Για τις αδερφές Βουγιουκλή «η παράδοση είναι μέρος της ζωής που τρέχει, όχι ένα μπαούλο αναμνήσεων»

Η Ελένη και η Σουζάνα Βουγιουκλή, οι δύο αδερφές από την Ξάνθη ή καλύτερα οι δυο πρωθιέρειες της παράδοσης - όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας - είναι αυτό που χρειάζεται η ψυχή σου για να «ζεσταθεί», να «γλυκάνει» και να «θυμηθεί» όλα αυτά που ήδη «ξέρει».

Πηγαίνοντας να παρακολουθήσω την παράστασή τους, «Roots and Rituals» στο Six D.o.g.s στο κέντρο της Αθήνας και έχοντας διαβάσει το πλούσιο βιογραφικό τους ήμουν ήδη ενθουσιασμένη για το τι θα ακούσω και τι θα δω. Αυτό που παρουσίασαν όμως, ήταν πέρα για πέρα εξωπραγματικό κι όμως τόσο αληθινό.

Δωρικές αλλά με μια ευαισθησία στο βλέμμα και την κρυστάλλινη φωνή τους η Ελένη και η Σουζάνα με έκαναν να συγκινηθώ, όχι μόνο με τα ποντιακά τραγούδια που ερμήνευσαν αλλά και με τα πορτογαλικά και τα ιταλικά κι ας μην ήξερα λέξη απ' όσα έλεγαν. Συναντώντας τες δε, μετά την εμφάνισή τους η ταπεινότητα και η ζεστασιά που μου έδειξαν με έκαναν να θέλω να μάθω όσο το δυνατόν περισσότερα γι' αυτές. Μιλώντας λοιπόν στο Queen.gr η Ελένη και η Σουζάνα Βουγιουκλή θα σε κάνουν να καταλάβεις πλήρως γιατί διάλεξαν να ασχοληθούν με την παράδοση.

Ελένη και Σουζάνα ποια από τις δύο έκανε το πρώτο βήμα με το τραγούδι και τη μουσική και πώς πήρατε την απόφαση να γίνεται ντουέτο;

Και οι δύο τραγουδούσαμε από πολύ μικρή ηλικία. Το ντουέτο το ανακαλύψαμε από τότε που θυμόμαστε τους εαυτούς μας, γιατί ξεκίνησε σαν παιχνίδι. Τραγουδούσαμε διάφορα τραγούδια που ακούγαμε, από όλον τον κόσμο, και αυτόματα κάναμε διφωνίες, τρίτες, ισοκρατήματα…μας ήταν πολύ εύκολο και πολύ διασκεδαστικό! Βέβαια η Ελένη ήταν αυτή που έκανε πιο συνειδητά το πρώτο βήμα στο τραγούδι. Τραγουδούσε με παραδοσιακά συγκροτήματα στη Θράκη, σε διάφορες γιορτές και φεστιβάλ! Παράλληλα δουλεύαμε το ντουέτο μας, μέχρι που δώσαμε την πρώτη μας «επίσημη» συναυλία σε ηλικία 12-13 χρονών με τραγούδια μόνο a cappella!

Ελένη, η μουσική που έχετε επιλέξει να «υπηρετήσετε» έχει έντονο το ethnic στοιχείο, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού. Πόσο επηρέασε το ρεπερτόριό σας το ότι μεγαλώσατε στην Ξάνθη ή ότι είχατε φοιτήσει σε «πολυπολιτισμικό» σχολείο στην Ουαλία;

Το γεγονός ότι μεγαλώσαμε στο πολυπολιτισμικό περιβάλλον της Ξάνθης, όπως επίσης και τα πολλά ταξίδια που είχαμε την τύχη να κάνουμε από μικρά παιδιά σίγουρα παίζουν κομβικό ρόλο στην αγάπη και το ενδιαφέρον μας για τις μουσικές παραδόσεις των λαών. Τα δύο χρόνια που ζήσαμε στην Ουαλία υπήρξαν καθοριστικής σημασίας, καθώς ως ξενάκια κι εμείς ήρθαμε σε επαφή με την αγγλοσαξονική κουλτούρα την οποία αγαπήσαμε βαθιά! Αυτό που πιστεύουμε, πάντως, είναι ότι η ενασχόλησή μας και η αγάπη μας για τις παραδόσεις διαφόρων λαών οφείλεται κυρίως στην έμπνευση και στα ακούσματα που έχουμε από το σπίτι…από την οικογένεια. Η μεγάλη δισκοθήκη της μητέρας μας, το ότι οι γονείς μας είχαν πάντα σε προτεραιότητα τα γράμματα και τις τέχνες, όπως και η ευτυχία να έχουμε μια γιαγιά - πηγή παραδοσιακών τραγουδιών με μια φωνή μοναδική! Ακούγοντάς την και μαθαίνοντας από αυτήν, ουσιαστικά θητεύσαμε δίπλα σε έναν master του είδους!

