Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: «Είμαι το σύστημα στον απόλυτο βαθμό του, είμαι το κατεστημένο»

Ανήκει σε μία γενιά που μπήκε με φόρα στα θεατρικά και τηλεοπτικά πράγματα, αλλά όχι με γνώμονα να κάνει απαραίτητα μία μεγάλη επανάσταση στην τέχνη. Ο ίδιος θέλει να λέει ιστορίες με έναν διαφορετικό τρόπο και να ανακαλύπτει τον εαυτό του (και ο κόσμος γύρω του) μέσα από αυτές. Φέτος ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος για δεύτερη χρονιά είναι ο Αλσέστ στον «Μισάνθρωπο» του Μολιέρου στο θέατρο και για τρίτη σεζόν στον ΑΝΤ+ και εδώ και μερικές εβδομάδες και στον ΑΝΤ1 (με την προβολή στο ευρύ κοινό της πρώτης σεζόν) ως Παύλος στις «Ψυχοκόρες». Στη δεύτερη περίπτωση μας εξηγεί γιατί αυτός ο χαρακτήρας που αυτοπαγιδεύτηκε σε μία συγκεκριμένη συνθήκη ζωής στην οικογένεια Αρδίτη, είναι ο αγαπημένος του.

Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης μιλά για τη ζωή του και μας εκπλήσει με τα λόγια του για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, την καριέρα του, τη φήμη του. Ακόμη και για το αν θέλει τα παιδιά του να τον έχουν ως πρότυπο.

«Το θέατρο είναι μία πρόβα ζωής σε ασφαλές τερέν σαν τις δοκιμές που κάνουν οι πιλότοι στον εξομοιωτή»

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, γιατί από τα 20 του χρόνια πρωταγωνιστεί στο θέατρο και στην τηλεόραση, ενώ τα τελευταία χρόνια όλη αυτή η καλλιτεχνική ευφυία που διαθέτει, μεταφέρθηκε και στον ρόλο του ως σκηνοθέτης. Τον έχουμε κατατάξει στη γενιά των στενών του φίλων, (αν και μικρότερος σε ηλικία) του Χριστόφορου Παπακαλιάτη και του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη γιατί μοιράζεται μαζί τους εκτός από πετυχημένες συνεργασίες και κοινά οράματα.

Όμως η διαφορά του με εκείνους είναι η πιο ροκ και πιο ρεαλιστική αντιμετώπιση για τον κόσμο του θεάματος που υπηρετεί. Αυτά που λέει είναι μάθημα για αρκετούς συναδέλφους του. Συναντιόμαστε στου Ψυρρή και ξεκινάμε την συζήτησή μας από τις αναμνήσεις που ο ίδιος έχει ως έφηβος στο κέντρο: «Στα 17 μου διασκέδαζα με τους φίλους μου στο κέντρο. Αλλά μετά, υπήρχε μόνο δουλειά για εμένα και λιγότερο διασκέδαση. Πριν ακόμη τελειώσω το Λύκειο είχα μπει σε μικρές θεατρικές ομάδες και στα 18 μου πια, είχα περάσει στη δραματική σχολή του θεάτρου Τέχνης και μετά από 5 μήνες ξεκίνησα και να δουλεύω στις παραστάσεις του. Δεν έζησα τη λεγόμενη φοιτητική ζωή. Δεν το μετανιώνω όμως λεπτό, όλα έγιναν όπως έπρεπε.

Το κέντρο του τώρα με τις τόσες αλλαγές - ακόμη και πολιτισμικές - δεν είναι πια ένας άλλος κόσμος από αυτό που εσύ έζησες;

Η αλλαγή του κέντρου γίνεται μόνο προς το καλό, καθόλου δεν με τρομάζει. Η νέα γενιά έχει κάνει ωραία δουλειά στην Αθήνα, έχουν ανοίξει πολύ πιο ενδιαφέροντα μαγαζιά ξεπερνώντας την «τουριστικίλα» της Αθήνας και δημιουργώντας ένα ευρωπαϊκό κέντρο».

