Η ετεροντροπή που φέρει η βία αφορά τον θύτη και το βιβλίο της Άννας Γαλανού αφορά όλες μας

Μέσα από τη γραφή της, η συγγραφέας Άννα Γαλανού κάνει τις γυναίκες να νιώσουν πιο άνετα και να μιλήσουν για τις δικές τους ιστορίες. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών, εξηγεί στο Queen.gr τι την έκανε να ασχοληθεί με την κακοποίηση και πώς βοηθά με τον τρόπο της στη γυναικεία ενδυνάμωση.

Πώς προσεγγίζει, λοιπόν, μια συγγραφέας σαν την Άννα Γαλανού τη βία κατά των γυναικών;

Αυτό δεν είναι το δικό σας μυστικό. Είναι οι «πληγές» σου που αρνείσαι να δεις

Η Άννα Γαλανού μιλά για τις «Ζωές Απέναντι»

Πώς ήρθατε σε επαφή με τις γυναίκες για τις οποίες μιλάτε στο βιβλίο σας «Ζωές Απέναντι»;

Κατ’ αρχήν πρέπει να τονίσω ότι οι ιστορίες του βιβλίου «Ζωές Απέναντι» είναι πέρα για πέρα αληθινές. Μίλησα με πολλές κακοποιημένες γυναίκες, έκανα 152 απομαγνητοφωνήσεις και τελικά επέλεξα έξι δυνατές ιστορίες, που περιγράφουν αναλυτικά όλες τις μορφές της γυναικείας κακοποίησης: Σεξουαλική, σωματική, ψυχολογική κλπ.

Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν και το πιο εύκολο πράγμα να έρθω σε επαφή μ’ αυτές τις γυναίκες, να τις πείσω να με εμπιστευτούν και να μου πουν την ιστορία τους. Σ’ αυτό με βοήθησε μια φίλη που είναι χρόνια εθελόντρια σε δομές κακοποιημένων γυναικών και μου άνοιξε την πρώτη πόρτα, φέρνοντας με κοντά με μια κακοποιημένη γυναίκα η οποία τελικά συμφώνησε να μου μιλήσει. Ακολούθησε μια δεύτερη, μετά μια τρίτη κι από κει και πέρα ο κύκλος άνοιξε και ολοένα μεγάλωνε, αφού κάθε γυναίκα με παρέπεμπε σε μία ακόμα.

Παρ’ όλα αυτά, χρειάστηκε αρκετός χρόνος μέχρι να μου ανοίξουν πλήρως την καρδιά τους και να μου εκμυστηρευτούν την κακοποίηση που είχαν υποστεί για πολλά χρόνια. Είναι απίστευτο, πόσο κακό μπορεί να κάνει άνθρωπος σε άνθρωπο.

Κατά τη συγγραφή αυτού του βιβλίου, ποια συναισθήματα σας δημιουργήθηκαν; Υπάρχει κάποια ιστορία από αυτές για τις οποίες μιλάτε που σας άγγιξε περισσότερο;

Με δυσκόλεψε πολύ η τραγικότητα της αλήθειας των θυμάτων, οι μορφές τους, οι σκληρές περιγραφές που άκουγα από χείλη γυναικών όλων των ηλικιών που επιτέλους βρήκαν το κουράγιο, κάποιες, μετά από χρόνια κακοποίηση, να σπάσουν τα δεσμά τους και να φύγουν. Σ’ αυτό το βιβλίο, η μυθοπλασία είναι ελάχιστη, ίσα για να δέσω μεταξύ τους τις ιστορίες, όλες αληθινές, που κρύβουν μέσα τους απέραντη θλίψη, φόβο και ντροπή.

