Παναγιώτα Δεδούση: «Πολλά κορίτσια δεν ήξεραν το STEM και δεν φαντάζονταν ότι θα τους άρεσε τόσο»

Από πολύ νεαρή ηλικία η Παναγιώτα Δεδούση είχε αντιληφθεί με τι θέλει να ασχοληθεί στη ζωή της. Σίγουρα, δεν ήθελε να γίνει δασκάλα- όπως απαντούν τα περισσότερα μικρά κορίτσια στο δημοτικό στην κλασική ερώτηση «τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;»-, αλλά ήξερε ότι με κάποιον τρόπο θα ασχοληθεί με τις θετικές επιστήμες. Με μπαμπά και μαμά στους τομείς της μηχανικής και της υγείας αντίστοιχα, ο επαγγελματικός προσανατολισμός της ήταν μονόδρομος.

Σήμερα, λοιπόν, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Γυναικών και Κοριτσιών στην Επιστήμη, η Παναγιώτα Δεδούση, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Βιοϊατρικής Μηχανικής (Πολυτεχνείο Μονάχου, Γερμανία) και STEM Representative, μιλά στο Queen.gr για την απόφασή της να ασχοληθεί με τη βιοϊατρική μηχανική αλλά και με τη διδασκαλία STEM σε νεαρά κορίτσια Γυμνασίου και Λυκείου στη Γερμανία όπου ζει, για το αν υπάρχει ακόμα – εν έτει 2023- σεξισμός στις επιστήμες, μιας και μιλάμε για έναν βαθιά ανδροκρατούμενο κλάδο, αλλά και για όλα εκείνα που την κάνουν να θέλει να βάλει ακόμα πιο ψηλά τον πήχυ και να ξεχωρίσει, αποδεικνύοντας πως οι γυναίκες όλα τα μπορούν. Και να σπάσουν κάθε στερεότυπο, και να γεφυρώσουν το χάσμα των φύλων στην επιστήμη και όλα.

Όλα τα παιδιά καλούνται να απαντήσουν στην ερώτηση «τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;». Εσύ τι έλεγες όταν ήσουν μικρή;

Από μικρή ήξερα πως θα ακολουθήσω τις θετικές επιστήμες. Και το έλεγα. Είχα προσλαμβάνουσες από το οικογενειακό μου περιβάλλον, καθώς και οι δύο γονείς μου ασχολούνται με τους τομείς της υγείας και της μηχανικής αντίστοιχα. Στη συνέχεια, μέσω των προπτυχιακών σπουδών μου στη σχολή ηλεκτρολόγων μηχανικών και μηχανικών υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κατάλαβα ότι αυτός ο κλάδος με ενδιαφέρει και θα ήθελα να δω τι άλλες προοπτικές έχει. Μετέπειτα, κατάλαβα ότι μπορώ να ασχοληθώ περισσότερο με τον τομέα της βιοϊατρικής μηχανικής.

Τι είναι η βιοϊατρική μηχανική;

Είναι όλες εκείνες οι δυνατότητες της μηχανικής, που θα μπορούσαν να έχουν πρακτική εφαρμογή στην ιατρική. Εγώ κάνω τη διπλωματική μου τώρα στη νευροηλεκτρονική και ασχολούμαι με εφαρμογές αισθητήρων, με ιατρικές συσκευές που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν, με σκοπό, για παράδειγμα, να παρακολουθήσουμε κυτταρικές λειτουργίες ή κύτταρα έξω από το σώμα in vitro και μέσα από αυτά να βγάλουμε συμπεράσματα ακόμα και για τη διάγνωση ασθενειών, την πρόληψη, τη θεραπεία. Να συνδέσουμε, δηλαδή, αυτά που βλέπουμε -τα κύτταρα και τα αποτελέσματα που παίρνουμε- με διάφορες ασθένειες ή οτιδήποτε μπορεί αυτό να συνεπάγεται.

Οι γονείς σου ήταν θετικοί όταν τους ανακοίνωσες ότι θέλεις να ασχοληθείς με έναν τέτοιο επιστημονικό κλάδο;

Η μητέρα μου ήταν λίγο επιφυλακτική, κυρίως γιατί πρόκειται για έναν ανδροκρατούμενο κλάδο.

Στη μέχρι τώρα πορεία σου έχεις βιώσει σεξιστικές συμπεριφορές, εφόσον μιλάμε για έναν ανδροκρατούμενο κλάδο;

Άμεσα σεξιστική συμπεριφορά δεν έχω βιώσει. Στα πλαίσια μαθημάτων, όμως, έχουν υπάρξει σεξιστικές αντιλήψεις από καθηγητές. Κυρίως στα προπτυχιακά έτη, που ήταν ανδροκρατούμενο το περιβάλλον και οι καθηγητές άντρες, ένιωθα έμμεσα την ανάγκη να αποδείξω την αξία μου, να καταβάλλω μεγαλύτερη προσπάθεια για να είμαι στο ίδιο επίπεδο με τους άλλους. Δεν είναι ότι μου το επέβαλε κάποιος, αλλά ήταν αυτό που ένιωθα. Και ακόμα συζητιέται.

Πώς μια γυναίκα μπορεί να εξελιχθεί σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο; Δίνονται ευκαιρίες ή πρέπει να παλέψεις πιο σκληρά από έναν άνδρα;

Στον τομέα μου, δεν υπάρχει ακόμα ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα. Ευκαιρίες, όμως, υπάρχουν και πρέπει να τις διαχειριστούμε σωστά.

