Ο Αντώνης Χαλκιάς ακόμα και όταν διαβάζει ένα βιβλίο δεν μπορεί παρά να εικονογραφήσει την ιστορία

Ο Αντώνης Χαλκιάς αποτελεί ένα σπουδαίο κεφάλαιο της τέχνης. Αρχικά ενδυματολόγος και στη συνέχεια ως ο κορυφαίος αυτή τη στιγμή σκηνογράφος όχι μόνο στην τηλεόραση, αλλά και στον κινηματογράφο και το θέατρο. Έχει σκηνογραφήσει εκτός από μεγάλες τηλεοπτικές παραγωγές, σπουδαία θεατρικά έργα, ταινίες, μουσικά προγράμματα και όπερες.

Μεταξύ των τηλεοπτικών του έργων είναι η κατασκευή του σκηνικού στις σειρές: «Βέρα στο Δεξί», «Το Νησί», «Το Κόκκινο Φεγγάρι», «Λόγω Τιμής», «Μαύρο Ρόδο», «Μία Νύχτα του Αυγούστου», «Οι Πανθέοι», «Άγριες Μέλισσες», «Το Ναυάγιο», «Ο Παράδεισος των Κυριών» και τη φετινή σεζόν το «Grand Hotel».

Έχει μελετήσει αρχιτεκοντικά, 7 κεντρικές μουσικές σκηνές της Αθήνας, ενώ από το 1998 έως το 2006 υπηρέτησε στην Εθνική Λυρική Σκηνή ως τεχνικός διευθυντής της.

Ο Καρπάθιος στην καταγωγή σκηνογράφος, ο οποίος έχει βραβευτεί αρκετές φορές για το έργο του, όπως και για τα σκηνικά της ταινίας «Καραβάν Σεράι» στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μιλάει στο Queen.gr με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης και μας εισάγει στον μαγικό κόσμο της σκηνογραφίας.

Και μας εξηγεί το πώς δημιουργείται ο χώρος, το περιβάλλον που θα διαδραματιστεί μία ιστορία, πώς θα δημιουργηθεί η εικόνα που θα αναπτυχθεί η πλοκή, χωρίς όμως να δημιουργεί ψευδαίσθηση, αλλά αληθοφάνεια, για να «συνομιλήσει» με το κοινό. Η εξέλιξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, δίνει μεγάλες δυνατότητες σε έναν σκηνογράφο για να αναπτύξει σε μικρότερο χρονικό του διάστημα το όραμά του. Γιατί η σκηνογραφία είναι ένα συνδυασμός τέχνης και τεχνικής.

Ο Αντώνης Χαλκιάς μιλά επίσης για την πιο ευτυχισμένη στιγμή της καριέρας του. Και αυτή, είναι η δημιουργία της σειράς «Το Νησί», όπου χρειάστηκε να παραμείνει για 2 χρόνια στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης. Δημιουργώντας εξαρχής, 2 χωριά.

Όπως στη συνέχεια δημιούργησε ένα ολόκληρο χωριό στη Θεσσαλία τη δεκαετία του '60, το Διαφάνι για τις Άγριες Μέλισσες, μία μικρή αγορά της δεκαετίας του '70 στον Παράδεισο των Κυριών και ένα ολόκληρο αρχοντικό στους Πανθέους. Για αυτό άλλωστε, όπως και ο ίδιος παραδέχεται, του αποδόθηκε στη συνέχεια ο τίτλος του «σκηνογράφου σειρών εποχής».

«Ακόμη και όταν διαβάζω ένα βιβλίο, εικονογραφώ την ιστορία»

Η σκηνογραφία είναι ένας συνδυασμός επαγγελματικών ιδιοτήτων. Πώς ξεκίνησε το δικό σας «ταξίδι» σε αυτό τον μαγικό κόσμο της τέχνης και της τεχνικής;

Ήμουν αποφασισμένος από πολύ νεαρή ηλικία, σχεδόν από τα Γυμνασιακά μου χρόνια, να ακολουθήσω τη σκηνογραφία και μόνο αυτή, ως επαγγελματική επιλογή. Σε ένα μάθημα που έγινε πριν από μερικά χρόνια, σε φοιτητές δραματικής σχολής με τον πολύ καλό μου φίλο και ηθοποιό Αντώνη Αντωνίου, θυμάμαι πως τους έλεγε, ότι όταν επιλέξουν να κάνουν αυτό που αγαπούν, καλό θα ήταν να μην ακούσουν κανέναν, σα να κλειστούν σε ένα δωμάτιο και να έχουν πετάξει το κλειδί. Έτσι και εγώ, έμεινα προσηλωμένος στον στόχο μου από την αρχή. Αυτό αγαπούσα και αυτό ήθελα μόνο να κάνω.