Καθώς έγραφα, είχα διαρκώς στο μυαλό μου τη χροιά της φωνής αυτών των γυναικών και τον πόνο τους που ξεχείλιζε καθώς μου περιέγραφαν τις ζωές τους. Χαρακτηριστική περίπτωση ήταν η παράκληση μιας μικρομάνας σε κάποια δομή φιλοξενίας, που κρατώντας το μωράκι της αγκαλιά μου είπε κλαίγοντας: «Γράψτε για μας, σας παρακαλώ, για τις παγίδες που πρέπει να προσέχουν τα νέα κορίτσια»

Σ’ όλη τη διάρκεια της συγγραφής, εκείνο που πρόσεξα ιδιαίτερα ήταν να κρατήσω ισορροπίες και να μην φανώ μεροληπτική. Ήθελα να παραθέσω τα γεγονότα και ο αναγνώστης να βγάλει τα συμπεράσματα του αβίαστα. Η ζωή είναι πιο σκληρή από τις ιστορίες που στήνουν οι συγγραφείς κι επειδή το θέμα της κακοποίησης ακουμπά ένα μεγάλο αριθμό γυναικών, στάθηκα με μεγάλο σεβασμό απέναντι του. Συγγραφικά ήταν ένα δύσκολο βιβλίο.

Πώς αποφασίσατε να θίξετε το θέμα της βίας κατά των γυναικών, τόσο συγγραφικά όσο και μέσα από τις δράσεις σας;

Είμαι βαθύτατα κοινωνικοποιημένο άτομο, από φοιτήτρια ακόμα μετέχω ενεργά σε πολλές δράσεις που αφορούν ευαίσθητα κοινωνικά θέματα. Δεν είναι σωστό, ούτε προσφέρουμε κάτι σημαντικό λέγοντας απλά τη γνώμη μας καθισμένοι στον καναπέ ή στο γραφείο μας κάνοντας ταυτόχρονα κριτική εφ’ όλης της ύλης και εκ τους ασφαλούς. Οφείλουμε να συμμετέχουμε με όποιο τρόπο μπορούμε.

Είχα υπόψιν μου πολύ καιρό να γράψω ένα μυθιστόρημα με θέμα την βία κατά των γυναικών, βασισμένο σε αληθινές ιστορίες και όχι σε μυθοπλασία. Σύγχρονες ιστορίες. Αυτό όπως καταλαβαίνετε προϋπέθετε έρευνα, χρόνο και πολύ τρέξιμο. Αυτό ακριβώς έκανα. Όπως σας είπα, μίλησα με πάρα πολλές κακοποιημένες γυναίκες και έκανα 152 απομαγνητοφωνήσεις. Ό,τι θα διαβάσετε στο βιβλίο μου, βασίζεται στην τραγικότητα που έχουν βιώσει αρκετές γυναίκες που ζουν ανάμεσα μας. Θα μπορούσε να είναι η κόρη μας, η αδελφή μας ή ακόμα κι εμείς.

Έχετε βρεθεί ποτέ σε κάποιου είδους κακοποιητική σχέση; Πώς το αντιμετωπίσατε και τι θα λέγατε σε μια γυναίκα που βιώνει οποιουδήποτε είδους βία;

Στο παρελθόν ναι, δεν ήταν προσωπική σχέση, αλλά

εργασιακή. Δηλαδή υπέστην έντονη σεξουαλική παρενόχληση και εκβιασμό. Αντέδρασα αμέσως και έφυγα απ’ την δουλειά και στην συνέχεια κατήγγειλα αυτόν τον άνδρα. Αυτό συνέβη πολλά χρόνια πριν και τότε δεν υπήρχε νομική προστασία, όπως σήμερα. Συνήθως σε αμφισβητούσαν όλοι, ακόμα και οι πιο κοντινοί σου άνθρωποι. Εγώ, ευτυχώς, βρήκα ανταπόκριση. Μίλησα δημόσια, τον έδειξα, είπα τι προσπάθησε να μου κάνει. Να ξέρετε ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι θρασύδειλοι, όταν τους αποκαλύψεις, γυρεύουν τρύπα να κρυφτούν. Ο συγκεκριμένος εξαφανίστηκε από παντού, έμαθα ότι άλλαξε και πόλη.

