Όταν η Αγγελική Παπούλια λέει πως η τέχνη δεν μπορεί να είναι απολιτίκ, λέει αλήθεια

Ανθή Μιμηγιάννη
Όταν η Αγγελική Παπούλια λέει πως η τέχνη δεν μπορεί να είναι απολιτίκ, λέει αλήθεια

Με αφορμή την ταινία Arcadia που κυκλοφορεί στους κινηματογράφους, η ηθοποιός που έχει συνδέσει το όνομά της με masterpieces του Λάνθιμου, και με το σινεμά που μας αξίζει, μάς μιλάει για τη συνεργασία της με τον σκηνοθέτη Γιώργο Ζώη και τον Βαγγέλη Μουρίκη, μάς λέει τι θα έγραφε σε εκείνο το βιογραφικό που δεν έκανε ποτέ, μάς μιλάει για τη σιωπή, και όλα όσα μας είπε -τελικά- με αυτή, είναι η απόδειξη πως στην Ελλάδα έχουμε σπουδαίους καλλιτέχνες με ποιότητα χαρακτήρα και μπράβο τους που διακρίνονται διεθνώς. 

Οι άνθρωποι που δεν επιδιώκουν να κάνουν «θόρυβο» έχουν πάντα ένα κοινό χαρακτηριστικό: μιλούν μέσα από τη δουλειά τους μέσω της οποίας παίρνουν θέση σε όλα τα επίπεδα. 'Όταν αυτοί οι άνθρωποι επιλέγουν να μιλήσουν στο πλαίσιο μιας καλλιτεχνικής δήλωσης, τα λόγια τους αποκτούν ιδιαίτερο βάρος. Η Αγγελική Παπούλια έχει συνδέσει το όνομά της με έννοιες που συχνά ένας συντάκτης διστάζει να χρησιμοποιήσει, καθώς αυτές οι λέξεις έχουν καταχραστεί κατάφωρα. Μια εισαγωγή όπως «η ταλαντούχα ηθοποιός» θα ήταν περιττή, καθώς το αυτονόητο δεν χρειάζεται εξηγήσεις.

Με αφορμή την ταινία Arcadia, που κυκλοφορεί στους κινηματογράφους, στη συνέντευξη που μου παραχώρησε ήθελα να της θέσω κάποιες βασικές ερωτήσεις, ώστε να κατανοήσω τις πιο σύνθετες αναγνώσεις της. Να κατανοήσω τα «ναι» και τα «όχι» που καθορίζουν τις καλλιτεχνικές της επιλογές, καθώς και τα στοιχεία που συνθέτουν την ισχυρή της παρουσία σε έναν κόσμο όπου η ίδια απεχθάνεται την απληστία, θυμώνει με την αδικία και δεν επιτρέπει στον φόβο να την εξουσιάζει. Σε έναν κόσμο όπου, τελικά, συνειδητοποίησε πως η επιμονή είναι προτέρημα και όχι αδυναμία.

Είδα το Arcadia με τον Μουρίκη και μόλις βγήκα από την αίθουσα κοίταξα (ξεκάθαρα) τα παπούτσια του

https://www.instagram.com/p/C6R5vNhrSGe/

Κυρία Παπούλια, κάποτε είχατε πει πως δεν στέλνετε βιογραφικά και πως οι συνεργασίες προκύπτουν μέσω του τηλεφώνου. Εμείς θα πούμε πως αυτό οφείλεται στη φήμη που χτίζετε σταθερά εδώ και 25 χρόνια, κυρίως ως ηθοποιός, αλλά και ως σκηνοθέτις και συγγραφέας. Αν, ωστόσο, χρειαζόταν να συντάξετε ένα βιογραφικό, ποιες βασικές πληροφορίες για τον εαυτό σας θα επιλέγατε να μοιραστείτε – και γιατί; Ποια είστε;

Γεννήθηκα στην Αθήνα στο μαιευτήριο Μητέρα στις 23 Ιουλίου και 20 ημερών στις 13 Αυγούστου επισκέφθηκα την Πάρο. Σπούδασα στην Δραματική σχολή του Θεάτρου ΕΜΠΡΟΣ και είμαι Τελειόφοιτος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συμμετείχα σε ταινίες και θεατρικές παραστάσεις που έχουν συμμετάσχει σε Κινηματογραφικά και Θεατρικά Φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο.