Υπήρχε αυτή η νεανική ορμή στα πρώτα χρόνια της καριέρας σου, να αλλάξεις και εσύ όσο μπορείς τα πράγματα, να συμβάλεις με τρόπο διαφορετικό στην τέχνη;

Τίποτε δεν ήθελα να αλλάξω. Δεν είμαι φίλος των επαναστατικών τοποθετήσεων. Δεν θέλω να αλλάξω τον κόσμο, δεν θέλω να αλλάξω καθόλου την κοινωνία. Το μόνο που θέλω να αλλάξω, είναι τον εαυτό μου και θα αφοσιωθώ μόνο σε αυτό. Είμαι σε μία μόνιμη αλλαγή, είμαι ένας εαυτός υπό κατασκευή.

Σου αρέσει να διηγείσαι ιστορίες με τον δικό σου τρόπο, έχεις πει στον παρελθόν…

Μου αρέσουν οι ιστορίες, είμαι ένας άνθρωπος που συγκινείται εύκολα, που ταράζεται συναισθηματικά από αυτές. Είναι ένας τρόπος να με «καταλαβαίνω» και να επικοινωνώ με τον εαυτό μου αφιλτράριστα χωρίς τις άμυνες που έχει ο εγωισμός μου. Μου αρέσει η ιστορία πίσω από την ιστορία, μου αρέσει αυτό το ταξίδι της αναζήτησης γιατί έτσι καταλαβαίνω τον κόσμο γύρω μου. Δεν έχω φιλοδοξίες, όνειρα και στρατηγικές ώστε να γίνω «κάτι». Καθόλου δεν με ενδιαφέρει αυτό. Το θέατρο είναι μία πρόβα της ζωής σε ασφαλές τερέν, σαν τους πιλότους που κάνουν τις δοκιμές τους στον εξομοιωτή.

Τα βραβεία και οι διακρίσεις που έχεις λάβει, τι σήμαιναν για εσένα; Ήταν μία τόνωση της αυτοπεποίθησής σου;

Κάθε βραβείο είναι μία επιβεβαίωση του «εγώ» σου. Κάθε τέτοια επιβεβαίωση, πάει να καλύψει την «τρύπα» της αποδοχής που έχω μέσα μου. Αλλά καμία διάκριση δεν μπορεί να την καλύψει. Άρα αυτές οι διακρίσεις σημαίνουν κάτι για τον εγωισμό μου, αλλά τίποτε για την ουσία μου. Δεν είμαι ένα τύπος που θέλει να του λένε συνέχεια το «μπράβο».

Τα έργα του Μολιέρου με αυτό τον σαρκαστικό λόγο που εμπεριέχει δεκάδες κοινωνικά μηνύματα, ταιριάζουν στην δική σου ιδιοσυγκρασία; Είναι διαχρονικά αν και γράφτηκαν 4 αιώνες πριν;

Οι άνθρωποι είμαστε κοινοί μηχανισμοί. Διαφορετικά θα διαβάζαμε έργα που γράφτηκαν πριν από χίλια χρόνια και δεν θα καταλαβαίναμε ούτε ποιοι μιλάνε, ούτε και λένε. Δεν έχουν αλλάξει πολλά από τότε.

Ούτε στον ναρκισσισμό μας όπως αναφέρεται και στον Μισάνθρωπο.

Αυτός και αν δεν αλλάζει. Ο εγωισμός είναι ο διάβολος.