Σε μια γυναίκα που βιώνει κακοποίηση θα έλεγα να σπάσει την σιωπή, να μιλήσει, να δείξει, να φωνάξει, να τον εκθέσει, να μην τον αφήσει σε χλωρό κλαρί. Αυτό θα έλεγα.

Η λογοτεχνία γίνεται η φωνή των κακοποιημένων γυναικών

Μπορεί ένα λογοτεχνικό έργο να δώσει φωνή στις γυναίκες που κακοποιούνται;

Θεωρώ πως ναι. Αν κρίνω από το βιβλίο μου και την ανταπόκριση που είχε, είναι βέβαιο ότι οι κακοποιημένες γυναίκες, ψάχνουν μια χαραμάδα ελπίδας, μια ώθηση να σηκώσουν το χέρι και να τραβήξουν την ταινία από το στόμα τους. Έκανα αμέτρητες παρουσιάσεις σε όλη την Ελλάδα και υπήρξαν γυναίκες (2) που την άλλη μέρα από την παρουσίαση πήγαν στον δικηγόρο τους και κατέθεσαν αγωγή διαζυγίου. Μία άλλη κυρία, τον έδιωξε από το σπίτι το ίδιο βράδυ και ήρθε και με βρήκε δεκαπέντε μέρες αργότερα μαζί με την κόρη της να μου πει «σας ευχαριστώ, με βοηθήσατε να σωθώ». Πολλά κορίτσια σε διάφορα λύκεια μου είπαν προσωπικές τους ιστορίες, κάποια άλλα των γονιών τους και της κακοποιητικής σχέσης που βιώνει η μητέρα τους.

Νομίζω λοιπόν, ότι ναι, η δύναμη της λογοτεχνίας είναι μεγάλη, εφόσον είναι αληθινή, εφόσον δεν είναι χειριστική αλλά δίνει δύναμη, προοπτική και ανοίγει δρόμους.

Έχει η λογοτεχνία τη δύναμη να θίξει ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα της εποχής και ποια διάσταση μπορεί να του δώσει;

Γενικά η τέχνη είναι κινητήριος δύναμη σε πολλά. Ένα ποίημα για παράδειγμα μπορεί κάλλιστα να γίνει σύνθημα στα χείλη εκατομμυρίων ανθρώπων, ένας πίνακας ζωγραφικής ή μια φωτογραφία να γίνει μια παγκόσμια αφίσα, το ίδιο κι ένα λογοτεχνικό έργο.

Πόσες φορές δεν έχουμε μνημονεύσει τον «Γιάννη Αγιάννη», από τους Άθλιους του Ουγκώ, τον «Ζορμπά» του Νίκου Καζαντζάκη, τον «Ρωμαίο και την Ιουλιέτα» του Σαίξπηρ, κι ας μην πάμε στον Ιούλιο Βερν και σε αμέτρητους ακόμα ήρωες και συγγραφείς.

Σαφώς και η λογοτεχνία, η κάθε μορφή λόγου, η κάθε μορφή τέχνης έχει την δύναμη να επηρεάσει καταστάσεις και γεγονότα.

Πόσο κοινωνικά ενήμερος και ευαίσθητος πρέπει να είναι ένας αναγνώστης για να κατανοήσει τη σκοπιά και το μήνυμά σας στο βιβλίο «Ζωές απέναντι»;

Η απάντηση σ’ αυτό βρίσκεται στα τρία σημαντικά μηνύματα του βιβλίου.

α) Το πρώτο είναι ότι κακοποίηση δεν σημαίνει μόνο χειροδικώ ή βιάζω. Η κακοποίηση μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, σεξουαλική, ψυχολογική, γίνεται με εγκλεισμό, απειλές, αποκλεισμό από την κοινωνία, υποβιβασμό και ισοπέδωση προσωπικότητας, έλεγχο των πάντων, ειρωνεία, κοροϊδία κλπ.