Τι σε κάνει να βάζεις τον πήχυ κάθε φορά ακόμα πιο ψηλά;

Παίζει ρόλο το περιβάλλον που βρίσκομαι, που βλέπω πόσες δυνατότητες θα μπορούσα να έχω αν συνεχίσω να εξελίσσομαι και να ασχολούμαι με αυτό που κάνω. Οι συνάδελφοί μου, οι συμφοιτήτριές μου, αλλά και το feedback που παίρνω από τους καθηγητές ότι μπορώ να συνεχίσω, επίσης. Και σίγουρα το γεγονός ότι μπορώ να συνεισφέρω στην υγεία και στη μηχανική με κάνουν να θέλω να συνεχίσω - δηλαδή και σε επίπεδο έρευνας μετά το μεταπτυχιακό.

Εκτός από το μεταπτυχιακό που κάνεις στη βιοϊατρική μηχανική, εργάζεσαι και σε μία ομάδα, που έχει στόχο την προώθηση του STEM σε μαθήτριες.

Παράλληλα με τις σπουδές μου δουλεύω κάποιες ώρες στο Πολυτεχνείο του Μονάχου. Με την ομάδα μου παρουσιάζουμε workshops με θέμα την τεχνολογία των wearables σε σχολεία της Βαυαρίας. Απομονώνουμε κορίτσια 14-17 ετών, με σκοπό πρώτον να τους παρέχουμε ένα θεωρητικό υπόβαθρο για το τι είναι STEM, πόσους κλάδους εμπεριέχει, και κατά δεύτερον, μέσω των projects, να τους δώσουμε παραδείγματα με τι μπορούν να ασχοληθούν.

Τι feedback παίρνεις από τα κορίτσια;

Βλέπω ότι πολλά κορίτσια δεν είχαν ιδέα τι είναι το STEM και, μάλιστα, μας λένε ότι δεν φαντάζονταν ότι θα τους άρεσε τόσο. Κι εμείς, με τη σειρά μας, συνειδητοποιούμε ότι είναι σε μια ηλικία που σε λίγο θα πάρουν μια απόφαση για το τι επαγγελματικό προσανατολισμό θα ακολουθήσουν και δεν έχουν ιδέα, ή την ενημέρωση και τη γνώση για το τι πραγματικά είναι το STEM.

Τι είναι, λοιπόν, το STEM;

Είναι ένας μεγάλος κλάδος, που εμπεριέχει πολλούς τομείς. Είναι μηχανική, τεχνολογία, επιστήμη, όπως λέει και ο τίτλος άλλωστε (Science, Technology, Engineering and Mathematics). Είναι κομμάτια, τα οποία είναι το Α και το Ω για να προχωρήσουμε. Μέσω της επιστήμης μπορούμε όχι μόνο να γνωρίζουμε το μέλλον, αλλά και να παρέχουμε λύσεις για το μέλλον. Θα έλεγα ότι το STEM είναι μια μεγάλη ομπρέλα μέσα στην οποία ο καθένας μπορεί να ασχοληθεί με οτιδήποτε τον ενδιαφέρει. Ο οποιοσδήποτε κλάδος εμπεριέχει μέσα του το STEM.

Γιατί εσύ και η ομάδα σου αποφασίσατε να απευθύνεστε μόνο σε νεαρά κορίτσια και όχι σε αγόρια;

Τα αγόρια ξέρουν ότι μπορούν να ασχοληθούν με αυτό. Αντιθέτως, τα κορίτσια ακόμη- παρόλο που έχουμε 2023-, λόγω των προτύπων και των προκαταλήψεων που υπάρχουν, έχουν στο μυαλό τους ότι δεν μπορούν να ασχοληθούν με το STEM και ότι πρέπει να κάνουν κάτι άλλο. Έχουν έλλειψη ενημέρωσης.

Σου έχουν πει ότι ίσως το οικογενειακό περιβάλλον να τις απέτρεπε από τις επιστήμες;

Ναι, έχει τύχει. Στην αρχή της διοργάνωσης των workshops στα σχολεία, τα κορίτσια έπρεπε να διαλέξουν ποιο θα πάρουν. Εκεί, έβλεπα ότι επέλεγαν κυρίως projects της χημείας ή της βιοϊατρικής– που είναι STEM, αλλά όχι αμιγώς- και μας έλεγαν ότι τους είχαν πει οι γονείς τους ότι δεν μπορούν να ακολουθήσουν αυτόν τον τομέα, ότι δεν είναι έτοιμες για αυτό κι ότι ίσως θα έπρεπε να το κάνουν αργότερα.

Στην ομάδα των STEM workshops συνεργάζεσαι με περισσότερες γυναίκες συναδέλφους;

Ναι, στο workshop είμαστε περισσότερες γυναίκες και προσπαθούμε να είμαστε περισσότερες για να δώσουμε κι εμείς αντίστοιχα κίνητρο στις μαθήτριες. Ανεξαρτήτως αυτού, όμως, στη σχολή μου- παρόλο που είμαστε στη Γερμανία, μια θεωρητικά εξελιγμένη χώρα-, τα ποσοστά ανδρών και γυναικών στην επιστήμη είναι ίδια με την Ελλάδα. Ακόμα και στη σχολή μου -ίσως όχι στη βιοϊατρική αλλά στους ηλεκτρολόγους, που κάνω τη διπλωματική μου-, το ποσοστό ανδρών και γυναικών είναι πάλι 70%-30%. Και αυτό που παρατηρώ από τη διπλωματική μου είναι ότι η πλειοψηφία των καθηγητών και των πιο υψηλόβαθμων στελεχών είναι άντρες.