Κοιτάζοντας τη δεύτερη και τρίτη ανάγνωση του βιογραφικού σας, παρατηρούμε πως παραμένετε πιστή στις αξίες και τα πιστεύω σας. Με την πάροδο του χρόνου, οι εξαιρετικές σας επιλογές δικαιώνουν απόλυτα τον χαρακτηρισμό του Der Spiegel, που σας περιέγραψε ως «μία από τις πιο ατρόμητες Ευρωπαίες ηθοποιούς σήμερα». Αναρωτιέμαι, όμως, αν υπήρξαν στιγμές όπου χρειάστηκε να κάνετε συμβιβασμούς με μια ιδέα ή ένα project, το οποίο θεωρήσατε απαραίτητο να συνεχίσετε, προκειμένου να στηρίξετε την επιλογή σας.

Δεν μου αρέσει να κάνω συμβιβασμούς και εκπτώσεις οπότε δεν θυμάμαι κάποια στιγμή που να χρειάστηκε να κάνω κάτι τέτοιο. Πάντα επιλέγω πολύ συνειδητά με τι θα ασχοληθώ, τί αυτό αντιπροσωπεύει και πού απευθύνεται.

314558-1000x675.jpg

Ποια ήταν η μεγαλύτερη «απαίτηση» του σκηνοθέτη Γιώργου Ζώη, από εσάς και τι θαυμάζετε εσείς περισσότερο σε εκείνον;

Κάναμε αρκετό καιρό πρόβες με τον Γιώργο Ζώη και τον Βαγγέλη Μουρίκη τον συμπρωταγωνιστή μου στην ταινία. Διαβάζαμε το σενάριο ξανά και ξανά, κάναμε αλλαγές ή προσθήκες, συζητούσαμε πολύ και δοκιμάζαμε κάποιες σκηνές ήδη γραμμένες η άλλες που προέκυπταν από τις συζητήσεις μας. Κύρια μέριμνα μας ήταν να κατανοήσουμε τον τόνο της ταινίας, το υποκριτικό ύφος που ήθελε ο Γιώργος, να συντονιστούμε και να υπάρξουμε μαζί με τον Βαγγέλη, χωρίς σχεδόν ποτέ να απευθυνόμαστε ο ένας στον άλλον. Δουλέψαμε συνεργατικά και θυμάμαι τις συζητήσεις που κάναμε για το άπειρο και το σύμπαν.

https://www.instagram.com/p/C3tSy40IKg_/

Η Κατερίνα, την οποία υποδύεστε στη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του Ζώη, είναι τόσο υπαρκτή στην έξω ζωή, σε σημείο που φορέσαμε τα τακούνια της και μεταξύ άλλων είδαμε πως αγάπησε πολύ την Αγγελική που την υποδύθηκε, όσο και η Αγγελική εκείνη. Τι σας εκνεύρισε περισσότερο, όμως, σε εκείνη ώστε να προκύψει αυτή η αγάπη και τί κρατάτε περισσότερο από εκείνη;

Κρατάω την επιμονή της Κατερίνας, την επιθυμία της να ανακαλύψει την καινούργια πραγματικότητα στην οποία βρίσκεται και την ταχύτητα με την οποία ενσωματώνεται στον νέο κόσμο που υπάρχει. Μαθαίνει γρήγορα τους κανόνες του και προσπαθεί να ανασυνθέσει την προσωπικότητα της μέσω όσων θυμάται. Μου αρέσει η ακατάπαυστη προσπάθεια της να επικοινωνήσει με όποιον τρόπο μπορεί με τον Γιάννη και να καταφέρει έστω και για λίγο να συναντηθεί μαζί του. Δεν μπορώ να πω ότι με εκνεύρισε κάτι, καθότι προσπαθώ να μην κρίνω τους χαρακτήρες αλλά να τους προσεγγίζω με κατανόηση, αποδοχή και περιέργεια.

