Νικώντας τη βία, ένα graffiti τη φορά: Στη street art του Γ. Κόφτη είδαμε τη Μαρία με πολλά ονόματα

Η street art δεν είναι απλώς τέχνη· είναι σοβαρή μορφή επανάστασης. Όταν οι λέξεις αποτυγχάνουν να εκφράσουν, οι εικόνες στους τοίχους παίρνουν τον λόγο. Είναι η φωνή που συγκρούεται με τη σιωπή της κοινωνίας, η αντίδραση απέναντι στο άρρητο και το καταπιεσμένο. Σε αυτή τη διάσταση της τέχνης, ο street artist Γιώργος Κόφτης φέρνει τολμηρά μηνύματα που αφυπνίζουν.

Το έργο του που απεικονίζει τη Μαρία Καβογιάννη κακοποιημένη έγινε viral, αναγκάζοντας πολλούς να στρέψουν το βλέμμα τους στη βία κατά των γυναικών, ένα ζήτημα που συχνά κρύβεται κάτω από το πέπλο της κοινωνικής αδιαφορίας. Ένα θέμα που τιμάται σήμερα 25 Νοεμβρίου, Διεθνή Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών.

Η απεικόνιση της Μαρίας Καβογιάννη δεν είναι απλώς μια καλλιτεχνική παρέμβαση, αλλά μια κραυγή. Όπως ο ίδιος δηλώνει, στόχος του ήταν να δώσει ένα πρόσωπο στη σιωπή, να κάνει τον θεατή να αισθανθεί όσα συχνά αποφεύγει να δει.

«Η μεταφορά του συναισθήματος είναι η βαθύτερη και πιο εσωτερική μορφή έκφρασης από όλες τις τέχνες. Αν μάθουμε να τη μοιραζόμαστε με ωριμότητα, ίσως κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και ενδεχομένως καταφέρουμε να συμβάλουμε, έστω και λίγο, στην αλλαγή του κόσμου γύρω μας».

Ο Γιώργος Κόφτης, μεταξύ άλλων, λέει ότι η street art είναι ένα εργαλείο κοινωνικού σχολιασμού με απεριόριστη δύναμη. Αν και κάποιοι τη θεωρούν βανδαλισμό (!), για εκείνον είναι ένας τρόπος να μιλήσει απευθείας στις συνειδήσεις των ανθρώπων. Τα έργα του, άλλωστε, δεν στοχεύουν μόνο στο να ομορφύνουν την πόλη, αλλά να ενεργοποιήσουν τους πολίτες.

Όπως προκύπτει από όλα όσα λέει, όταν ένας τοίχος φωνάζει, δεν μπορείς να τον αγνοήσεις.

Για τον ίδιο, η τέχνη γενικά –και όχι μόνο η street art– μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία μιας πιο ισότιμης κοινωνίας και όπως αντιλαμβανόμαστε η μεγαλύτερη ευθύνη και ενός street artist, είναι να παραμένει αυθεντικός και να χρησιμοποιεί την τέχνη του για καλό σκοπό.

Αλήθεια, η street art παίρνει την εκδίκηση της;

Κύριε Κοφτή, υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο συναίσθημα ή εμπειρία που σας ώθησε να ασχοληθείτε με την street art; Η συγκεκριμένη τέχνη θεωρείται από πολλούς πολιτική πράξη και δυνατό όπλο για όσους δεν έχουν φωνή.

Η ενασχόλησή μου με την τέχνη του δρόμου ξεκίνησε όταν ήμουν ακόμη παιδί. Ήταν μια αυθόρμητη διέξοδος απέναντι στην πλήξη, ένα μέσο να εκφράσω όσα δεν μπορούσα να πω με λόγια. Η street art έχει αυτή την εκπληκτική ικανότητα: να μετατρέπει τον δρόμο σε καμβά για εκείνους που νιώθουν πως η φωνή τους δεν φτάνει αλλιώς. Είναι μια πολιτική πράξη, αλλά ταυτόχρονα και μια βαθιά προσωπική ανάγκη για ελευθερία.

Ποια είναι η ταυτότητα που θέλετε να χτίσετε μέσα από την τέχνη σας και με τι κριτήρια επιλέγετε τα θέματα των έργων σας;

Δεν αναζητώ να χτίσω μια ταυτότητα. Αν η τέχνη μου φέρει κάτι στον κόσμο, ας είναι απλά η δική μου αλήθεια, χωρίς επιτήδευση και προσπάθεια να δημιουργήσω εντυπώσεις. Τα θέματα που επιλέγω πηγάζουν αυθόρμητα από αυτό που είμαι. Αν υπάρχει μια ταυτότητα, είναι η απλότητα της προσωπικής μου ύπαρξης και τίποτε παραπάνω.

