Το «Μη γυρνάς και τ' άλλο μάγουλο» του Λευτέρη Πλιάτσικα δεν είναι ένα ακόμα τραγούδι- Εμείς είμαστε

Η βία κατά των γυναικών, αυτή η σκοτεινή πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης, τραυματίζει όχι μόνο τα σώματα αλλά και τις ψυχές, αφήνοντας ανεξίτηλα σημάδια στο συλλογικό μας υποσυνείδητο. Σε έναν κόσμο όπου ο πόνος συχνά καλύπτεται από τη σιωπή και η ανοχή γίνεται συνήθεια, η τέχνη αναδεικνύεται ως τολμηρός αγγελιοφόρος της αλήθειας. Το νέο τραγούδι των Όναρ, «Μη γυρνάς και τ’ άλλο μάγουλο», δεν αποτελεί απλώς μια μουσική σύνθεση, αλλά μια εσωτερική κραυγή ενάντια στην κανονικοποίηση της κακοποίησης. Με στίχους που λειτουργούν ως καθρέφτης του πόνου και νότες που γεννούν ελπίδα, το συγκρότημα καλεί την κοινωνία να σπάσει τον φαύλο κύκλο της απάθειας και να επαναπροσδιορίσει το συλλογικό της ήθος.

Με αφοσίωση και πάθος για τη δουλειά του, ο Λευτέρης Πλιάτσικας δουλεύει σκληρά για να εξελίσσεται συνεχώς, είτε μέσα από τη σύνθεση και την ενορχήστρωση των τραγουδιών του είτε μέσα από τη φωνή και την ερμηνεία του στη σκηνή. Η ικανότητά του να επικοινωνεί συναισθήματα μέσω της μουσικής τον βοηθά να συνδέεται ουσιαστικά με το κοινό του. Στοχαστικός και βαθιά συνδεδεμένος με τη δύναμη της τέχνης, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών μιλά για τη σημασία της ως καταλύτη συνειδητοποίησης και αλλαγής ενώ αναδεικνύεται η ανάγκη για παιδεία, ενσυναίσθηση και σεβασμό ως θεμελιώδεις αξίες για την καταπολέμηση της βίας.

Κύριε Πλιάτσικα, μετά από 25 χρόνια καλλιτεχνικής πορείας, πώς θα λέγατε ότι έχει εξελιχθεί η σχέση σας με το κοινωνικό σχόλιο μέσω της μουσικής; Είναι κάτι που σας ενδιαφέρει πιο έντονα σήμερα σε σχέση με την «Το έργο που παίζουν τα μάτια σου» εποχή;

Πάντα με ενδιέφερε, πρωτίστως για τη δική μου ψυχική ισορροπία, οι τάσεις στο κοινωνικό σύνολο. Παρακολουθώ και ψάχνω την κρυμμένη αλήθεια σε δύσκολες ή και σε απλές καταστάσεις των ανθρώπων. Συγκινούμαι, φοβάμαι, θυμώνω, ερωτεύομαι, αγαπώ, βρίσκω όμως το θάρρος να γράψω ένα τραγούδι για να αποφορτιστώ. Αυτό νιώθω ότι έχει μείνει ίδιο με τότε που ξεκίνησα να γράφω τραγούδια.

Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να ανοίγεται η συζήτηση για τα κοινωνικά θέματα μέσα από τον χώρο της τέχνης; Και εν προκειμένω της μουσικής; Πιστεύετε ότι υπάρχει επαρκής καλλιτεχνική δράση μέσα από αυτό το πρίσμα για την αντιμετώπιση της βίας;

Έχω μάθει να σκέφτομαι μέσα από τα τραγούδια και τη σύνθεση για ό,τι με απασχολεί, με στεναχωρεί, με κάνει χαρούμενο, για όλα όσα λέμε ζωή. Η βία είναι ένα άρρωστο κομμάτι της κοινωνίας μας που πρέπει να γιατρέψουμε. Ξεκινά από νωρίς, θα έλεγα, από τα πρώτα μας χρόνια, τα παιδικά, και πρέπει να βρούμε τρόπους, από τις μικρές ηλικίες, στα σχολεία και στις οικογένειες, να δώσουμε το μήνυμα του σεβασμού στην ανθρώπινη ύπαρξη. Επαρκής καλλιτεχνική δράση δεν θα έλεγα ότι υπάρχει. Αντιθέτως, ακούμε είδη μουσικής που προβάλλουν τη βία σαν μέσο κοινωνικής αντίδρασης – πραγματικά είναι να τρελαίνεται κανείς. Όμως, είμαστε εδώ και προσπαθούμε αυτό να αλλάξει.

