «ψάχνουμε» αρκετά με την ευεξία, την προσωπική φροντίδα και τον κόσμο των σχέσεων, τότε πιθανότατα γνωρίζουμε και από therapy-speak.

Οι φράσεις που ως «ψυχολόγοι» της pop psychology παραφράζουμε

#1 Το «gashlighting» και η αποποίηση ευθυνών: Πρόκειται για ένα είδος ψυχολογικού χειρισμού, που εμφανίζεται κυρίως σε στενές σχέσεις και έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ερωτηματικών στο «θύμα» σχετικά με τη δική του οπτική και πραγματικότητα. Εμείς, ως «ειδικοί» στο θέμα, έχουμε διαφοροποιήσει τον όρο και τον χρησιμοποιούμε κυρίως για να αναλογιστούμε τον ρόλο που παίξαμε σε μία διαμάχη. Συγκεκριμένα, o gashlighter για εμάς, είναι αυτός που παραβλέπει τη παράλογη συμπεριφορά που είχε και βγαίνει κερδισμένος, αφού δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες για τις πράξεις του. Σε απλά ελληνικά, ίσως τείνει λίγο στη λέξη «ανώριμος», ωστόσο, επειδή μας αρέσει και λίγο το δράμα, θέλουμε να του δώσουμε παραπάνω βαρύτητα, διότι -άλλωστε- πρόκειται για τον τύπο που μας ταλαιπωρεί τόσο καιρό.

#2 Είναι ο ναρκισσισμός η νέα αγένεια; Ο ναρκισσισμός είναι μια συγκεκριμένη διάγνωση που χαρακτηρίζεται από την ανάγκη για θαυμασμό και από έλλειψη ενσυναίσθησης. Για εμάς, ο όρος έχει παραλλαγές, όπως «εγωίστρια». Προφανώς, χρησιμοποιούμε τη λέξη «ναρκισσιστής» απερίσκεπτα, όταν θεωρούμε κάποιον αγενή ή ότι νοιάζεται μόνο για τον εαυτό του. Στην ουσία, δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε έναν άνθρωπο, μέσα σε μόλις ένα λεπτό που θα τον πετύχουμε στον δρόμο, ως ναρκισσιστή, αλλά όποτε το κάνουμε, σίγουρα δεν γνωρίζουμε τη βαρύτητα.

#3 Τα μονόπλευρα όρια που θέτουμε: Όποια από εμάς έχει ξεκινήσει το ψυχαναλυτικό της ταξίδι, γνωρίζει πως το να θέτεις τα όριά σου είναι από τα πρώτα πράγματα που θα σε βοηθήσει να κάνεις ο ψυχαναλυτής σου. Και εννοούμε την ανάπτυξη της ικανότητας να μιλάμε με τη σχέση ή τους φίλους μας σχετικά με αυτά που θέλουμε μια δεδομένη στιγμή και πώς μπορούν αυτά να συμβαδίσουν με τα δικά τους θέλω. Ακούστε τώρα εξέλιξη. Εμείς, συνήθως, παραβλέπουμε το δεύτερο κομμάτι και κάνουμε focus μόνο στις δικές μας επιθυμίες. Πρόκειται ή δεν πρόκειται για ένα είδος εγωκεντρισμού;

#4 Πόσες τραυματικές εμπειρίες έχουμε τελικά; Τα τραύματα της γενιάς μας είναι συνήθως φυσιολογικές συνθήκες που βιώνουμε και απλά, έχουμε συνηθίσει να χαρακτηρίζουμε με αυτόν τον τρόπο. Κάποιες φορές, επειδή μας αρέσει να προκαλούμε λίγο «δράμα» στη ζωή μας για να νιώθουμε ζωντανοί και ζωντανές, ορίζουμε καταστάσεις μας ως τραυματικές και άρα, γίνονται πιο challenging για να τις αντιμετωπίσουμε. Ωστόσο, ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσουμε κάτι που είναι πράγματι τραυματικό, είναι να απευθυνθούμε στον ψυχαναλυτή μας.

#5 Τα διαφορετικά attachment styles μας: Γνωρίζουμε και ορίζουμε τα attachment styles μας ως τα κολλήματα που αναπτύσσουμε μικρές και πώς αυτά λειτουργούν στις σχέσεις μας με τους άλλους, όσο μεγαλώνουμε. Γνωρίζουμε μάλλον τόσο καλά τους μηχανισμούς προσκόλλησης, που το έχουμε πάει σε άλλο level. Σίγουρα το να παραδεχόμαστε το ύφος προσκόλλησης που μας χαρακτηρίζει μπορεί να είναι βοηθητικό, αλλά για εμάς τις Gen Zers, αποτελεί πολλές φορές τη δικαιολογία μας για κάποιες συμπεριφορές. Για παράδειγμα, πόσες φορές εσύ έχεις ακούσει το κλασικό, «φοβάμαι μην με αφήσεις, για αυτό ζηλεύω»;

#6 Τι περιέχει, τελικά, μια μέρα αφιερωμένη στο self-care μας; Για όλες μας, το self-care είναι οι στιγμές που αφιερώνουμε χρόνο στον εαυτό μας, ακούγοντας τις ανάγκες μας. Ωστόσο, πολύ συχνά σε stories στο Instagram και στη ροή του TikTok ο όρος συνδέεται με τις πολυτέλειες που μπορεί να έχει κάποιος, όπως είναι οι μέρες σε ένα πολυτελές spa ή οι ακριβές διακοπές. Και ενώ γνωρίζουμε τι μπορεί να έχουμε ανάγκη για να πραγματοποιήσουμε το self-care μας, προσπαθούμε να κατακτήσουμε αυτό που μας προβάλλεται ως ιδανικό, ενώ είναι απλώς μια επιλογή.

Ως παιδιά της Gen Z, η αλήθεια είναι πως ασχολούμαστε με θέματα ψυχικής υγείας ή τουλάχιστον, γνωρίζουμε για αυτά και αυτό είναι σίγουρα μια πρόοδος. Οι άνθρωποι, άλλωστε, έχουμε γενικότερα την ανάγκη να αναλύουμε συναισθήματα για να συνδεόμαστε με τους άλλους και να ερμηνεύουμε τα πράγματα που μας ενοχλούν. Πώς εμείς εξελίξαμε αυτήν τη λογική; Αναπτύσσοντας το therapy-speak, τη δική μας γλώσσα, ώστε να νιώθουμε ότι δίνουμε απάντηση σε κάθε προβληματισμό. Μήπως όμως, ήρθε η ώρα να πάρουμε τις απαντήσεις για αυτά που μας απασχολούν από τους ειδικούς;