90 χρόνια Νίκος Κούρκουλος: 10 σημαντικές σκέψεις του για τον έρωτα, την τέχνη, την εξουσία

Αν ο Φιλοποίμην Φίνος δεν είχε δει τη φωτογραφία του σε μία εφημερίδα και αν ο Γιάννης Δαλιανίδης δεν τον είχε δει στο θέατρο δίπλα στη Λαμπέτη, δεν θα ήταν ο Νίκος Κούρκουλος, ο μεγάλος πρωταγωνιστής στην ταινία «Κατήφορος» το 1960, ταινία, που κυριολεκτικά απογείωσε την καριέρα του. Η τύχη έπαιζε πάντα σημαντικό ρόλο σε όλη τη ζωή του σπουδαίου θεατράνθρωπου και όχι απλά του γόη του σινεμά που γεννήθηκε σαν σήμερα, πριν από 90 χρόνια.

Η μόνη συγκυρία που η τύχη δε τον βοήθησε, ήταν ο θάνατός του τον Ιανουάριο του 2007, λίγους μόλις μήνες πριν παραδοθεί στο κοινό το μεγαλεπίβολο έργο της αποκατάστασης του Εθνικού Θεάτρου που ήταν δική του ιδέα και ένας μεγάλος προσωπικός του αγώνας με τους πολιτικούς της εποχής που δεν ενέκριναν τα τολμηρά του σχέδια.

«Είμαι ερωτευμένος ακόμη και με τα παπούτσια που φορώ»

Από το 1994 έως και τον θάνατό του το 2007, μετά από μία δύσκολη μάχη με τον καρκίνο, ο Νίκος Κούρκουλος είχε καταφέρει να αποδείξει σε όλους ότι δεν ήταν μόνο ο πάλαι ποτέ γόης του κινηματογράφου (αν και ποτέ δεν έχασε αυτή την τόσο στιβαρή αρσενική του προσωπικότητα) ή ο σύντροφος της πιο πλούσιας ελληνίδας, της Μαριάννας Λάτση. Αλλά ήταν εκείνος που σε κόντρα όλων των πολιτικάντηδων που πάντα κυριαρχούσαν στο Υπουργείο Πολιτισμού κατάφερε και έκανε έργο στο Εθνικό. Ήταν εκείνος που «άνοιξε» δρόμους και για το θέατρο συνολικά και για τους ηθοποιούς ειδικά. Σε επίπεδο αμοιβών, σε επίπεδο καλλιτεχνικής αξίας.

Για τον αυθεντικό Νίκο Κούρκουλο μίλησε η κόρη του Εριέττα και την οδυνηρή στιγμή της «απώλειας» του

Δεν απεκατέστησε μόνο την κληρονομιά του ιστορικού κτιρίου του Τσίλερ, αλλά δημιούργησε μία σύγχρονη νέα σκηνή, έκανε το «Παιδικό Στέκι», τη «Διεθνή Σκηνή» τη «Θερινή Ακαδημία θεάτρου», την «Πειραματική Σκηνή» ενώ αναβάθμισε σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού και ως πρόγραμμα σπουδών την ιστορική Δραματική Σχολή του Εθνικού.

Ο άλλοτε ελιτίστικος τίτλος του ηθοποιού του Εθνικού Θεάτρου, επί ημερών του έσβησε και άνοιξε τις πύλες του για να δουλέψουν στις παραστάσεις του, σε όλους τους συναδέλφους του, ανεξάρτητα από τις καταβολές του στη δουλειά ή τις ταμπέλες που κάποιοι τους φορούσαν.

Αυτόν τον Νίκο Κούρκουλο, που συνήθως ξεχνάμε, πρέπει συχνά να μνημονεύουμε και όχι μόνο το φτωχόπαιδο της πολύτεκνης οικογένειας που μεγάλωσε στου Ζωγράφου και έγινε ο μεγαλύτερος γόης του σινεμά, για την ακρίβεια, ο μεγαλύτερος σταρ του αιώνα μας. Το αξεπέραστο αντρικό πρότυπο που δεν έμενε μόνο στην εμφάνιση, αλλά μία ολόκληρη φιλοσοφία.

Άστραφτε, σα να κουβαλούσε μαζί του έναν προβολέα, ήταν σαν άγριο άλογο

Αυτό φαινόταν από τις λίγες αλλά πάντα ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις τις οποίες έδινε, με αυτή τη σπάνια καταδεκτικότητα, απλότητα, γενναιότητα που διέθετε. Και ας ήταν ο Νίκος Κούρκουλος που για χάρη του, οι θαυμάστριες του ζητούσαν να υπογράφει τα αυτόγραφα στο στήθος τους. Αυτό που κάποτε είχε πει ο Σταμάτης Φασουλής «Άστραφτε σα να κουβαλούσε μαζί του έναν προβολέα, ήταν σαν άγριο άλογο»

Είχε ερωτηθεί πολλές φορές για το αν ένιωσε κάποια στιγμή σταρ, αλλά εκείνος φάνηκε πως ζούσε μία άλλη πραγματικότητα από αυτή που εμείς πιστεύαμε ότι βίωνε: «Ήμουν εντελώς κλεισμένος στον εαυτό μου και δεν ένιωσα ποτέ σταρ. Δεν έκανα ποτέ δημόσιες σχέσεις. Ήμουν σπίτι - θέατρο, θέατρο - σπίτι. Καταλαβαίνω βέβαια ότι δύσκολα θα πίστευε κάποιος αυτά που λέω, αλλά έτσι ήταν τα πράγματα στη ζωή μου» θα πει σε μία συνέντευξή του στον Θανάση Λάλα.