Το τραγούδι σας «Μη γυρνάς και τ' άλλο μάγουλο» θίγει το ζήτημα της κακοποίησης. Πώς καταφέρατε να προσεγγίσετε το ευαίσθητο αυτό θέμα με λιτό αλλά συνάμα αυστηρό ύφος; Πόσο δύσκολο ήταν να βρείτε την ισορροπία στη σύνθεση;

Η δυσκολία γίνεται ευκολία όταν νιώσεις την ανάγκη να εκφράσεις μια τέτοιου είδους παθογένεια με συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς. Πολλές φορές, η συνεχόμενη επανάληψη της πληροφορίας – μιας κακοποίησης, μιας γυναικοκτονίας, μιας βιαιοπραγίας κ.λπ. – γίνεται συνήθεια και απλά αναφέρεται ως τίτλος ειδήσεων. Με αυτό το τραγούδι θέλουμε να δηλώσουμε ότι η κακοποίηση δεν είναι απλά ένας ακόμα τίτλος ειδήσεων, ούτε πρέπει να γίνει συνήθεια. Είναι η ίδια η ζωή που γίνεται κόλαση. Προσπαθήσαμε με σεβασμό να δώσουμε ένα μήνυμα ελπίδας και ταυτόχρονα να περιγράψουμε τη σκληρή εικόνα που βιώνει κάποιος που κακοποιείται ή που κακοποιεί – χωρίς ίσως να το ξέρει, μια άλλη ιστορία κι αυτή, που θέλει εσωτερική δουλειά και βοήθεια.

Εκφράζει όλα αυτά που μπορεί να βιώσει καθένας από εμάς καθημερινά, λουσμένα με νότες και στίχους, δίνοντας το δυνατό μήνυμα πως όλη αυτή η νοοτροπία μπορεί άμεσα να αλλάξει, αν το πάρουμε απόφαση και κόψουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο τοξικότητας.

Το τραγούδι αυτό απευθύνεται κυρίως σε όσους βιώνουν κακοποίηση. Ωστόσο, θεωρείτε ότι ένας κακοποιητής θα ήταν σε θέση να το ακούσει και να αντιληφθεί ότι κακοποιεί; Βλέπουμε πολλές περιπτώσεις που οι κακοποιητές δεν αντιλαμβάνονται τί κάνουν.

Όπως και κατά το «Σύνδρομο της Στοκχόλμης», κάποιοι άνθρωποι όχι μόνο αδυνατούν να απομακρυνθούν από την τοξικότητα, αλλά πέφτουν στην παγίδα να τη δικαιολογούν και, άθελά τους, να προσπαθούν να συμβιώσουν με τοξικούς ανθρώπους με την ψευδαίσθηση ότι τους αγαπούν ή ότι θα τους σώσουν. Η τοξικότητα δημιουργεί δεσμούς τραύματος – μια πολύ επώδυνη παγίδα για την ψυχολογία μας. Όπως λοιπόν τα θύματα δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι κακοποιούνται, έτσι και οι κακοποιητές δεν αντιλαμβάνονται στις περισσότερες περιπτώσεις, χωρίς βέβαια να υπάρχει δικαιολογία για αυτό, το επαναλαμβανόμενο κακό που προκαλούν. Ελπίζω λοιπόν, ακούγοντας το τραγούδι, να ταρακουνηθούν εκατέρωθεν – θύτης και θύμα!

Οι στίχοι σας αναφέρουν «μη γίνει συνήθεια κι αυτό». Πόσο συχνά πιστεύετε ότι οι άνθρωποι πέφτουν σε αυτόν τον φαύλο κύκλο της κακοποίησης, και πώς μπορεί η κοινωνία να τους βοηθήσει να βγουν από αυτόν;

Δυστυχώς, πάντα γίνονταν και πάντα θα γίνονται αν δεν αλλάξουν ριζικά στοιχεία στην κοινωνία μας, αν δεν δώσουμε βάση στην παιδεία, αν δεν διδάξουμε τον σεβασμό και την αλληλεγγύη στα παιδιά μας, την ανθρωπιά και την ενσυναίσθηση. Αν δεν διαμορφώσουμε τη νομοθεσία μας ώστε να τιμωρεί αυστηρότερα κατά περίπτωση. Παλιά, πολλά δεν ακούγονταν, καθώς δεν υπήρχε το internet και τα social media, ενώ άλλα αποκρύπτονταν από φόβο για την κοινωνική κατακραυγή και τη ντροπή.

