Η Édith Piaf δε μετάνιωσε ποτέ για τίποτα
Η πορεία μίας από τις σπουδαιότερες τραγουδίστριες του πλανήτη μέσα από τα τραγικά γεγονότα της ζωής της και το ορμητικό της ταλέντο.
Γράφει η Νατάσσα Σχοινά
Κάποια στιγμή, όταν πήγαινα στο Γυμνάσιο, την ώρα των Γαλλικών δε θα κάναμε μάθημα. Ο λόγος αυτής της νόμιμης κοπάνας μου διαφεύγει. Αυτό που θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά μέχρι σήμερα είναι ότι μέσα σε εκείνα τα 45 λεπτά γνώρισα την Édith Piaf. Η καθηγήτρια είχε φέρει μαζί της ένα CD με τα πιο γνωστά κομμάτια της και κάποια από αυτά κατόπιν αιτήματος της τάξης έπαιξαν για δεύτερη, ακόμα και τρίτη φορά. Τότε, δε γνώριζα ακόμη πολλά για εκείνη και την ιστορία της. Καλά – καλά δεν είχα φτάσει σε σημείο να μπορώ να κάνω σωστά και ολοκληρωμένα τη μετάφραση των στίχων για να μπορώ να καταλάβω τι λένε. Ένα πράγμα ήταν πολύ σαφές: η δύναμη του συναισθήματος που απέπνεε κάθε φορά που άνοιγε το στόμα της για να αρθρώσει μία λέξη.
Τα δύσκολα παιδικά χρόνια
Η Édith Piaf δεν είχε μία εύκολη παιδική ηλικία. Κάθε άλλο. Για πολύ καιρό διαδιδόταν ότι γεννήθηκε στον δρόμο στο Rue de Belleville 72, όμως, στην πραγματικότητα τα χαρτιά της βρέθηκαν στο Hôpital Tenon στο 20ο διαμέρισμα του Παρισιού. Η Βρετανίδα νοσοκόμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου Edith Cavell που εκτελέστηκε δύο μήνες πριν επειδή βοήθησε να δραπετεύσουν Γάλλοι στρατιώτες από τους Γερμανούς, στάθηκε η έμπνευση για το όνομά της. Ο ακροβάτης πατέρας της, Louise Alphonse Gassion, είχε καταταγεί στον Γαλλικό στρατό και η μαμά της, Annetta Giovanna Maillard, την εγκατέλειψε μετά τη γέννα στις 19 Δεκεμβρίου 1915, αφήνοντάς τη να ζήσει για λίγο καιρό με τη γιαγιά της. Λίγο μετά, ο Gassion, βλέποντας την κακή κατάσταση που ήταν το παιδί, την πήγε στη δική του μαμά. Εκείνη είχε οίκο ανοχής και η μικρή Piaf μεγάλωσε με τη βοήθεια των ιερόδουλων.
Η παραμονή της εκεί είχε μεγάλο αντίκτυπο στην ψυχολογία της. Ακόμα περισσότερο στην αντιμετώπιση των σχέσεών της με τους άντρες και στη συμπεριφορά της απέναντί τους. Η Piaf έβλεπε τις γυναίκες που δούλευαν εκεί να λένε συνεχώς «ναι» στους πελάτες και στο μυαλό της γενίκευσε αυτήν τη συμπεριφορά ως τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να φέρονται οι γυναίκες στους άντρες. Κι αυτό είναι κάτι που το κατάλαβε και η ίδια αποδίδοντας την μετέπειτα αδυναμία της προς το ανδρικό φύλο σε όλα όσα έβλεπε στον οίκο ανοχής της γιαγιάς της.