β) Το δεύτερο είναι ότι η γυναικεία κακοποίηση δεν είναι ταξική. Δεν αφορά μορφωμένους ή αμόρφωτους, πλούσιους ή φτωχούς, επιστήμονες ή εργάτες. Αφορά τους πάντες. Το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες που δέχονται κακοποίηση. Ανήκουν αντίστοιχα σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, ανεξάρτητα από το πνευματικό και οικονομικό τους επίπεδο.

γ) Το τρίτο και κυρίαρχο μήνυμα είναι μια φράση, ένα σύνθημα: ΣΠΑΜΕ ΤΗ ΣΙΩΠΗ. Η ντροπή δεν αφορά τα θύματα αλλά τους θύτες κι αυτό πρέπει να γίνει σε όλους μας απόλυτη συνείδηση. Μόνο αν το πετύχουμε θα αισιοδοξούμε ότι μπορούν να εξαλειφθούν ή έστω να περιοριστούν τα φαινόμενα σεξουσιαστικής βίας, ψυχικής και σωματικής κακοποίησης.

Πέρα από τη συγγραφή, υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος με τον οποίο έχετε ασχοληθεί με τη γυναικεία κακοποίηση; Ποια είναι η δράση σας;

Όπως ανέφερα είμαι από τους ανθρώπους που δεν βολεύονται στον καναπέ, συμμετέχω ενεργά σε κοινωνικές δράσεις. Όσον αφορά την γυναικεία κακοποίηση, με φυσική παρουσία ενεργοποιούμαι σε δομές φιλοξενίας, δήμους και πολλά σχολεία-λύκεια και όπου αλλού απαιτηθεί. Τελευταία με ιδιαίτερη ανησυχία παρακολουθώ την έξαρση της σχολικής βίας. Είναι ένας εξαιρετικά δύσκολος και επώδυνος τομέας. Μακάρι να διαψευστώ, αλλά νομίζω ότι θα μας απασχολήσει πολύ έντονα τα επόμενα χρόνια.

Στόχος μου για να το γράψω ήταν η εγρήγορση και η αφύπνιση των γυναικών, κυρίως των νέων γυναικών που έχουν όλη την ζωή μπροστά τους.

Υπάρχουν πολλές παγίδες που μπορεί να πέσει μια νέα κοπέλα και τις οποίες καμιά φορά δεν τις αξιολογούμε, ούτε καν τις βλέπουμε. Τις προσπερνάμε, δυστυχώς, με ολέθρια και οδυνηρά για το μέλλον αποτελέσματα. Οι ηρωίδες του βιβλίου τις αποκαλύπτουν μία προς μία.

Ως γνωστόν η γυναικεία κακοποίηση βρίσκεται ανάμεσα στις πιο εκτεταμένες και καταστροφικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο, όμως τις περισσότερες φορές δεν καταγγέλλεται. Ο λόγος είναι ότι η γυναίκα ντρέπεται και φοβάται τόσο τον θύτη όσο και τον αντίκτυπο που θα έχει αυτό στην δουλειά της, στην οικογένειά της, στον κοινωνικό της περίγυρο.

Το 2014 με την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η ενδοοικογενειακή βία χαρακτηρίστηκε ως αξιόποινη πράξη επισύροντας ανάλογες ποινές. Σκοπός της εν λόγω σύμβασης, είναι η παρεμπόδιση και η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και η προστασία των θυμάτων, θέτοντας παράλληλα τέλος στην ατιμωρησία των δραστών.

Σπάσε τη σιωπή.

Μίλησε. Κατήγγειλε.

Δεν είσαι μόνη σου, δεν είσαι η μόνη.

Διαβάστε όλο το αφιέρωμα εδώ.