Υπήρχε κάποιο ξεχωριστό ερέθισμα εκείνα τα χρόνια της εφηβείας;

Είχα την τύχη ο πατέρας μου, εκτός από εκπαιδευτικός να είναι και ζωγράφος. Θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια, να τον βλέπω να ζωγραφίζει τα σκηνικά της παράστασης που θα έκανε με τους μαθητές του στο σχολείο όπου δίδασκε. Μεγαλώνοντας αποφάσισα να σπουδάσω στην Κινηματογραφική σχολή Σταυράκου. Εκείνα τα χρόνια όμως, η σκηνογραφία ήταν συνυφασμένη με δύο πράγματα: με το θέατρο και τον κινηματογράφο. Η φοβερή μου τύχη ήταν πως είχα δάσκαλο τον Τάσο Ζωγράφο και τον Πέτρο Καπουράλη. Ο δεύτερος, κάποια στιγμή μου εξομολογήθηκε πως είχε ζηλέψει που με είχε πάρει ως βοηθό του ο Ζωγράφος και με ήθελε μαζί του. Από αυτούς τους δύο σπουδαίους δασκάλους, έμαθα πάρα πολλά πράγματα. Εκείνη την εποχή, ήταν πολύ διαφορετικές οι συνθήκες πάνω στη δουλειά. Στο θέατρο, έπρεπε σε κάθε παράσταση να συμπυκνώσεις πάνω στη σκηνή μία ιστορία και να αποτελέσει το σκηνικό, ένα μέρος διαλόγου με το κοινό. Ο κινηματογράφος και κατ' επέκταση και η τηλεόραση αργότερα, ήταν ένα διαφορετικό πεδίο. Στις περισσότερες παραγωγές εκείνης της εποχής, αρκούσε να βρεις το κατάλληλο location, που θα τηρούσε κάποιες συγκεκριμένες προδιαγραφές για το γύρισμα.

Στη σημερινή εποχή οι απαιτήσεις είναι περισσότερες και πολύπλοκες;

Είναι σίγουρα πιο σύνθετα τα πράγματα, τόσο στα εσωτερικά, όσο και στα εσωτερικά γυρίσματα. Η επαγγελματική μου διαδρομή όλα αυτά τα χρόνια όμως, με έχει «φορτώσει» με τόσες γνώσεις και εμπειρία, ώστε να μπορώ να ανταπεξέλθω στις προκλήσεις.

Ποιο ήταν το δυσκολότερο σας project σε αυτή τη διαδρομή, ανάμεσα στο θέατρο, τον κινηματογράφο και κυρίως την τηλεόραση;

Το δύσκολο ξέρετε, είναι και εκείνο που σε κάνει να χαίρεσαι περισσότερο. Γιατί σε βάζει σε μία διαδικασία να το πετύχεις και όταν τα καταφέρνεις, παίρνεις χαρά, ταυτόχρονα και ικανοποίηση. Γιατί αυτό που έχεις δημιουργήσει, έχεις καταφέρει να «συνομιλήσει» με τον θεατή. Μπορεί να μη κοιμάσαι για μέρες δουλεύοντας ακατάπαυστα, αλλά το αντιλαμβάνεσαι ως πρόκληση και όχι ως δυσκολία.

Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να αντιστρέψω την ερώτηση και θα σας πω το ποια στιγμή για εμένα υπήρξε σε αυτή τη δουλειά και η πιο ευτυχισμένη. Και αυτή ήταν η δουλειά μου στο «Νησί». Ήταν δύο υπέροχα χρόνια από τη ζωή μου στην Κρήτη. Παρέμεινα εκεί για όλο αυτό το διάστημα, από τον Σεπτέμβρη του 2009 μέχρι τον Απρίλιο του 2011.

Γιατί χρειαστήκατε να παραμείνετε εκεί για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα;

Κατασκευάστηκαν από την αρχή δύο χωριά. Εκείνο της Πλάκας και ο οικισμός εντός της Σπιναλόγκας. Όπως και όλοι οι εσωτερικοί χώροι, ακόμη και το καΐκι του Στέλιου Μάινα. Και παρά τις δυσκολίες και την κούραση, κάθε βράδυ, δεν έβλεπα την ώρα και τη στιγμή να ξημερώσει για να πάω να δουλέψω.

Δεν υπάρχει ωραιότερο συναίσθημα από αυτό που μου περιγράφετε.

Είναι πραγματικά υπέροχο αυτό το συναίσθημα. Από την άλλη πλευρά δεν μπορώ να παραλείψω και το έργο που έγινε στην ταινία «Καραβάν Σεράι» που μου έδωσε και το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Λόγω αυτών των έργων μου, αποδόθηκε και ο τίτλος του σκηνογράφου σειρών εποχής.