«Είμαι το κατεστημένο. Είμαι το σύστημα»

Για ποιο στόχο και λόγο παλεύουν οι νέοι του σήμερα; Πόσο διαφορετικά βλέπουν τον κόσμο που αλλάζει και σε τι είναι διαφορετικός ο κόσμος που ζουν;

Είμαι σίγουρος πως αλλάζει μόνο το σχήμα, αλλά η ουσία των πραγμάτων δεν αλλάζει. Αυτά που βασανίζουν τους ανθρώπους τους βασανίζουν πάντα, ανεξάρτητα από τον χρόνο. Τα παιδιά αυτά, είναι τα παιδιά της ευημερίας. Νιώθω ότι είναι πολύ δύσκολο αν δεν σου λείπουν πράγματα, να κινητοποιηθείς και να γίνεις δημιουργικός. Έχει έναν ρητορικό αγώνα ο Αριστοφάνης μεταξύ του Χρεμύλου, εκπροσώπου του πλούτου και την Πενία που εκπροσωπεί τη φτώχια, όχι την επαιτεία. Και στα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιεί η δεύτερη, αποδομεί πλήρως την εύκολη ευημερία, γιατί η ευημερία προάγει την οκνηρία.

Έτσι είναι η σημερινή γενιά που οι γονείς τους, δηλαδή εμείς, κάναμε τα πάντα για να τα εξασφαλίσουμε σε υλικό επίπεδο και ενοχοποιήσαμε πολύ την έννοιας της προσπάθειας, του πόνου, της δυσκολίας, του «Κάνε το μόνος σου». Είναι αντιμέτωπη αυτή η γενιά με κάτι τρομακτικό κατά τη γνώμη μου. Θα τα βγάλει όμως πέρα.

Μπορεί να σου ακουστεί ως κλισέ ερώτηση, αλλά θα είσαι αποτρεπτικός αν τα παιδιά σου, ακολουθήσουν τον δικό σου επαγγελματικό δρόμο;

Δεν έχω κανέναν λόγο πάνω στο το θα γίνουν τα παιδιά μου. Αν μπορώ σε κάτι θα βοηθήσω φυσικά, αλλά δεν μου πέφτει λόγος. Ούτε και για το αν θα με εκτιμήσουν ως άνθρωπο.

Δεν θέλεις να σε έχουν ως πρότυπο; Να σε θαυμάζουν για όσα κατάφερες;

Καθόλου! Και για το οτιδήποτε. Θα ήθελα να δημιουργήσουν τα δικά τους πρότυπα, να είναι πραγματικά ελεύθεροι και ικανοί να φτιάξουν τη δική τους ζωή όπως θέλουν. Και ας είναι εντελώς αντίθετη από αυτή που θα επιθυμούσα εγώ. Έχω την αίσθηση πως όλο αυτό με τα πρότυπα, καλλιεργείται περισσότερο από τους γονείς και λιγότερο από τα ίδια τα παιδιά. Υποσυνείδητα έχουν την ανάγκη να επιβεβαιωθούν μέσα από τα παιδιά τους, άρα πρέπει να τους αποδέχονται και να τους θαυμάζουν. Αν το διαλύσεις αυτό μέσα σου, έχεις οδηγηθεί πρωτίστως προς τη δική σου ελευθερία. Επιτρέπεις στον εαυτό σου να μη σε θαυμάζουν.

Πόσο Παύλος από τις «Ψυχοκόρες» είσαι; Αντισυστημικός και αντισυμβατικός; Αν και αυτοί οι δύο χαρακτηρισμοί χρησιμοποιούνται λανθασμένα και από αρκετούς τα τελευταία χρόνια...

Αντισυμβατικός, μπορεί και να είμαι. Σίγουρα όμως, δεν είμαι αντισυστημικός.

Είμαι το σύστημα στον απόλυτο βαθμό του. Είμαι το κατεστημένο. Και δεν θεωρώ τίποτε πιο σαχλό, από το να είσαι το κατεστημένο και να τρέφεις ψευδαισθήσεις για το αντίθετο. Εμένα οποιοσδήποτε είναι αντίθετος του κατεστημένου, είναι σα να πολεμά εμένα (γελάει). Είμαι μέσα στα πράγματα, είμαι τα πράγματα. Εμείς οι καλλιτέχνες έχουμε μέσα στο κεφάλι μας διάφορα παραμύθια.