Πώς πιστεύετε ότι η τέχνη σας αντικατοπτρίζει την εποχή που ζούμε; Για ποιο λόγο εν έτει 2024 η βία κατά των γυναικών είναι πιο «εδώ» από ποτέ και πλέον σε πάρα πολλές μορφές;

Η βία κατά των γυναικών δεν αποτελεί φαινόμενο της εποχής μας· είναι μια σκοτεινή σκιά που βαραίνει τον ανθρώπινο πολιτισμό από την αυγή της ιστορίας. Σήμερα, ίσως την αντιλαμβανόμαστε πιο έντονα εξαιτίας της ταχύτητας με την οποία οι πληροφορίες διαδίδονται, αλλά η ουσία της παραμένει το ίδιο τραγική. Παρ’ όλα αυτά, επιλέγω να κοιτώ με μια δόση αισιοδοξίας: ίσως μια μέρα να μπορέσει να ελαχιστοποιηθεί, αν όχι να εξαλειφθεί εντελώς. Η αλλαγή, όμως, προϋποθέτει να αμφισβητήσουμε τη νομιμότητα αυτής της βίας, να πάψουμε να τη θεωρούμε δεδομένη και να αγωνιστούμε για την εξάλειψή της.

Πριν από κάποιους μήνες γίνατε viral με το graffiti με τη Μαρία Καβογιάννη. Για ποιο λόγο επιλέξατε την συγκεκριμένη σκηνή από την εν λόγω σειρά;

Η Μαρία Καβογιάννη ενσάρκωσε μέσα από την έκφραση και την ερμηνεία της όλα όσα ήθελα να πω μέσα από το έργο μου. Το πρόσωπό της μιλούσε κατευθείαν στην ψυχή· η θλίψη, η δύναμη, η ευθραυστότητα, όλα συνυπήρχαν. Το μόνο που έκανα ήταν να μεταφέρω αυτό που ήδη υπήρχε. Εκείνη ήταν το μήνυμα· εγώ ήμουν απλώς το μέσο.

Ποια είναι η μεγαλύτερη δήλωση που κάνατε μέσα από τον τοίχο με τη Μαρία και για ποιο λόγο είχε προκάλεσε τόσο μεγάλη απήχηση;

Η ζωγραφική στον τοίχο είναι ένα κομμάτι εν εξελίξει και σαν φόρμα και σαν σχήμα. Οπότε μερικές φορές επηρεάζεται ο κάθε καλλιτέχνης από αυτά που έχει μέσα του.

Η προσωπογραφία αυτή ήταν για μένα μια κραυγή απέναντι στην πίκρα που συσσωρεύεται μέσα μας από τα τόσα φρικτά που ακούμε καθημερινά. Βιασμοί, κακοποιήσεις, γυναικοκτονίες. Δεν είναι απλώς στατιστικά στοιχεία· είναι η πραγματικότητα που διαλύει ζωές. Νομίζω πως το έργο βρήκε απήχηση γιατί μίλησε στις καρδιές των ανθρώπων για έναν κοινό πόνο, για μια αλήθεια που δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Ποια είναι η σημασία της street art ως μέσου έκφρασης και κοινωνικού σχολιασμού; Πιστεύετε ότι η τέχνη στο δρόμο μπορεί να συμβάλλει στην αλλαγή της κοινωνικής συνείδησης; Εσείς αισθάνεστε ότι εκτός από την πόλη ομορφαίνετε και συνειδήσεις;

Η street art είναι η μεγαλύτερη επανάσταση στον χώρο των εικαστικών τεχνών στη σύγχρονη εποχή. Είναι ένα βαθιά δημοκρατικό μέσο που δίνει φωνή σε όσους δεν είχαν ποτέ βήμα. Φυσικά, υπάρχουν κακά graffiti που δεν προσφέρουν τίποτα, αλλά και δημιουργίες που μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο.

Δεν θεωρώ πως «ομορφαίνω» συνειδήσεις· το μόνο που επιδιώκω είναι να δημιουργήσω έργα που μιλούν, που γεννούν σκέψεις και συναισθήματα. Σε κάθε περίπτωση, στα 44 μου θεωρώ ότι παραμένω ενεργός και ικανός να προσφέρω.

Σε ποιο graffiti που έχετε κάνει «επιστρέφετε» όταν όλα πάνε χάλια;

Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο έργο που να επιστρέφω. Η street art είναι μια εφήμερη τέχνη· η παροδικότητα αυτή είναι και η μαγεία της. Ωστόσο, όταν κοιτώ παλιές φωτογραφίες από έργα που έχω κάνει, συχνά αναπολώ και νιώθω μια αίσθηση χαράς, σαν να επιστρέφω σε στιγμές που είχα ξεχάσει.

Κύριε Κόφτη, ποια υλικά συνθέτουν τον άνθρωπο πίσω από τα graffiti;

Είμαι ένας άνθρωπος που έχει επηρεαστεί καταλυτικά από τη μουσική, από τους ήχους της δεκαετίας του ’90 στο Σιάτλ μέχρι τις συνθέσεις της Ελένης Καραΐνδρου. Στον εικαστικό χώρο, οι επιρροές μου είναι αμέτρητες· δεν θα μπορούσα να τις απαριθμήσω. Δεν κάνω εκπτώσεις στους ανθρώπους που προσπαθούν να επιβάλουν την αχαριστία τους. Συνήθως τους απομακρύνω, γιατί η αχαριστία είναι κάτι που δεν αντέχεται. Έχω ζήσει τη δική μου περιπέτεια με την υγεία, και ο φόβος να ξανασυμβεί είναι πάντα εκεί. Παράλληλα, η αδικία με θυμώνει και με κινητοποιεί να κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να την πολεμήσω. Αν κάτι συνοψίζει όλα αυτά που προσπαθώ να πω μέσα από την τέχνη, είναι μια λέξη: Αγάπη.

Διαβάστε όλο το αφιέρωμα εδώ.