Σουζάνα σκεφτήκατε ποτέ να πάρετε μέρος σε έναν μουσικό διαγωνισμό, όπως η Eurovision; Αρκετές φορές ο διαγωνισμός έχει υποστηρίξει ethnic ή παραδοσιακά κομμάτια. Πιο παλιά με τη συμμετοχή του Αγάθωνα και πρόσφατα με την επιλογή της Μαρίνας Σάττι.

Μάλλον όχι…

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση προς την παράδοση από τις πιο νέες ηλικίες. Πόσο σημαντικό είναι για έναν άνθρωπο να έρχεται κοντά με την παράδοση του τόπου του;

Ναι, υπάρχει! Είναι πολύ σημαντικό! Θεωρούμε ότι η παράδοση είναι ένας ζωντανός οργανισμός, σε μια αέναη εξέλιξη με τέτοιο πλούτο που έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτεί τις γενιές με έμπνευση σε κάθε εποχή. Πάντα οι δημιουργοί αλλά και ο κόσμος γενικότερα, βασίζονταν στις εθνικές μουσικές του τόπου τους, ώστε να εκφραστούν ή και να τις μετασχηματίσουν στο παρόν. Πρόκειται για μια διαδικασία, που σε φέρνει σε επαφή με τη ρίζα σου, τη συλλογική μνήμη και το βίωμα, την ιστορία.

Λένε ότι «η μουσική είναι παγκόσμια γλώσσα». Το ότι τραγουδάτε σε περισσότερες από 20 γλώσσες και διαλέκτους, ήταν μια καλλιτεχνική αναζήτηση ή οφείλεται στο ότι εσύ Ελένη σπούδασες και Γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο της Μακεδονίας, οπότε υπήρχε ήδη ενδιαφέρον για τις ξένες γλώσσες και το τι θέλουν να «πουν»;

Για εμάς οι λέξεις είναι νότες. Η εκφορά, δηλαδή, του λόγου παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο αισθητικό και ηχητικό αποτέλεσμα του τραγουδιού. Η μελέτη πάνω στα γλωσσικά ιδιώματα και την προφορά ήταν πάντα μέρος της καλλιτεχνικής μας αναζήτησης. Φυσικά, η αγάπη μας για τις γλώσσες και διαλέκτους έχει να κάνει και με το γεγονός ότι η μητέρα μας είναι γλωσσολόγος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαλεκτολογία αλλά και με τον πατέρα μας που γράφει ποίηση. Εγώ σπούδασα στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και νομίζω ότι η επιλογή μου ήταν συνειδητή λόγω του αντικειμένου. Επίσης η Σουζάνα σπούδασε Μαθηματικά στο Αριστοτέλειο, άλλη μία παγκόσμια γλώσσα…!

Έχει σημασία τελικά η γλώσσα στην οποία έχει γραφτεί ένα τραγούδι ή η ερμηνεία του καλλιτέχνη είναι που προωθεί το «μήνυμα»;

Και τα δύο! Φυσικά έχει σημασία η γλώσσα στην οποία έχει γραφτεί ένα τραγούδι! Κάθε λαός, πέρα από τα καθολικά στοιχεία που είναι κοινά και διαχρονικά, έχει τα δικά του ήθη, τα δικά του διαφοροποιημένα έθιμα, τις δικές του ιδιαιτερότητες στην καθημερινότητα, τις δικές του γεύσεις, το δικό του κλίμα, τους δικούς του ιδιαίτερους ήχους και όλα αυτά κατά κάποιον τρόπο τα «φέρει» και η γλώσσα του.
Εμείς θωρούμε τη γλώσσα και την προφορά της - το ηχόχρωμά της - μέρος της μελωδίας ενός τραγουδιού! Δεν ξεχωρίζουμε το στίχο από τη μουσική. Τα βλέπουμε σαν ένα! Αυτό που λες στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης είναι κάτι μαγικό, όταν συμβαίνει. Έχει τύχει πολλές φορές να μην ξέρει κάποιος τη γλώσσα αλλά να καταλαβαίνει τί λέει το τραγούδι μόνο και μόνο από την ερμηνεία! Αυτές οι στιγμές είναι μαγικές! Δε συμβαίνουν συχνά, αλλά το σίγουρο είναι ότι η ερμηνεία του καλλιτέχνη μπορεί να περάσει το μήνυμα και κυρίως το συναίσθημα ενός τραγουδιού, ανεξάρτητα με τον αν καταλαβαίνει ο ακροατής τη γλώσσα ή όχι.