«Ένα δεύτερο μεγάλο όπλο που έχω, είναι ότι δεν έχω ανάγκη την καρέκλα, ούτε έχω ανάγκη να λέγομαι διευθυντής. Απεναντίας, όταν είσαι γαντζωμένος από μία καρέκλα, είσαι κατεστραμμένος, διότι θα κάνεις υποχωρήσεις» είχε ξεκαθαρίσει μιλώντας τις κριτικές που είχε δεχθεί όταν ανέλαβε τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή.

Πολύ συχνά ρωτήθηκε για την οικονομική ευρωστία της Μαριάννας Λάτση, συντρόφου και μητέρας του γιου του Φίλιππου και της κόρης του Εριέττας. Κάποιες στιγμές εκμεταλλεύτηκε ωστόσο την επιρροή της για να γίνουν πιο γρήγορα οι διαδικασίες στο Εθνικό που πάντα «κολλούσαν» στη γραφειοκρατία και την πολιτική ατολμία.

«Αν με ενδιέφεραν τα μηδενικά από τα χρήματα, θα μπορούσα να το εκμεταλλευτώ, όταν ήμουν πιο νέος και οι γυναίκες, έπεφταν ανάσκελα».

Άπειρες υπήρξαν οι φήμες για φλερτ ή σχέσεις με διάσημες κυρίες, αλλά εκείνος ποτέ δεν τις εξέθεσε.

Ο Νίκος Κούρκουλος και ο έρωτας ήταν δύο ταυτόσημες έννοιες: «Δεν αντέχω να μην είμαι ερωτευμένος. Είμαι ερωτευμένος ακόμη και με τα παπούτσια που φοράω. Το να είσαι ερωτευμένος είναι μία φοβερή έκτη αίσθηση» όπως είχε δηλώσει στον Νίκο Χατζηνικολάου. Λέγοντας παράλληλα πως «Πολλές φορές είναι καταστροφική για το ταλέντο, η φυσική ομορφιά».

Αναμετρήθηκε συχνά με τον χρόνο ο Νίκος Κούρκουλος. Ακόμη και όταν πια η ασθένειά του προχωρούσε με ταχύτατους ρυθμούς, εκείνος εκμεταλλευτόταν το κάθε λεπτό για να δημιουργεί και να μη περιμένει καρτερικά το τέλος. Ο χρόνος γενικά υπήρξε γενναιόδωρος μαζί του: «Τα πάντα είναι ζήτημα χρόνου. Ο χρόνος είναι ο δημιουργός και ο καταστροφέας μας. Ο χρόνος είναι η πηγή της δυστυχίας και της ευτυχίας μας».

Ο γιος του Κερκυραίου κουρέα και ο δεύτερος γιος ανάμεσα στα 4 αδέλφια του, μιλούσε συχνά για την οικογένειά του και τον αγώνα επιβίωσης στα πρώτα χρόνια της καριέρας και πάντα θεωρούσε το παρελθόν, αξία ανεκτίμητη: «Χωρίς παρελθόν, βαδίζουμε στο χάος».

Την πιο σημαντική του ταινία πάντα θεωρούσε το «Ορατότης Μηδέν» με την περιβόητη ατάκα «Όχι άλλο κάρβουνο». Κάποιοι είχαν κάνει τον συνειρμό με τον πνιγμό του πλοιάρχουν αδελφού του Σπύρου. «Αυτός ήταν ο αγαπημένος μου ρόλος, ήταν στιγμές που ταξίδεψα, έφυγα από τον εαυτό μου, δεν ήμουν ο Νίκος, ήμουν ο ήρωας του συμβάντος, το έζησα ως ηθοποιός».

Πολύ συχνά έπαιζε βιωματικό το λαϊκό παιδί στις ταινίες του. Και ήταν περήφανος για την καταγωγή του. Ήταν και το μεγαλύτερο μάθημα ζωής που έδωσε σε όλους εμάς τελικά ο Νίκος Κούρκουλος με τη δική του ζωή.

«Αν έχεις κυνηγήσει την επιβίωση και τελικά έχεις επιβιώσει, χωρίς να το πολυκαταλάβεις, έχεις διαμοφώσει και ένα άλλο μέτρο για τη ζωή την ίδια. Όποιος έχει στραπατσαριστεί για να φάει ένα πιάτο φαΐ, που είναι το ελάχιστο δικαίωμα σε αυτή τη ζωή, τότε το μέγιστο, που είναι κατά μία έννοια ο πλούτος και η άνεση, φαίνονται τόσο ασήμαντα».