Ποια είναι η προσδοκία σας από το κοινό που θα ακούσει το «Μη γυρνάς και τ' άλλο μάγουλο»; Θέλετε να προκαλέσετε συζήτηση, συναίσθημα ή δράση;

Θέλω να πιστεύω ότι είναι ένα τραγούδι που θα αγγίξει τον κόσμο, ο οποίος ίσως βρει χρόνο να το ακούσει – γιατί τελικά πάσχουμε από έλλειψη χρόνου. Θεωρώ ότι είναι ένα πολύ επίκαιρο κομμάτι, με έμφαση στο δικαίωμα στη διαφορετικότητα και στην ενδυνάμωση όσων καταπιέζονται, φυλετικά, κοινωνικά ή ρατσιστικά.

Σκοπός μας δεν είναι να προκαλέσουμε, αλλά να κινητοποιήσουμε οποιονδήποτε το έχει ανάγκη, μέσω της καλλιτεχνικής αφύπνισης. Με τον τρόπο μας, δηλαδή, να τον βοηθήσουμε να ξεφύγει από μια τέτοια ανυπόφορη κατάσταση και να ξαναβρεί τη δύναμη να σταθεί στα πόδια του.

Σε όλα τα μεγάλα γεγονότα της ανθρωπότητας, επαναστάσεις κ.λπ., υπάρχουν πάντα μαζί τους και κάποια τραγούδια που τα συνοδεύουν. Αλλαγή δεν φέρνει η τέχνη, μόνο συμβάλλει και κινητοποιεί.

Η συνεργασία σας με την Mαργκώ Ενεπεκίδη σε αυτό το κομμάτι έδωσε έναν ιδιαίτερο τόνο στο τραγούδι. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία και τι θεωρείτε ότι πρόσθεσε;

Για αυτό το τραγούδι χρειαζόμασταν μια γυναικεία φωνή που θα μπορούσε να υποστηρίξει τη βαρύτητα των στίχων με ευαισθησία, αλλά ταυτόχρονα με ένταση και απλότητα. Από έναν συνεργάτη μας προτάθηκε η Μαργκώ, ακούσαμε τη φωνή της και είπαμε ότι θα μπορούσε να το υποστηρίξει. Έτσι και έγινε. Στο στούντιο κατάλαβα ότι εδώ έχουμε μια φωνή που μας ταιριάζει.

Μάλιστα, η Μαργκώ έγινε και μέλος των Όναρ πια, και ήδη είμαστε μαζί στις συναυλίες και φτιάχνουμε νέα τραγούδια για ένα άλμπουμ που θέλουμε να κυκλοφορήσουμε το 2025.

Έχετε παρακολουθήσει την πορεία κάποιου από τους θαυμαστές σας που να εμπνεύστηκε από κάποιο τραγούδια σας για να κάνει μια θετική αλλαγή στη ζωή του;

Κατά καιρούς με πλησιάζουν και μου λένε πως κάποιο τραγούδι μου τους συνόδευσε σε διάφορες καταστάσεις στη ζωή τους: σε άλλους περίεργες, σε άλλους χαρούμενες, σε ερωτικές απογοητεύσεις κ.λπ. Αισθάνομαι όμορφα γι’ αυτό. Τα τραγούδια πάντα χρειάζονται ακροατή για να υπάρχουν, και μακάρι να συμβάλλουν σε μια θετική αλλαγή σε κάποιον που την έχει ανάγκη.

Το μήνυμά σας «Δεν είστε μόνοι, δεν είστε μόνες» είναι πανίσχυρο. Ποιος είναι ο ρόλος της αλληλεγγύης σε τέτοιες καταστάσεις και τι θα συμβουλεύατε τους ανθρώπους γύρω από τα θύματα να κάνουν;

Τίποτα δεν είναι εύκολο, τίποτα δεν είναι δεδομένο, τίποτα δεν ορίζεται ως στερεότυπο, και τίποτα δεν είναι όπως παλιά — ευτυχώς! Η αλληλεγγύη και η στήριξη, μέσω οργανώσεων αλλά και των ανθρώπων ως μονάδων, είναι πολύ σημαντικές για όσους και όσες καταπιέζονται, υποχωρούν, δεν βλέπουν διέξοδο, ανέχονται προβληματικές και βίαιες συμπεριφορές, αγανακτούν και παλεύουν να αντιδράσουν και να διώξουν την τοξικότητα από τη ζωή τους. Σήμερα η αλληλεγγύη είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με άλλες εποχές, και αυτό είναι αισιόδοξο. Είναι σημαντικό κανείς να μην αισθάνεται μόνος σε μια τόσο δύσκολη κατάσταση.

Πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμη στίγμα στην κοινωνία για τα θύματα κακοποίησης; Πώς μπορεί η μουσική και η τέχνη να συμβάλλουν στην αλλαγή αυτής της νοοτροπίας;

Το στίγμα στα θύματα της κακοποίησης δεν υπάρχει νομίζω στον βαθμό που ήταν παλιά. Ωστόσο αισθάνομαι πως έχουμε ακόμα δρόμο στο να εξαλείψουμε εντελώς το στίγμα, κυρίως μέσα μας. Οι άνθρωποι ακόμα, φοβούνται να μιλήσουν.

