Το σύμβολο ελπίδας των γυναικών του Αφγανιστάν έχασε την ελπίδα του - Η Shamsia Hassan σε απόγνωση

«Είμαστε όλες αιχμάλωτες με χειροπέδες σε αυτή τη χώρα - Γιατί το Αφγανιστάν είναι ακόμη το χειρότερο μέρος στον κόσμο για να είσαι γυναίκα». Αυτός ήταν ο τίτλος ενός εξαιρετικού άρθρου στο περιοδικό Time τον Δεκέμβριο του 2018, επτά χρόνια μετά την ανατροπή του καθεστώτος των Ταλιμπάν που είχαν βυθίσει τη χώρα στο πολιτιστικό σκοτάδι, από το 1996 που κατέλαβαν τη Καμπούλ.

Το συγκεκριμένο άρθρο ανέφερε ότι παρότι είχαν γίνει κάποια βήματα, οι γυναίκες ζούσαν ακόμη υπό άθλιες συνθήκες, δέσμιες μιας ζωής που τις υποχρέωνε στον πόνο. Σύμφωνα με έρευνες, το 87% των γυναικών του Αφγανιστάν ήταν αναλφάβητες, το 70-80% υποχρεωνόταν σε γάμο χωρίς να ερωτηθεί (σύμφωνα με τη UNICEF, 1 στα 3 κορίτσια αναγκάζονται να παντρευτούν πριν ενηλικιωθούν) ενώ το 80% όλων των αυτοκτονιών διαπράττονταν από γυναίκες κυρίως λόγω εμπλοκής τους στον αέναο κύκλο ενδοοικογενειακής βίας και μεγάλης φτώχιας.

Κι αυτό το ποσοστό θεωρούταν μάλιστα μια πολύ μικρή νίκη, δεδομένου ότι σοκαριστική έρευνα της Επιτροπής Παγκοσμίων Δικαιωμάτων, το 2008 έδειχνε πως περισσότερο από το 90% των Αφγανών γυναικών είχαν υποστεί ενδοοικογενειακή κακοποίηση.

«Κανείς δε νοιάζεται για εμάς»: Το video με το κορίτσι από το Αφγανιστάν που κλαίει έγινε viral

Μικρές νίκες είχαν ήδη αρχίσει να φέρνουν κάποια χαμόγελα στα πρόσωπα των γυναικών καθώς μετά τον διωγμό των Ταλιμπάν από την εξουσία, πολλά σχολεία και πανεπιστημιακές σχολές άνοιξαν τις πόρτες τους στις γυναίκες, οι οποίες μπήκαν σιγά σιγά στην παραγωγική διαδικασία καταλαμβάνοντας εργασιακές θέσεις και αξιώματα ενώ σε κάποιες περιπτώσεις τους δόθηκε χώρος σε κέντρα λήψης αποφάσεων και υψηλά πόστα της αυτοδιοίκησης.

Αν το 2018 υπήρχε αυτή η απογοήτευση για τα μικρά βήματα προς την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας και την καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών του Αφγανιστάν, από τις 15 Αυγούστου που ζούμε, υπάρχει μόνο βαθιά θλίψη, τρόμος και απόγνωση.

Shamsia Hassani: Είμαι απελπισμένη

Στάθηκα πολλές ώρες να κοιτάζω την οθόνη του tablet όταν πέρασε από το timeline μου ένα από τα διάσημα graffiti της σπουδαίας Shamsia Hassani, της πρώτης γυναίκας street artist της Καμπούλ η οποία είναι λέκτορας του Πανεπιστημίου της αφγανικής πρωτεύουσας των 3.500.000 κατοίκων και πηγή έμπνευσης για τα κορίτσια του Αφγανιστάν που ονειρεύονται ένα καλύτερο μέλλον, με περισσότερες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, την εργασία και την ελεύθερη βούληση.

Έργα της υπάρχουν σε δρόμους μεγάλων πόλεων της Ευρώπης και της Αμερικής αλλά η ίδια είχε επιλέξει να συνεχίσει τη ζωή της στην πατρίδα της.

«Είμαι απελπισμένη αλλά εύχομαι όλα να πάνε καλύτερα σύντομα», έγραψε λίγες ώρες πριν οι Ταλιμπάν καταλάβουν αμαχητί την Καμπούλ.