Σουζάνα υπάρχει ένας στίχος από δικό σου τραγούδι ή άλλου καλλιτέχνη που σε εκφράζει;

Αχ πολύ δύσκολο να επιλέξω. Θα επέλεγα έναν στίχο που με συγκινεί πάντοτε, όποτε τον τραγουδάω, του Νίκου Γκάτσου:
«Ουρανέ μου διώχ’τη συννεφιά, να περάσω τα σύνορα
κι ένα βράδυ πάνω στα βουνά, να χτυπήσω τα σήμαντρα…».

Ελένη οι εμφανίσεις σας μοιάζουν με κάποια μορφή τελετουργίας. Έτσι επιλέγετε εσκεμμένα να παρουσιάσετε τα τραγούδια σας ή απλά σωματοποιείτε τα συναισθήματα που σας δημιουργούν τα τραγούδια;

Η έννοια της τελετουργίας μας συγκινούσε πάντα. Το κριτήριο για να διαλέξουμε να πούμε ένα τραγούδι είναι να μας συγκινεί και να νιώθουμε ότι μας ξεκλειδώνει πτυχές του εαυτού μας. Από εκεί και πέρα, ο τρόπος που θα το μετασχηματίσουμε, διατηρώντας τη ρίζα του, βασίζεται στην ανάγκη μας να μεταφέρουμε τη συγκίνηση που νιώθουμε οι ίδιες. Το τραγούδι και η αίσθηση του τραγουδιού μας οδηγεί στο να εκφραστούμε μέσω αυτού και να φανερωθούν σωματοποιημένα τα συναισθήματα και οι μνήμες που κουβαλάμε.

Έχετε συνεργαστεί με πολλά σπουδαία ονόματα της μουσικής, από τη Μαρία Φαραντούρη και τον Λουδοβίκο των Ανωγείων μέχρι τον Goran Bregovic, ενώ έχετε δώσει συναυλίες σε χώρους όπως το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης. Υπάρχει κάποιο καλλιτεχνικό όνειρο που έχετε και δεν έχει γίνει ακόμα πραγματικότητα;

Αισθανόμαστε ότι έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας. Έχουμε πολλά όνειρα... Και για συνεργασίες και για δισκογραφία και για χώρους και χώρες που θα θέλαμε να παίξουμε αλλά κυρίως για το πώς και τί θα θέλαμε να μπορούμε να κάνουμε επί σκηνής μετά από, ας πούμε, 5-10 χρόνια με τη φωνή μας, με το σώμα μας, με το είναι μας. Την ουσιαστική μας εξέλιξη ως performers, με απώτερο στόχο πάντα την κάθαρση.

Ελένη, το 2003 συμμετείχατε στην παράσταση «Ιφιγένεια εν Ταύροις» του Γιώργου Καζαντζή, ως μέλη του χορού. Θα σας ενδιέφερε να συνδυάσετε το τραγούδι και με την υποκριτική, σε κάποιο musical για παράδειγμα ή την όπερα μιας και οι φωνές σας κατατάσσονται στις σοπράνο;

Φυσικά! Λατρεύουμε το θέατρο! Είναι αδελφάκι με τη μουσική. Η «Ιφιγένεια εν Ταύροις» του Γιώργου Καζαντζή ήταν μια υπέροχη παράσταση, με υπέροχους ηθοποιούς και μουσικούς! Έχουμε παίξει σε θεατρικές παραστάσεις και κυρίως σε performances και θα μας ενδιέφερε πολύ η συμμετοχή μας σε μουσικό θέατρο ακόμα και στην όπερα, της οποίας είμαστε και λάτρεις! Μάλιστα, η Σουζάνα θέλει να σπουδάσει και θέατρο. Τον χώρο του θεάτρου τον αγαπάμε ιδιαίτερα, μας γοητεύει η ομαδικότητα που το χαρακτηρίζει και κυρίως αυτό το «πλέξιμο» πολλών μορφών τέχνης.