Η μουσική, η τέχνη κ κάθε είδος πολιτισμού γενικά έχει μια τέτοια δυναμική, που έχω δει πολλές φορές να αλλάζει πολυχρονισμένα μοτίβα και νοοτροπίες, ακόμα και κουλτούρες ετών, δίνοντας μηνύματα που επηρεάζουν τους ανθρώπους. Μη ξεχνάμε πως κάθε είδους τέχνη, διατηρεί μια πολύ σημαντική και μοναδική ενέργεια προς το κόσμο.

Ποια είναι η επόμενη καλλιτεχνική σας κίνηση; Σκοπεύετε να συνεχίσετε να θίγετε κοινωνικά ζητήματα στη μουσική σας, και αν ναι, ποιο θέμα πιστεύετε ότι θα έχει το επόμενο τραγούδι σας;

Η μουσική είναι έμπνευση. Ο καλλιτέχνης εμπνέεται από τα ερεθίσματα και τις ανησυχίες του κάθε δεδομένη στιγμή.

Τα κοινωνικά ζητήματα, τα οποία με συγκινούν και με αγγίζουν ως άνθρωπο και καλλιτέχνη (όπως και το τελευταίο μας κομμάτι), είναι πολύ πιθανό να μου δώσουν κάποια στιγμή το ερέθισμα για ακόμα ένα τέτοιο τραγούδι.

Αυτό το διάστημα βρισκόμαστε στο στούντιο και γράφουμε νέα τραγούδια για μια δουλειά που, αν όλα πάνε καλά, θα κυκλοφορήσει τον Μάρτιο του 2025. Παράλληλα, είμαστε στον δρόμο για εμφανίσεις σε όλη την Ελλάδα, την Κύπρο, και ίσως σε φιλικές πόλεις του εξωτερικού.

Ποιο είναι το κομμάτι μέσα από το οποίο πήρατε τη μεγαλύτερη εκδίκησή σας χωρίς να κάνετε τίποτα εκτός από το να το λέτε;

Κανένα. Ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι παίρνω εκδίκηση φτιάχνοντας και τραγουδώντας ένα τραγούδι στις εμφανίσεις μας.

Ποια είναι οι βασικότεροι στίχοι που συνθέτουν το τραγούδι της προσωπικότητάς σας;

Είμαι αρκετά τελειομανής, κάτι που μπορεί να με κάνει να αφιερώνω περισσότερο χρόνο από όσο χρειάζεται σε λεπτομέρειες. Ωστόσο, προσπαθώ να αξιοποιώ αυτό το στοιχείο ως κίνητρο για να γίνομαι καλύτερος.

Δεν έκανα και ούτε θα κάνω ποτέ έκπτωση στην αλήθεια που βγάζω μέσα από τη μουσική μου. Η τέχνη είναι για μένα τρόπος έκφρασης ψυχής, και αρνούμαι να την προσαρμόσω σε κάτι που δεν με αντιπροσωπεύει.

Δεν συγχωρώ την απουσία ειλικρίνειας, γιατί είναι η βάση της εμπιστοσύνης για ό,τι κι αν θέλεις να κάνεις στη ζωή σου. Φοβάμαι περισσότερο να χάσω την ικανότητα να πιστεύω στους ανθρώπους. Γι’ αυτό είμαι προσεκτικός με τους ανθρώπους που αποφασίζω να βάλω στη ζωή μου.

Ποιοι είναι όλοι «εκείνοι» που σας διαμόρφωσαν και τι κοινό έχουν μεταξύ τους;

Είναι πάρα πολλοί. Από συγγραφείς, ποιητές και συνθέτες, ποιους να πρωτοπώ: Καζαντζάκης, Λειβαδίτης, Γκάτσος, Καββαδίας, Ντύλαν, Λόρκα, Μάρκες, Έσσε, Ντοστογιέφσκι· μουσικοί, από Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Σιδηρόπουλο, Σαββόπουλο, Μικρούτσικο, μέχρι συγκροτήματα ροκ και ποπ, όπως οι U2 και οι Pink Floyd, και πάρα πολλοί άλλοι.

Όλοι αυτοί συνδέονται μέσα από την κοινή ανησυχία για την αναζήτηση του όμορφου και του αληθινού στη ζωή.

Κύριε Πλιάτσικα, πώς αντιδράτε στην αδικία;

Με το να την εκθέτω στο φως. Γιατί η αδικία ευδοκιμεί μόνο στα σκοτάδια.

Διαβάστε όλο το αφιέρωμα εδώ.