Από τη μία θέλουμε να βγάζουμε πολλά λεφτά, από την άλλη να μας θαυμάζουν, να μας χαιρετούν στον δρόμο. Και από την άλλη θέλουμε να μην μας ενοχλεί κανείς, να μην παρακολουθούν τις ζωές μας και να είμαστε και αντισυστημικοί. Ε, κάτσε ρε παιδί μου, άφησε κάτι για κανένα ποιητή. Πρέπει να καταλάβουμε ότι πάνω από όλα είμαστε άνθρωποι του θεάματος. Είναι σκληρό αυτό για το σινάφι μου. Είμαστε 70% άνθρωποι του θεάματος και 30% άνθρωποι της τέχνης. Και λέω του θεάματος γιατί θέλουμε να μας κοιτάνε και να μας χειροκροτάνε. Ο ποιητής, ο λογοτέχνης, ο ζωγράφος, μέσα στο μυαλό του έχει την πεποίθηση ότι κάποια στιγμή θα αναγνωριστεί. Αυτή είναι η διαφορά.

Ο τηλεοπτικός σου χαρακτήρας ο Παύλος στις «Ψυχοκόρες» ο οποίος έχει προκαλέσει αίσθηση τη φετινή τηλεοπτική χρονιά, είναι αντιδραστικός και λόγω του προβλήματος με την αναπηρία που αντιμετωπίζει;

Έχει σύμπλεγμα κατωτερότητας ο Παύλος και τον αγαπώ πάρα πολύ, ακριβώς για αυτό τον λόγο, επειδή έχω και εγώ συμπλέγματα κατωτερότητας. Είναι ένας άνθρωπος που ζει από τα έτοιμα, έχει φυλακίσει τον εαυτό του σε αυτή την κατάσταση, έχει πιστέψει ότι η ζωή του εξαρτάται από την οικογένεια Αρδίτη. Αυτοπαγιδεύτηκε. Για αυτό και αντιστέκεται με άλλον τρόπο, με το εκφράζει δυναμικά τα πολιτικά του πιστεύω. Εκ του ασφαλούς όμως, χωρίς να περιορίζεται, χωρίς να φανερώνεται, κάνει κρυφά την κριτική. Από την άλλη πλευρά ρισκάρει, γιατί αν μαθευτεί ποιος είναι, θα έχει επιπτώσεις. Δεν τον κατηγορώ όμως για τον συμβιβασμό που έχει κάνει. Τον κατανοώ.

Νιώθεις γεμάτος καλλιτεχνικά και περήφανος που συμμετέχεις στις Ψυχοκόρες;

Είμαι όντως περήφανος γιατί είναι μία πολύ καλοφτιαγμένη δουλειά. Και είναι τίμια δουλειά, κοιτάζει με καθαρό τρόπο τα πράγματα και καθόλου μίζερα, αλλά με αγάπη.

Υπάρχει κάποια σκηνή που σε εξέφρασε λίγο πιο προσωπικά; Θέλεις να υπάρχει ένα ευχάριστο τέλος, ένα happy end στο φινάλε, μετά από τόσες δραματικές κυρίως ανατροπές που έχει η σειρά;

Όλες οι σκηνές με εκφράζουν, οι ρόλοι μου είμαι εγώ. Και ναι, πιστεύω στο happy end στις ιστορίες. Απλά αυτό, δεν είναι απαραίτητα το: «Έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Happy end θεωρώ και οτιδήποτε σε λυτρώνει. Να αφήνει τη ψυχή σου να αναπνέει. Ακόμη και αν σε δυσκολέψει και αν σε πονέσει.

* Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος θα κάνει το καλοκαίρι θεατρική περιοδεία με τις Όρνιθες του Αριστοφάνη.

Photo credits: Λευτέρης Παρτσάλης