Στη συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει η σκηνοθέτης Όλγα Μαλέα με αφορμή τη νέα της σειρά «Η Μαρία που έγινε Κάλλας», μου είχε αναφέρει τη πρακτική δυσκολία να κάνεις πια στην Ελλάδα, σειρά εποχής. Είναι πολύ λίγα τα κατάλληλα εξωτερικά locations. Αν δεν δώσει χρήματα η παραγωγή στο να κατασκευάσει σκηνικά, δεν μπορεί να υλοποιηθεί το project. Εκεί είναι σημαντική, η επινοητικότητα του σκηνογράφου;

Ο σκηνογράφος δεν θα προβληματιστεί όμως, με το κόστος της παραγωγής. Δουλειά του είναι να ποιεί, να σχεδιάσει και να φροντίσει να υλοποιηθούν τα σχέδιά του, όπως ήταν η αρχική ιδέα. Άλλωστε η «ομορφιά» ακόμη και στη δουλειά ενός αρχιτέκτονα, είναι να βλέπει να δημιουργείται αυτό που οραματίστηκε και σχεδίασε. Πόσο μάλλον στην περίπτωση ενός σκηνογράφου, που το βλέπει να υλοποιείται σε πολύ λιγότερο χρόνο.

Τι σημαίνει η εικόνα για εσάς; Συνδυάζονται οι εικόνες της φαντασίας με εκείνες της πραγματικότητας;

Ακόμη και όταν διαβάζω ένα βιβλίο, το μυαλό μου φτιάχνει εικόνες, εικονογραφώ δηλαδή την ιστορία. Πρωταρχικό λόγο για εμένα έχει η εικόνα. Ο ήχος και η μυρωδιά, έρχονται μετά, σε ότι βλέπεις ή ότι φαντάζεσαι ότι βλέπεις. Στη δική μου δουλειά όλα άλλωστε, είναι εικόνες. Βλέπω σύννεφα και φαντάζομαι βουνά και τοπία. Υπάρχει μία σύνδεση, μία μίξη των εικόνων. Διαβάζοντας για παράδειγμα ένα ιστορικό βιβλίο ενώ βρίσκεσαι σε ένα εξωτερικό χώρο, συνθέτεις την εικόνα αυτού που διαβάζεις με εκεί που είσαι. Τουλάχιστον εγώ, έτσι λειτουργώ.

Η σύγχρονη τεχνολογία με όλες τις δυνατότητες που προσφέρει ακόμη και μέσω ΑΙ, έχει βοηθήσει στον δικό σας τομέα; Μπορεί να την τυποποιήσει, ώστε να φαίνονται όλα πλαστά και αφηρημένα;

Αυτό που κάνουμε εμείς ούτως ή άλλως, δεν είναι πραγματικό, είναι μία πλαστή εικόνα. Ακόμη και να το δημιουργεί το σκηνικό ένας υπολογιστής, είτε αφορά στο θέατρο, είτε στην τηλεόραση, δεν παύει να καταλήγει στη δημιουργία μίας εικόνας που είναι το ζητούμενο. Για αυτό τον λόγο, δεν είμαι καθόλου αρνητικός. Σου προσφέρει μία λύση η τεχνολογία. Ακόμη και να αναπαραστήσεις για παράδειγμα το σκηνικό ενός λιμανιού του 1910 και να το βάλει ο σκηνοθέτης και ο μοντέρ στο πλάνο του. Δεν θα μπορούσες σε διαφορετική περίπτωση να το δημιουργήσεις. Δεν υπάρχει ως φυσικό τοπίο και δεν μπορείς να το κατασκευάσεις. Μπορείς όμως να το συνθέσεις μέσω αυτή της δυνατότητας που σου δίνει η τεχνολογία.

Είστε σχεδόν 4 δεκαετίες σε αυτόν τον χώρο. Βλέπετε να υπάρχει η επόμενη γενιά, εκείνοι οι επαγγελματίες που έχουν την ίδια αγάπη όπως εσείς για αυτή την τέχνη και θα διαδεχτούν εσάς και άλλους συναδέλφους σας;

Ευτυχώς, υπάρχει. Και είναι πραγματικά υπέροχο να «μπαίνουν» σε αυτή τη δουλειά νέοι άνθρωποι και να μορφώνουν άποψη για αυτή. Πολλές φορές μας βοηθούν, έχοντας μία άλλη οπτική και διαφορετικά μέσα. Αναφέρω και ως πρόσφατο παράδειγμα την κατασκευή του σκηνικού στο Grand Hotel, τη σειρά του ΑΝΤ1. Ακόμη και ένα σχέδιο που εγώ είχα φτιάξει στο ριζόχαρτο και χρειάζονταν κάποιες διορθώσεις στην κλίμακα, ένας από τους βοηθούς μου, μία μόνο κίνηση στον υπολογιστή, το διόρθωσε. Στην δική μας τη δουλειά όλα στηρίζονται στην καλή συνεργασία και στην ομαδική δουλειά. Να έχεις εκείνους τους συνεργάτες που θα υλοποιήσουν αυτό που έχεις σχεδιάσει, όπως ακριβώς το θέλεις. Για να το αγαπήσουν αργότερα εκείνοι που δεν κοπίασαν μεν για να το φτιάξουν, αλλά καλούνται στη συνέχεια να κάνουν τη σύνθεση, με τα φώτα, με τη σκηνοθεσία, με τους ηθοποιούς που θα λειτουργήσουν στο χώρο, για να δημιουργήσουν το σύνολο της εικόνας που θα δει ο θεατής από την οθόνη του.