Στις περισσότερες -αν όχι σε όλες- τις δουλειές σας, η γλώσσα και η σιωπή μοιάζουν να συνδιαλέγονται, δημιουργώντας έναν έντονο συναισθηματικό κόσμο. Τι σας γοητεύει περισσότερο στην έκφραση του ανείπωτου, και πώς αυτό επηρεάζει τον τρόπο που επιλέγετε να προσεγγίσετε έναν ρόλο; Την Κατερίνα εν προκειμένω.

Μου αρέσει η σιωπή, μου αρέσει να ακούω και να αφουγκράζομαι, προσπαθώ να μπω σε μια περιοχή όπου η έκφραση δεν ισούται με τη λεκτικοποίηση. Η ενστικτώδης σωματικότητα είναι κάτι που πάντα με βοηθάει όταν επιχειρώ να προσεγγίσω έναν ρόλο. Καθώς και η μουσικότητα: οι τονικότητες, οι εξάρσεις, οι διαφορετικές ποιότητες, οι ενδορύξεις, οι αλλαγές του ρυθμού.

Στην Arcadia, ο χρόνος μοιάζει να είναι ένας διαρκής πρωταγωνιστής -είτε ως ενοχή και μνήμη είτε ως φθορά είτε ως αγάπη, λήθη ή αναγέννηση. Πώς βλέπετε τον χρόνο να επηρεάζει τη δική σας δημιουργική εξέλιξη, αλλά και την ερμηνεία σας σε διαφορετικές φάσεις της ζωής σας;

Αισθάνομαι ότι με το πέρασμα του χρόνου και τη διαρκή επανάληψη και τριβή, κάποιες δυσκολίες που αντιμετώπιζα στη δουλειά μου έχουν λειανθεί. Ίσως μου είναι πιο εύκολο πια να αφεθώ, να μην διορθώνω τον εαυτό μου ή να μην μου βάζω τόσα όρια.

Σε ένα κόσμο που βιάζεται και δεν έχει ιδέα από τι τρέχει να ξεφύγει -μένοντας κολλημένος στα ίδια, πότε ήταν η τελευταία φορά που εσείς «πετάξατε» κάτι το οποίο και σας κρατούσε «δέσμια» στο ίδιο σημείο;

Συνεχώς προσπαθώ να αποχωρίζομαι και να αφήνω να φύγει οτιδήποτε θεωρώ ότι με κρατάει δέσμια ή με οδηγεί σε οποιαδήποτε μορφή προσκόλλησης. Είναι μια καθημερινή προσπάθεια να υπάρχω στο τωρινό χρόνο και όχι να προβάλω κάτι στο μέλλον, η να επιθυμώ - νοσταλγώ κάτι από το παρελθόν. Προσπαθώ να είμαι σε μια κατάσταση εγρήγορσης και ελαφρότητας έχοντας στο νου μου ότι όλα όσα ζούμε είναι ένα όνειρο ή μια θεατρική παράσταση και μάλιστα κωμωδία οπότε όλα αλλάζουν ανά πάσα στιγμή και για τίποτα δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα.

Σε έναν κόσμο όπου το φίλτρο και το ψέμα κυριαρχούν, πόσο συχνά αναρωτιέστε σχετικά με το τί είναι πραγματικό και τί όχι;

Σύμφωνα με την ταινία το πραγματικό και το μη πραγματικό συνυπάρχουν, συνδιαλέγονται, είναι μαζί συμπορεύονται. Οι ζωντανοί με τους νεκρούς περπατούν μαζί, αλληλοεξαρτημένοι. Οι δύο κόσμοι ενώνονται μέσω της αγάπης και της μνήμης.