Πέρα από την επαγγελματική σύνδεση που έχετε, υπάρχει και ο οικογενειακός δεσμός μεταξύ σας, αφού είστε αδερφές. Σουζάνα πώς διαχειρίζεστε τις εντάσεις που μπορεί να προκύψουν, ώστε να μην επηρεαστούν οι εμφανίσεις σας;

Τις διαχειριζόμαστε πολύ καλά. Αυτές τις δυσκολίες τις ξεπεράσαμε πολύ γλυκά σε πολύ μικρή ηλικία. Έχει η καθεμιά το χώρο και το ρόλο της καλλιτεχνικά και προσωπικά. Υπάρχει αμοιβαίος και βαθύς σεβασμός, οπότε πολύ δύσκολα μπορεί να προσβληθεί ή να πληγωθεί η μία από την άλλη. Ο σεβασμός σε αυτά τα θέματα νομίζω είναι το βασικότερο στοιχείο. Δε σε «αφήνει» να παρεξηγηθείς, δε σε «αφήνει» να πνίγεσαι. Γιατί νιώθεις σιγουριά για τον άλλο - ότι σε καταλαβαίνει, κατανοεί ακριβώς την κατάσταση και το γιατί μπορεί να υποστηρίζεις κάτι. Μεγάλη υπόθεση…και πολύ απελευθερωτικό!

Στην παράστασή σας με τίτλο «Roots & Rituals» (σ.σ «Ρίζες και Τελετουργίες») που παρουσιάζετε στο S.I.X Dogs τι θέλετε να αισθανθεί το κοινό; Ελένη ήρθε η ώρα να επιστρέψουμε στις ρίζες μας ή δεν φύγαμε ποτέ από αυτές;

Με την παράστασή μας αυτή, θέλουμε να μοιραστούμε τη συγκίνησή μας για τις μουσικές του κόσμου, τις τελετουργίες των ανθρώπων που έχουν πάρα πολλά κοινά ανάμεσα στους λαούς, τη διαχρονικότητα των παραδόσεων...όλα αυτά περασμένα μέσα από το προσωπικό μας φίλτρο και σε μια σύγχρονη εκδοχή. Μας αφορά το τώρα, η εποχή μας και το τί μπορούμε τώρα να δημιουργήσουμε! Νομίζω ότι οι ρίζες είναι πάντα εκεί, στέρεες και με μια δυναμική στο χώρο και τον χρόνο που δεν φανταζόμαστε! Το ζήτημα είναι να μην αντιμετωπίζεται η ενασχόληση με την παράδοση ως μια μονοδιάστατη, μουσειακού τύπου, διατήρησή της. Το ζήτημα είναι η μετεξέλιξη, η επανατοποθέτηση, το να καταλάβουμε ότι εκεί μέσα βρίσκεται ένας πλούτος από πανανθρώπινα θέματα που αφορούν τους ανθρώπους σε όλες τις εποχές και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Είναι μέρος της ζωής που τρέχει, δεν είναι κάποιο μπαούλο με αναμνήσεις.

Ένα καινούργιο album είναι στα επόμενα σχέδιά σας;

Ναι, στα επόμενά μας σχέδια είναι τα καινούργια μας τραγούδια! Με αρκετά διαφορετικό ήχο από αυτόν που μπορεί να μας έχει συνηθίσει το κοινό μας! Είμαστε ενθουσιασμένες με αυτό που σιγά-σιγά ακούμε να βγαίνει!! Stay tuned!

Info: 3, 10 και 18 Δεκεμβρίου

SIX D.O.G.S
Αβραμιώτου 6-8, Μοναστηράκι
T: +30 210 3210510 | W: http://sixdogs.gr

Πόρτες: 21:00

Έναρξη 21:30

Προπώληση εισιτηρίων: 12€ - Στην είσοδο: 14€

Οι παραστάσεις είναι για καθήμενους και είναι περιορισμένων θέσεων (μη αριθμημένων).

Προπώληση:

Ηλεκτρονικά: https://www.more.com/music/eleni-souzana-bougioukli-roots-rituals2

Φυσικά Σημεία: https://www.more.com/el/physical-spots/

Παραγωγή: Goodheart Productions

Facebook Event: https://www.facebook.com/events/300640659517880