Πώς είναι να ζεις με Aids στην Ελλάδα;
Ένας ειδικός έχει τις απαντήσεις
Τίποτε δεν είναι αρκετό όταν μιλάς για το Aids. Ούτε τα νούμερα, ούτε οι αριθμοί, οι στατιστικές, οι νέες έρευνες και σίγουρα ούτε η μία ημέρα μέσα στο χρόνο που είναι αφιερωμένη σε έναν ιό που πρέπει να τον θυμόμαστε συνεχώς.
Το Aids δεν είναι απλά μια ασθένεια, είναι ένα θηρίο, απ το οποίο όλοι κινδυνεύουμε και το οποίο μας πλησίασε, άλλους λιγότερο και άλλους δυστυχώς περισσότερο.
Η 1 Δεκέμβρη δεν είναι μια αφορμή να κρεμάσουμε ένα κόκκινο κορδελάκι στο πέτο μας, αλλά ακόμη μέρα στη ζωή ανθρώπων που έρχονται αντιμέτωποι με αυτό το τέρας, με αυτή τη δραματική αλλαγή στην ζωή τους , την οποία βιώνουν με αξιοπρέπεια, με πόνο ή με ψυχραιμία και τις περισσότερες φορές με μοναχικότητα .
Αυτή την ημέρα διαλέξαμε έναν άνθρωπο για τον οποίο ο ιός δεν είναι υπόθεση της μίας μέρας αλλά καθημερινή ασχολία.
Ο Τζανέτος Αντύπας είναι ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της PRAKSIS -μια μη κυβερνητική οργάνωσης που προσφέρει ανθρωπιστική και ιατρική δράση και μας λύνει όλες τις απορίες που έχουμε.
Από την πείρα σου πιστεύεις ότι έχει μειωθεί ο κοινωνικός ρατσισμός για τους φορείς του HIV;
Κάνουμε ασκήσεις εδάφους, βήματα μπρος και βήματα πίσω. Επιστημονικά γίνονται πολύ σημαντικά πράγματα ειδικά από τα τέλη του 90 και μετά, που αρχίσαμε να μιλάμε για αντιρετροϊκή αγωγή με σχήματα. Φτάσαμε στις χώρες όπου υπάρχει πρόσβαση στην αγωγή να έχουμε πολύ μικρά ποσοστά ανθρώπων που αναπτύσσουν τελικά AIDS και αυτό γίνεται κυρίως γιατί δεν γίνεται διάγνωση σε αρχικό στάδιο. Κοινωνικά σε διάφορες χώρες, δυστυχώς πρόσφατα και στην Ελλάδα, ποινικοποιείται η οροθετικότητα και αυτό μας πάει βήματα πίσω. Πάντως την απάντηση μπορεί να τη δώσει και ο καθένας ή καθεμία από μας στην ερώτηση πχ αν θα έκανε σχέση με έναν άνθρωπο που ζει με HIV.
Θα συμβούλευες κάποιον να λέει δημόσια ότι είναι θετικός στο HIV ή όχι και γιατί;
Η διαδικασία της γνωστοποίησης της οροθετικότητας στον HIV είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση και διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά και ανάλογα με το περιβάλλον και την κοινωνική συνθήκη που κάποιος αντιμετωπίζει. Αν κάποιος ζούσε στην Κίνα δεν θα του πρότεινα να το κάνει σημαία ας πούμε. Παρόλα αυτά υπάρχουν υποστηρικτικά περιβάλλοντα που μπορούν να ενδυναμώσουν τους ανθρώπους που ζουν με HIV και τις οικογένειές τους ή τα συγγενικά τους πρόσωπα. Και σίγουρα το ξαλάφρωμα που νιώθεις κανείς όταν το λέει (και το υποδέχονται θετικά) είναι μεγάλο. Επομένως θα πρότεινα να ζυγίζει κανείς πρόσωπα και καταστάσεις, αλλά σε μια διαρκή διαδικασία προς την γνωστοποίηση.
