Ποια είναι η υπόθεση Roe vs. Wade και γιατί όρισε τα δικαιώματα των γυναικών στις HΠΑ

Το 1969 η Norma McCorvey -γνωστή με το νόμιμο ψευδώνυμο "Jane Roe"- μένει έγκυος στο τρίτο της παιδί. Είναι χωρισμένη, ζει στο Tέξας, βρίσκεται σε οικονομική δυσχέρεια καθώς από ότι φαίνεται έχει χωρίσει με τον πρώην σύζυγό της που είχε παντρευτεί σε ηλικία μόλις 16 ετών και αποδείχθηκε πως την κακοποιούσε. Eπιθυμεί να κάνει έκτρωση κάτι που θεωρείται παράνομο εκείνη την εποχή στο Τεξάς και δικαιολογείται μόνο στην περίπτωση που διατρέχει κίνδυνο η ζωή της μητέρας. Οι δικηγόροι της Norma, Sarah Weddington και Linda Coffee, υποβάλλουν αγωγή στο ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ κατά του τοπικού εισαγγελέα της πολιτείας, του Henry Wade, ισχυριζόμενες ότι οι νόμοι του Τέξας για τις αμβλώσεις είναι αντισυνταγματικοί.

Μια ομάδα τριών δικαστών του Περιφερειακού Δικαστηρίου των ΗΠΑ για τη Βόρεια Περιφέρεια του Τέξας, αποφασίζουν υπέρ της και κηρύσσουν τους σχετικούς νόμους περί αμβλώσεων του Τέξας αντισυνταγματικούς. Τα μέρη άσκησαν έφεση κατά της απόφασης στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών και στις 22 Ιανουαρίου του 1973, 50 χρόνια πριν, το Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε μια απόφαση που έκρινε ότι η ρήτρα Δέουσας Διαδικασίας της Δέκατης τέταρτης Τροποποίησης του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών παρέχει ένα θεμελιώδες «δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή», το οποίο προστατεύει το δικαίωμα μιας εγκύου για άμβλωση. Ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε επίσης ότι το δικαίωμα στην άμβλωση δεν είναι απόλυτο και πρέπει να εξισορροπείται έναντι των συμφερόντων της κυβέρνησης για την προστασία της υγείας των γυναικών και της προγεννητικής ζωής.

Το Δικαστήριο όρισε έτσι ένα χρονοδιάγραμμα τριμήνου που θα διέπει μέχρι και σήμερα όλους τους κανονισμούς για τις αμβλώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, οι κυβερνήσεις δεν μπορούσαν επέμβουν με κανέναν τρόπο στη διαδικασία της άμβλωσης εφόσον αυτή γινόταν με επιθυμία της μητέρας. Κατά το δεύτερο τρίμηνο, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να ρυθμίσουν τη διαδικασία άμβλωσης, αλλά μόνο για τον σκοπό της προστασίας της υγείας της μητέρας και όχι για την προστασία της εμβρυϊκής ζωής. Το Δικαστήριο όρισε, επίσης, το δικαίωμα στην άμβλωση ως «θεμελιώδες», και απαίτησε από τα δικαστήρια να αξιολογούν τους αμφισβητούμενους νόμους περί αμβλώσεων σύμφωνα με το πρότυπο «αυστηρού ελέγχου», το πιο αυστηρό επίπεδο δικαστικού ελέγχου στις Η.Π.Α.

Behind the lines

Οι δικηγόροι της ρωτήθηκαν χρόνια αργότερα, συγκεκριμένα το 2003, αν η Norma πληρούσε τις προδιαγραφές για να εκπροσωπηθεί από το γραφείο τους, «ναι, ήταν φτωχή μόνη, λευκή και ήθελε να κάνει έκτρωση», απάντησαν βάζοντας τη σφραγίδα τους σε μια υπόθεση που καθόρισε την ιστορία της γυναικείας χειραφέτησης στις Η.Π.Α. Η ίδια η «Jane Roe», που απεβίωσε το 2017 σε ηλικία 69 ετών είχε πει στο ντοκιμαντέρ του Nick Sweeney «AKA Jane Roe» πως «ποτέ δεν είχε σκοπό να γίνει σύμβολο στο κίνημα υπέρ των αμβλώσεων, ήθελε μόνο να μπορεί να έχει εκείνη τον έλεγχο της ζωής της.