Οι αναρτήσεις που ακολούθησαν ήταν βουτηγμένες στην απελπισία.

Ακόμη και αυτό το δυνατό, αισιόδοξο, ταλαντούχο κορίτσι κατέρρευσε. Στα 23 της χρόνια αισθάνεται πως όλα της τα όνειρα καταστράφηκαν.

Μέσα από την δουλειά της, η Shamsia προσπαθούσε να δώσει στον κόσμο της αλλά και σε όλους τους άλλους την εικόνα μιας γυναίκας του Αφγανιστάν που σπουδάζει, που έχει δύναμη να αντιμετωπίζει κάθε δυσκολία, έχει φιλοδοξίες και πείσμα να πετύχει τους στόχους της:

«Επέλεξα το γκράφιτι γιατί έτσι μπορώ να μοιράζομαι τις ιδέες μου με περισσότερους ανθρώπους. Και με τον τρόπο αυτό μπορώ να φέρω ξανά τις γυναίκες στην κοινωνία. Ήθελα να παρουσιάσω μια διαφορετική γυναίκα. Η γυναίκα αυτή που συναντάς στα έργα μου, πολλές φορές μελετάει βιβλία. Αυτή η γυναίκα είναι μόνη. Αυτή η γυναίκα αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Παρόλα αυτά, είναι πολύ δυνατή. Εκείνη που βλέπει τα έργα μου τυχαία στον δρόμο, μπορεί να σκεφτεί 'αυτή είναι γυναίκα και εγώ είμαι γυναίκα. Αν εκείνη μπορεί να κάνει κάτι, μπορώ κι εγώ να κάνω κάτι'...».

Η Shamsia Hassani θα χάσει τη θέση της στο Πανεπιστήμιο και το πιθανότερο είναι τα έργα της να σβηστούν από τους δρόμους της Καμπούλ.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία οι Ταλιμπάν την περίοδο της κυριαρχίας τους, 1996-2001, είχαν επιβάλει τον δικό τους νόμο, σύμφωνα με τον οποίο μια γυναίκα:

• Απαγορεύεται να πηγαίνει στο σχολείο ή να σπουδάζει.
• Απαγορεύεται να εργάζεται.
• Απαγορεύεται να βγαίνει από το σπίτι χωρίς τη συνοδεία του συζύγου ή άντρα συγγενή της.
• Απαγορεύεται να δείχνει το δέρμα της δημόσια.
• Απαγορεύεται να έχει πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη που παρέχεται από άνδρες (καθώς δεν επιτρέπεται στις γυναίκες να εργάζονται αυτό σήμαινε ότι η υγειονομική περίθαλψη δεν ήταν διαθέσιμη στις γυναίκες).
• Απαγορεύεται να συμμετέχει στην πολιτική και να μιλάει σε συγκεντρώσεις.

Η ακτιβίστρια Zarmina Kakar δεν μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυά της ενώ μιλά στο Associated Press, στην Kabul. Ήταν ενός έτους όταν οι Taliban μπήκαν πρώτη φορά στην πόλη το 1996. Η μητέρα της την πήρε μια μέρα να πάνε για παγωτό. Εκείνη την ημέρα η μητέρα της μαστιγώθηκε δημοσίως επειδή φάνηκε το πρόσωπό της για λίγα δευτερόλεπτα. «Φοβάμαι πως θα γυρίσουμε σε εκείνες τις μαύρες μέρες», λέει η Zarmina.

Εάν αυτοί οι νόμοι δεν τηρούνταν, οι ποινές ήταν σκληρές. Μια γυναίκα θα μπορούσε να μαστιγωθεί επειδή έδειξε ένα ή δύο εκατοστά δέρμα κάτω από την μπούρκα (που καλύπτει όλο το σώμα της), μπορεί να κακοποιηθεί εάν διαπιστωθεί ότι κάνει απόπειρα να μελετήσει ή να λιθοβοληθεί μέχρι θανάτου εάν κριθεί ένοχη για μοιχεία.

Σήμερα, όλοι πιστεύουν ότι ο νόμος αυτός θα επιβληθεί ξανά. Με την ίδια αυστηρότητα.