Οι Έλληνες προσέχουν περισσότερο από άλλα χρόνια ή όχι επειδή υποχώρησε ο αρχικός πανικός;
Το HIV στην Ελλάδα σήμερα συναντάται κυρίως σε άνδρες που κάνουν σεξ με άλλους άνδρες και σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών. Κάποιοι δηλώνουν ότι μάλλον τους μεταδόθηκε από ετεροφυλοφυλική επαφή. Επομένως κάθε ευάλωτη ομάδα έχει τη δική της ανάγκη μελέτης για να ξέρουμε αν τελικά "οι έλληνες προσέχουν περισσότερο". Θα έλεγα σε γενικές γραμμές πάντως ότι υπάρχει ένας σχετικός εφησυχασμός και είναι κρίμα αυτό γιατί το HIV είναι ένα από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα που θα μπορούσε κάποιος να κολλήσει με απροφύλακτη σεξουαλική επαφή ή από χρήση κοινής σύριγγας.
Τα νούμερα και οι στατιστικές τι λένε; Είναι αισιόδοξα ή όχι;
Στις δύο ομάδες που προανέφερα οι θετικές διαγνώσεις αυξάνονται κάθε χρόνο. Σε γενικές γραμμές όμως η Ελλάδα είναι μια χώρα χαμηλού επιπολασμού σε σύγκριση ειδικά με χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που εκτίναξαν φέτος τα ποσοστά νέων διαγνώσεων της επιδημίας.
Είναι σωστά ενημερωμένα σήμερα τα παιδιά;
Τα παιδιά μην έχοντας σοβαρό και υποχρεωτικό μάθημα σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο ενημερώνονται από φίλους/ες ή από το διαδίκτυο και σε σχέση με το σεξ εν γένει αλλά και σε σχέση με τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Συχνά η PRAKSIS ενημερώνει σχολεία και ακούμε τις πιο απίστευτες ερωτήσεις που δηλώνουν σε ηλικίες 15 και άνω το μέγεθος της άγνοιας. Αυτή είναι μια κατεξοχήν προληπτική δράση, που η πολιτεία πρέπει να αναλάβει να την φέρει εις πέρας όσο πιο σύντομα γίνεται και χωρίς προκαταλήψεις γιατί μιλάμε πλέον για το έτος 2014!
Σε σας μπορεί κάποιος να εξεταστεί δωρεάν και ανώνυμα. Πώς; Πού; Και πώς ενημερώνεται για τα αποτελέσματα;
Στα δύο πολυϊατρεία της PRAKSIS σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη μπορεί κανείς να κάνει την εξέταση χωρίς προηγούμενο ραντεβού, δωρεάν και ανώνυμα. Το ίδιο συμβαίνει και στις Κινητές Μονάδες μας. Η εξέταση είναι σάλιου, κρατά περίπου 40 λεπτά με μία ώρα, μαζί με τη συμβουλευτική που γίνεται πριν και μετά το αποτέλεσμα. Τα αποτελέσματα βγαίνουν μέσα σε αυτό το διάστημα και ανακοινώνονται αποκλειστικά και μόνο στον άνθρωπο που εξετάστηκε. Σε περίπτωση θετικού (ανίχνευσης αντισωμάτων στον HIV) και αν το επιθυμεί ο εξεταζόμενος/η γίνεται άμεση παραπομπή στη Μονάδα Λοίμωξης του Ευαγγελισμού καθώς υπάρχει ειδικό καθεστώς συνεργασίας μεταξύ του νοσοκομείου και της οργάνωσής μας. Εκεί πάει για επιβεβαιωτικό τεστ και για ό,τι άλλο από εκεί και πέρα χρειαστεί.
Πώς αντιδρά κάποιος που ανακαλύπτει ότι είναι θετικός στο HIV. Είναι πιο ψύχραιμος στις μέρες μας;
Οι αντιδράσεις διαφέρουν από το άτομο, αλλά και τη στιγμή της ζωής του. Εμείς προσπαθούμε να εξηγήσουμε ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει, ότι μπορεί να μην είναι το καλύτερο πράγμα που μπορεί να σου τύχει, αλλά ότι με την απαραίτητη προσοχή και την ακολουθία των οδηγιών του γιατρού τα πράγματα είναι διαχειρίσιμα.