Στον καλλιτεχνικό χώρο, όπου η επιτυχία και η αποτυχία συχνά μοιάζουν να συνυπάρχουν, όπως πολλές φορές η ζωή και ο θάνατος, πώς διαχειρίζεστε τις στιγμές που κάτι δεν εξελίσσεται όπως το είχατε οραματιστεί; Υπήρξε κάποια «αποτυχία» που τελικά αποδείχθηκε πολύτιμη για την πορεία σας;

Όλες οι συνεργασίες είναι μια απόπειρα, μια προσπάθεια συνάντησης. Άλλες φορές οι συναντήσεις είναι ουσιαστικές άλλες όχι, αλλά δεν με πειράζει καθόλου. Από όλες τις εμπειρίες ακόμα και από τις λιγότερο δημιουργικές έχω μάθει πολλά πράγματα και θεωρώ ότι με έχουν βοηθήσει να εξελιχθώ.

https://www.instagram.com/p/Cox82QXoV3D/

Σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο πολωμένος, πώς ενσωματώνετε τη δική σας στάση απέναντι στις κοινωνικές ή πολιτικές εξελίξεις στα έργα που επιλέγετε να υποστηρίξετε; Υπάρχει απολιτίκ στην τέχνη;

Η τέχνη δεν μπορεί να είναι ποτέ απολιτίκ και ο καλλιτέχνης φροντίζει να ανταποκρίνεται στην εποχή και να αποκαλύπτει τα δεινά της. Έχω προσπαθήσει συνεχώς να αποτυπώνω με το έργο μου και τις επιλογές μου τη στάση μου απέναντι στον κόσμο και στην εποχή. Την μη ανοχή μου.

Ξεκινώντας από τη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Εμπρός το 2000, το 2004 ιδρύσατε τη θεατρική ομάδα Blitz μαζί με τον Γιώργο Βαλαή και τον Χρήστο Πασσαλή. Στο σινεμά συμμετείχατε σε ταινίες όπως Σπιρτόκουτο, Η έκρηξη, Πράσινη Θάλασσα, ενώ δείγμα στο θέατρο είναι παραστάσεις όπως ΡΟΜΠ/ROB, Bossa Nova, Μήδεια, Φάουστ. Σε όλο το ενδιάμεσο, βραβεία, διακρίσεις και υποψηφιότητες, με φόντο κορυφαία διεθνή Φεστιβάλ. Τι σημαίνει για εσάς επιτυχία; Σας αγχώνουν οι θετικές κριτικές;

Δεν διαβάζω συχνά τις κριτικές ούτε τις θετικές ούτε τις αρνητικές. Αυτό που με απασχολεί είναι να αναλογίζομαι πόσο κάθε φορά έχω καταφέρει να συνδεθώ και να ανταλλάξω με τους συνεργάτες μου. Και πόσο και αν τελικά καταφέραμε να αφηγηθούμε την ταινία ή την παράσταση με τους όρους, τον τρόπο και την φόρμα που διαλέξαμε.

Έχοντας συνεργαστεί με σπουδαίους σκηνοθέτες στη συνείδηση του ευρύτερου κοινού -και όχι μόνο των σινεφίλ, θεωρείστε «λανθιμική ηθοποιός». Ποια είναι η μεγαλύτερη ευλογία, παγίδα, πρόκληση, να είστε η μούσα του Λάνθιμου στις ταινίες Κυνόδοντας, Άλπεις και Αστακός, που καθόρισαν την εξέλιξή του και την παγκόσμια αναγνώριση;

Τα χρόνια που δούλεψα με τον Γιώργο Λάνθιμο ήταν πολύτιμα γιατί έμαθα πάρα πολλά για την υποκριτική και την σκηνοθεσία. Θαυμάζω το σύμπαν που δημιουργεί σε κάθε ταινία και χαίρομαι πολύ που βοήθησα με όποιον τρόπο μπορούσα να επιτευχθούν οι ταινίες του.

Κυρία Παπούλια, πείτε μια αγαπημένη σας ατάκα από ένα βιβλίο. Μπορείτε να μας πείτε και αριθμό σελίδας.

«Όπως τα πεύκα

κρατούνε την μορφή του αγέρα

ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί

το ίδιο τα λόγια

φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου

κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί».

Γιώργος Σεφέρης Ποιήματα Εκδόσεις Ικαρος σελίδα 290

https://www.instagram.com/p/ClMNSRRrLem/