«Πίστευα ότι, όταν ένα αγόρι φώναζε ένα κορίτσι, το κορίτσι δεν μπορούσε ποτέ να αρνηθεί»
Η ζωή στους δρόμους
Η ζωή μεγάλωσε γρήγορα την Piaf. Όταν ήταν μόλις 17 ετών γέννησε την κόρη της, Marcelle, καρπό του έρωτά της με τον Louis Dupont. Το ειδύλλιο, όμως, δεν κράτησε πολύ. Μετά από έναν μεγάλο τσακωμό, η μετέπειτα σταρ πήρε τη Marcelle και τη Mômone Berteaut (σ.σ. Λέγεται ότι ήταν η ετεροθαλής αδερφή της με την οποία έκανε σόου στους δρόμους) και έμειναν στο ξενοδοχείο Hôtel Au Clair de Lune. Με την Édith και τη Mômone να βρίσκονται όλη μέρα έξω και να τραγουδούν για να βγουν τα προς το ζην, η Marcelle έμενε συχνά μόνη στο σπίτι. Ο Dupont κάποια στιγμή αποφάσισε να την πάρει μαζί του εκβιάζοντας την Piaf ότι, αν ήθελε το παιδί της, έπρεπε να επιστρέψει στο σπίτι και να σταματήσει να τριγυρνάει στους δρόμους. Εκείνη δεν το έκανε ποτέ, ούτε αυτό ούτε και κάτι άλλο, κληρονομώντας και αντιγράφοντας σχεδόν τη συμπεριφορά της μαμάς της απέναντί της. Προτίμησε απλώς να δίνει χρήματα για τη φροντίδα της κόρης της. Όταν ήταν μόλις δύο ετών, η Marcelle πέθανε από μηνιγγίτιδα.
Η αρχή της κορυφής
Το 1935, η Piaf τραγουδούσε στους δρόμους του Παρισιού. Μία μέρα καθόλου διαφορετική από τις προηγούμενες κατά τα φαινόμενα, ο ιδιοκτήτης ενός νυχτερινού μαγαζιού Louis Leplée την είδε να τραγουδάει και της πρότεινε κατευθείαν να έρθει στο μαγαζί του. Δεν τον ενδιέφερε να φτιάξει μία τέλεια, καθωσπρέπει, εξαιρετικά περιποιημένη τραγουδίστρια. Ήθελε ακριβώς αυτήν την ωμότητα και την ακατέργαστη αγριάδα που απέπνεε τόσο με τη φωνή της όσο και με τη συμπεριφορά της. Εκείνος ήταν που της έδωσε το όνομα «La Môme Piaf», το οποίο υιοθέτησε πλήρως στη συνέχεια αφήνοντας πίσω το πατρικό της. Από εκεί και πέρα, τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Οι σωστοί άνθρωποι την είδαν στη σωστή στιγμή και η καριέρα της άρχισε να απογειώνεται. Όλοι μιλούσαν για το «μικρό σπουργίτι» που μάγευε με τη φωνή του. Η φωτογραφία της βρισκόταν στις σελίδες των εφημερίδων. Ούτε η δολοφονία του Leplée το 1936, για την οποία κατηγορήθηκε ως συνεργός και προκάλεσε τα αρνητικά σχόλια του Τύπου και του κοινού, δεν κατάφερε τελικά να αναχαιτίσει την ορμή του ταλέντου της. Σε αυτό, βοήθησε σημαντικά ο στιχουργός Raymond Asso που ουσιαστικά ανέλαβε να εκπαιδεύσει την Piaf για το πώς να είναι μία κλασική καλλιτέχνιδα. Πώς να στέκεται στη σκηνή. Πώς να νιώθει αυτά που τραγουδάει. Πώς να χρησιμοποιεί το σώμα της για να το στηρίξει. Η Piaf έγινε η μούσα του και εκείνος ο στιχουργός και σύντροφός της.