«Κάθομαι και περιμένω να με σκοτώσουν»

Χαρακτηριστικά της κατάστασης που επικρατεί αυτές τις μέρες στη γυναικεία κοινότητα του Αφγανιστάν είναι η δήλωση της 29χρονης Zarifa Ghafari, της πρώτης γυναίκας δημάρχου στο Αφγανιστάν (στην πόλη Maidan Shar):

«Κάθομαι εδώ και περιμένω να έρθουν να με σκοτώσουν. Δεν υπάρχει κανείς να βοηθήσει εμένα ή την οικογένειά μου. Απλώς κάθομαι και περιμένω. Δεν μπορώ να αφήσω την οικογένειά μου. Αλλά και πάλι, πού θα μπορούσα να πάω; Ζούσαμε μια κανονική ζωή και ξαφνικά όλα διαλύθηκαν. Όλα μας τα όνειρα σκόρπισαν. Οι καρδιές μας σταμάτησαν. Όλοι μας νιώθουμε τόσο βαθύ πόνο. Πραγματικά δεν περιμένω τίποτε πια από τον κόσμο. Αν δεν μπορούσαν να σώσουν εμάς από το να χάσουμε τα δικαιώματά μας, τουλάχιστον ας μπορούσαν να σώσουν όσα κατακτήσαμε αυτά τα τελευταία 20 χρόνια. Αλλά δεν μπορούν να κάνουν τίποτα πια. Κανείς δεν μπορεί».

Μόλις έμαθε πως οι Ταλιμπάν πλησιάζουν έτρεξε στο Πανεπιστήμιο να πάρει την μικρή της αδερφή που σπουδάζει εκεί και να τρέξουν μαζί να κρυφτούν.

«Θέλω να ζήσω μια άλλη ζωή. Θέλω να σπουδάσω»

Μέχρι τον Αύγουστο η μεγαλύτερη αγωνία των κοριτσιών που ήθελαν να σπουδάσουν ήταν να μην προλάβει και τις δώσει η οικογένεια σε κάποιον γαμπρό. Στο σχετικό section της UNISEF διαβάσαμε την ιστορία της Rubaba από το χωριό Khagak (3.510 μ. υψόμετρο).

Τον χειμώνα περπατάει μισή ώρα για να φτάσει στο σχολείο ενώ το καλοκαίρι -επειδή η οικογένεια μετακινείται για καλύτερες συνθήκες δουλειάς- περπατά καθημερνά 6 ώρες για να καθίσει στο «θρανίο» της.

«Υπάρχουν στο σχολείο κορίτσια, σαν κι εμένα, που πλησιάζουν τα 18. Φοβάμαι για εμάς. Έχουν έρθει για μένα προξενιά από τα 15 μου. Παρακάλεσα την οικογένειά μου να με αφήσει να τελειώσω το σχολείο. Ανησυχώ, όμως, ότι δεν θα καταφέρω να τελειώσω το λύκειο επειδή η οικογένειά μου είναι τόσο φτωχή που το να με παντρέψει θα την βοηθήσει να μεγαλώσει τα άλλα παιδιά. Θα έχουν ένα στόμα λιγότερο να ταϊσουν. Εύχομαι να ήμουν ο αδερφός μου γιατί τότε δεν θα έτρεμα κάθε μέρα μήπως χτυπήσει η πόρτα. Δεν θα με έπιανε αυτός ο πανικός ότι κάποιος ήρθε να ζητήσει το χέρι μου. Εάν παντρευτώ πριν τελειώσω το σχολείο όλα μου τα όνειρα θα τελειώσουν. Οι ελπίδες μου για το μέλλον θα πετάξουν μακριά».

Σήμερα, κορίτσια όπως η Rubaba δεν έχουν πια το δικαίωμα να φοβούνται αν θα προλάβουν να τελειώσουν τις σπουδές τους. Δεν θα έχουν καν δικαίωμα να νιώσουν τις πληγές στα πόδια τους από το περπάτημα των έξι ωρών μέχρι να φτάσουν στο σχολείο τους.

Πηγή φωτογραφιών για την Shamsia Hassani: https://www.shamsiahassani.net/

Πηγή ειδησεογραφικών φωτογραφιών: AP

Πηγή φωτογραφίας του σχολείου της Rubaba: UNISEF