Καθαρά Δευτέρα: Μακεδονικός Χαλβάς, λαγάνα, χαρταετός και… όλη η οικογένεια μαζί γύρω από το εορταστικό τραπέζι!

Ζούμε σε μία χώρα που τα έθιμα και οι παραδόσεις αντέχουν στο χρόνο και συνεχίζουν να αναβιώνουν με αγάπη και κέφι! Όσο η Καθαρά Δευτέρα πλησιάζει και οι περισσότεροι από εμάς ήδη κάνουμε σχέδια πώς θα περάσουμε μαζί με την οικογένεια και φίλους το πρώτο εορταστικό τριήμερο του χρόνου, ας θυμηθούμε μερικά από τα έθιμα της ημέρας που ολοκληρώνει το Τριώδιο και συμβολίζει την έναρξη της Σαρακοστής!

Παραδοσιακά η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί την αφετηρία της ψυχικής και σωματικής προετοιμασίας για την Μεγάλη Σαρακοστή, εξ ου και τα νηστήσιμα εδέσματα. Είναι μία ευκαιρία για την οικογένεια και τους φίλους να έρθουν πιο κοντά, να μαζευτούν γύρω από το τραπέζι και να απολαύσουν μαζί τις παραδοσιακές νοστιμιές της ημέρας. Κάποτε, το τραπέζι αυτό βρισκόταν στην εξοχή, σήμερα όμως στρώνεται οπουδήποτε. Σε κήπους και μπαλκόνια, στο σπίτι ή σε πικ νικ στην ύπαιθρο, όλη η παρέα μαζεύεται για να συνεχίσει την όμορφη αυτή παράδοση με χαρταετό, λαγάνα και .... Μακεδονικό Χαλβά.

Σύμφωνα με τους λαογράφους, η Καθαρά Δευτέρα πήρε το όνομά της από τη συνήθεια των νοικοκυρών να καθαρίζουν εκείνη την ημέρα τα μαγειρικά τους σκεύη από τα κρεατικά μαγειρέματα της Αποκριάς. Έτσι, το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας κατακλύζεται από νηστίσιμους, απολαυστικούς μεζέδες, όπως η λαγάνα, ο χαλβάς και ο ταραμάς, που αυτή την ημέρα έχουν κατά παράδοση την τιμητική τους.

Ο χαλβάς από σησάμι υπήρχε παραδοσιακά στη διατροφή των Ελλήνων. Γνωστός, παλιότερα, ως χαλβάς του μπακάλη ή ως χαλβάς του εμπορίου αργότερα, είχε τη δική του θέση στο ελληνικό τραπέζι. Κι αυτό γιατί ο λαός μας, από νωρίς μάλλον, αντιλήφθηκε τις ευεργετικές και διαθρεπτικές, για την υγεία, ιδιότητες του σησαμιού και των παραγώγων του, δηλαδή του ταχινιού και κυρίως του χαλβά. Έτσι, το συμπεριέλαβε στο διατροφολόγιό του, ιδιαίτερα κατά τις ημέρες της νηστείας, ως πλήρη και δυναμωτική τροφή. Σήμερα, φυσικά, ο χαλβάς και το ταχίνι δεν περιορίζονται στις ημέρες της νηστείας, αλλά έχουν ενσωματωθεί στην καθημερινή μας διατροφή. Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας συμπληρώνουν και άλλα νηστίσιμα εδέσματα, όπως η λαγάνα (άζυμο ψωμί), τα φασόλια, οι ελιές.

Η Καθαρά Δευτέρα, όμως, συμβολίζει και την αγάπη μας προς τη φύση. Την ημέρα αυτή, η ύπαιθρος γεμίζει φωνές και ο ουρανός χρώματα, από τους χαρταετούς που δίνουν τη δική τους χαρούμενη νότα στην γιορτή της Καθαράς Δευτέρας. Αεράκι, καλούμπα και καλή διάθεση είναι τα μυστικά για.. επιτυχημένες «πτήσεις». Το πέταγμα του χαρταετού, αποτελεί κύριο έθιμο του εορτασμού της Καθαράς Δευτέρας. Συνήθως, όσοι πρόκειται να τιμήσουν το έθιμο αυτό, προμηθεύονται έτοιμο τον χαρταετό τους, ωστόσο δεν είναι λίγοι αυτοί που τα τελευταία χρόνια επιλέγουν να δοκιμάσουν τις δικές τους χειροτεχνικές δυνάμεις και να φτιάξουν μόνοι τους με χαρτί και ξύλο τον χαρταετό τους.

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα βασικά έθιμα της Καθαράς Δευτέρας ή αλλιώς «κούλουμα». Σε πολλά μέρη στην Ελλάδας, βέβαια, προστίθενται και ξεχωριστές τοπικές παραδόσεις που αναβιώνουν και ξυπνούν μνήμες του παρελθόντος. Παντού όμως, τα βασικά συστατικά της γιορτής είναι τα ίδια: οικογενειακή ατμόσφαιρα, καλή παρέα γύρω από το τραπέζι, νηστίσιμα μεζεδάκια σε αφθονία, Μακεδονικός Χαλβάς, χαρταετός, χορός, μουσική και... Καλή μας Σαρακοστή!