Ο έρωτας της ζωής της
Ο δρόμος για την κορυφή ήταν πια ανοιχτός. Η μεγάλη τραγουδίστρια έγραφε τους στίχους για πολλά από τα τραγούδια της και είχε αναπτύξει φιλικούς δεσμούς με πολλές διάσημες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Jean Cocteau και ο Jacques Bourgeat. Την επί χρόνια ερωτική της σχέση με τον ηθοποιό και τραγουδιστή Yves Montand διαδέχτηκαν περιοδείες στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Νότια Αμερική. Όλος ο πλανήτης είχε εκστασιαστεί με το άκουσμα της φωνής της και ίσως αναπλήρωνε όλη την αγάπη που είχε στερηθεί στο παρελθόν. Ώσπου έφτασε το 1948 και στη ζωή της εμφανίστηκε ο άνθρωπος που τη σημάδεψε όσο κανένας. Το όνομα αυτού Marcel Cerdan. Ο παντρεμένος Γάλλος boxer «έκλεψε» την καρδιά της. Με έναν τρόπο ορμητικό, δυνατό. Στο τέλος των 1940s, οι δυο τους αποτέλεσαν το πιο hot ζευγάρι celebrities. Τον Σεπτέμβριο του 1949, η Piaf έγραψε για εκείνον ένα βαθιά ερωτικό και συναισθηματικό τραγούδι, το «Hymne à l’Amour» που περιέγραφε την αφοσίωση της στο να προστατεύσει με κάθε τρόπο τη σχέση τους, σε έναν βαθμό που άγγιζε την εμμονή. Απλά δεν μπορούσε μακριά του. Όμως, το τέλος ήταν άδοξο. Όταν ο Cerdan ταξίδευε από το Παρίσι στη Νέα Υόρκη να τη συναντήσει, πέθανε σε αεροπορικό δυστύχημα, βυθίζοντας την Piaf σε θλίψη.
Η επιβαρυμένη της υγεία
Η κατάσταση της υγείας της άρχισε να φθίνει. Η Édith βίωσε συνολικά τρία αυτοκινητικά ατυχήματα που της δημιούργησαν προβλήματα που δε λύθηκαν ποτέ πλήρως. Σπασμένο χέρι, πλευρά και επανειλημμένοι πόνοι που την οδήγησαν στη μορφίνη. Ο πρώτος της σύζυγος, Jacques Pills, την πήγε για αποτοξίνωση, σε μία προσπάθεια να τη δει καλά τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Με τον Pills έμειναν παντρεμένοι από το 1952 μέχρι το 1957 και πέντε χρόνια μετά ήρθε ο δεύτερος σύζυγός της, Théo Sarapo, με τον οποίο έμεινε μαζί μέχρι το τέλος της ζωής της. Πολλοί έλεγαν ότι βαριόταν εύκολα και πράγματι μπορεί αυτό να ήταν το σενάριο. Υπάρχει, όμως, και κάτι άλλο. Δεν είναι απίθανο η Piaff όσο είχε ανάγκη την αγάπη άλλο τόσο να τη φοβόταν. Η ανασφάλεια μέσα της, ο φόβος εγκατάλειψης -ήδη από τα παιδικά της χρόνια με τους γονείς της-, ο τρόμος ότι κάτι θα πάει στραβά ως συνήθως, να την έκαναν να τους αφήσει πριν την αφήσουν, με δική τους -ή μη- βούληση.
Η Piaf βίωσε μία πολύ δύσκολη ζωή. Όλα τα χρόνια των καταχρήσεων, του ποτού και των φαρμάκων είχαν τον αντίκτυπό τους πάνω της. Αρθριτικοί πόνοι, αϋπνία, χειρουργεία στο έλκος, προβλήματα στο ήπαρ την έκαναν να ζυγίζει 30 κιλά. Τελικά, το 1963, σε ηλικία 47 ετών, άφησε την τελευταία της πνοή από ανεύρυσμα στη βίλα της στο Plascassier στη Γαλλική Ριβιέρα.
Μπορεί η ζωή της να ήταν κάθε άλλο παρά ιδανική. Μπορεί στα λίγα χρόνια που έζησε να βίωσε πράγματα ικανά να διαλύσουν έναν άνθρωπο. Δεν το έβαλε, όμως, ποτέ κάτω. Πάντα στρεφόταν στο τραγούδι για να πάρει ανάσα. Άφησε πίσω της μία πραγματική καλλιτέχνιδα, ένα έμφυτο ταλέντο που καλλιεργήθηκε και κατέκτησε τον πλανήτη και που γενιές θα κοιτούν για έμπνευση στο τραγούδι και για δύναμη στις δυσκολίες της ζωής. Το κυριότερο, κέρδισε αυτό που πάντα ήθελε, ακόμα και μετά τον θάνατό της: αγάπη, ατελείωτη, από όλον τον πλανήτη.
«Το τραγούδι είναι ένας τρόπος να δραπετεύω. Είναι ένας άλλος κόσμος. Δεν είμαι πια στη γη»