Τι είναι πιο δύσκολο όταν πρέπει να το ανακοινώσεις σε κάποιον ότι είναι θετικός στον HIV;Πώς το κάνεις;
Πριν ξεκινήσει το τεστ υπάρχει συμβουλευτική. Εκεί γίνεται μια συζήτηση που είναι κλειδί και για την μετέπειτα εξέλιξη του αποτελέσματος, αλλά και για την ανάγκη ένας ενεργός σεξουαλικά άνθρωπος να ξαναέρθει σε ένα εξάμηνο ή ένα έτος και να κάνει ξανά την εξέταση. Μιλάμε για την περίοδο παραθύρου, για τυχόν ύποπτες σεξουαλικές πρακτικές ή άλλες όπως η χρήση κοινής σύριγγας και για άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα. Ποτέ μια ανακοίνωση δεν είναι ρουτίνα γιατί διαφέρει ο άνθρωπος που έχεις δίπλα σου, όμως πλέον είναι σημαντική η όλη υποστήριξη που παρέχει η επιστήμη και αυτό είναι υπερπολύτιμο.
Τι θα έλεγες για να πείσεις κάποιον να εξεταστεί;
Ότι είναι εύκολο, γρήγορο και ανώδυνο. Ότι είναι καλύτερα να ξέρεις, γιατί ξέρεις να προστατεύσεις, αλλά και να προστατευθείς. Θα του έλεγα "Πάρε φόρα - εξετάσου"!
Κάποιο νέο παιδί εξετάστηκε και είναι θετικό στον ιό και είναι απελπισμένος. Τι του λες τι τον συμβουλεύεις;
Προσφέρομαι είτε εγώ είτε κάποιος από τους ψυχολόγους ή κοινωνικούς λειτουργούς της PRAKSIS να τον συνοδεύσουμε στη Μονάδα Λοίμωξης για επιβεβαιωτικό τεστ, αν και εφόσον το επιθυμεί. Στην πορεία του αναφέρω ότι η ζωή παίρνει μια διαφορετική τροπή, αλλά δεν τελειώνει. Οι εικόνες με λιωμένα σώματα δεν αφορούν τις κοινωνίες που προοδεύουν στις μέρες μας. Το προσδόκιμο ζωής είναι σχεδόν ίδιο με του μέσου ανθρώπου και μάλιστα υπάρχουν άνθρωποι που αυτή η εμπειρία - παρότι ατυχής - τους άλλαξε προς το καλύτερο. Η ζωή προχωρά.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε;
Το ασταθές πολιτικό περιβάλλον καθώς οι υπουργοί αλλάζουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς και δεν προλαβαίνουν να εφαρμόσουν πολιτικές. Η έλλειψη στρατηγικού σχεδίου δράσης για το HIV/AIDS που να συνοδεύεται από έναν σφιχτό, αλλά υπαρκτό προϋπολογισμό ώστε να ξέρουμε συντονισμένα όλοι οι φορείς μαζί με τα συναρμόδια Υπουργεία πού είμαστε και πού πάμε.
Πώς μπορεί να σας βοηθήσει κάποιος που δεν έχει χρήματα; Χρειάζεται να έχει εξειδικευμένες γνώσεις;
Μπορεί να κάνει αίτηση εθελοντή στην PRAKSIS. Δεν είναι απαραίτητο να έχει εξειδικευμένες γνώσεις, αν έχει θα τις χρησιμοποιήσουμε αντίστοιχα, αλλά αν δεν έχει μπορεί να μας δηλώσει τα ενδιαφέροντά του μελετώντας την οργάνωση και να βρούμε μαζί κοινούς τρόπους να δώσει το χρόνο του για το κοινό καλό άλλων ανθρώπων αλλά και του ίδιου: να θυμόμαστε ότι η εθελοντική δράση επιστρέφει διπλά.
