Η Τζένη Μαστοράκη «έφυγε» αλλά στα ποιήματά της εμείς θα επιστρέφουμε πάντα

Η Τζένη Μαστοράκη, η σπουδαία Ελληνίδα ποιήτρια και μεταφράστρια, έφυγε από τη ζωή στις 30 Ιουλίου 2024, αφήνοντας πίσω της ένα πλούσιο και σημαντικό έργο. Γεννημένη στην Αθήνα το 1949 ήταν η μικρότερη αδελφή του δημοσιογράφου και σκηνοθέτη Νίκου Μαστοράκη. Η Τζένη Μαστοράκη σπούδασε Βυζαντινή και Μεσαιωνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην ποίηση πρωτοεμφανίστηκε το 1971 με ποιήματα υπό τον γενικό τίτλο «Το συναξάρι της αγίας νιότης»

Ακολούθησαν τέσσερις συλλογές: «Διόδια» (Κέδρος 1972), «Το σόι» (Κέδρος 1978), «Ιστορίες για τα βαθιά» (Κέδρος 1983) και «Μ’ ένα στεφάνι φως» (Κέδρος 1989), καθώς και ποιήματα εκτός βιβλίων δημοσιευμένα σε διάφορα έντυπα.

Φοιτήτρια την εποχή του πραξικοπήματος του 1967, άρχισε αρχικά να δημοσιεύει ποίηση σε ανθολογίες που υπόκεινταν σε λογοκρισία. Η σημαντικότατη ποιήτρια που ανήκε στη γενιά του '70 και διακρίθηκε για την ευαισθησία, τον λυρισμό και την πρωτοτυπία της γραφής της. Τα ποιήματά της, που συχνά εξερευνούσαν θέματα όπως η μνήμη, η απώλεια και η αναζήτηση της ταυτότητας, μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και δημοσιεύθηκαν σε ανθολογίες και περιοδικά σε όλο τον κόσμο.

Τα ποιήματά της, με την εσωτερικότητα, την ειλικρίνεια και την αναζήτηση της ταυτότητας, άγγιξαν βαθιά τους αναγνώστες και άνοιξαν νέους δρόμους στην ελληνική ποίηση, επηρεάζοντας τις επόμενες γενιές ποιητών.

Εκτός από την ποίηση, η Μαστοράκη υπήρξε και εξαιρετική μεταφράστρια

Αν και υπήρξε κορυφαία ποιητική φωνή της δεκαετίας του 1970 και του '80 στη συνέχεια σταμάτησε να δημοσιεύει ποίηση, προφανώς για να επικεντρωθεί στο έργο της ως μεταφράστρια λογοτεχνίας.

Μετέφρασε στα ελληνικά έργα σημαντικών ξένων συγγραφέων, όπως ο J.D. Salinger, ο Elias Canetti, ο Heinrich Böll και ο Federico García Lorca. Η μετάφρασή της του εμβληματικού μυθιστορήματος «Ο Φύλακας στη Σίκαλη» του Salinger θεωρείται από τις κορυφαίες.

Όταν αφηγήθηκε τη ζωή της στη Lifo και στη Μερόπη Κοκκίνη είχε πει:

«Η μετάφραση είναι ένα βίαιο άθλημα. Δοκιμάζεις τα όρια των ελληνικών σου, τα όρια της υπομονής σου, τα όρια της αντοχής του πρωτότυπου κειμένου, παλεύεις για μιαν άπιαστη κυριαρχία, κι ωστόσο μόνο ευγνωμοσύνη νιώθεις όταν υποτάσσεσαι. Το πιο σημαντικό σε μια μετάφραση είναι ο χρόνος».

Η Μαστοράκη τιμήθηκε με πολλά βραβεία για το έργο της, μεταξύ των οποίων το βραβείο Thornton Niven Wilder του Πανεπιστημίου Columbia για το μεταφραστικό της έργο και το ειδικό βραβείο της IBBY (International Board on Books for Young People) για τη μετάφραση του παιδικού βιβλίου «Ο Ταξιδιώτης της Αυγής».

Η απώλειά της είναι μεγάλη για τον ελληνικό πολιτισμό. Η ποιήτρια και μεταφράστρια άφησε πίσω της ένα σπουδαίο έργο που θα συνεχίσει να εμπνέει και να συγκινεί τους αναγνώστες για πολλά χρόνια ακόμα.

Οι αναρτήσεις του αδερφού της Νίκου Μαστοράκη

In Memorian

Τζένη Μαστοράκη: Ένας μικρός φόρος τιμής στην ποιήτρια και μεταφράστρια που έφυγε από τη ζωή

Διόδια (1972)

• "Οι μεγάλοι"

  Κι αν είμαστε τώρα εμείς οι μεγάλοι

  που δεν ξέρουμε πια να τραγουδάμε

  που δεν έχουμε πια καιρό να κλάψουμε

  που δεν έχουμε πια καιρό να γελάσουμε

• "Η εκδρομή"

  Κάθε Κυριακή πρωί,

  όλοι οι δρόμοι

  οδηγούσαν στη θάλασσα.

Το σόι (1978)

• "Η χαρά της μητρότητας"

  Τα βράδια κάνω επικίνδυνες δουλειές.

  Δένω μεγάλους σπάγκους από παράθυρο σε παράθυρο

  και κρεμάω παράνομες εφημερίδες.

• "Το σόι"

  Το σόι μου είναι οι λέξεις,

  οι λέξεις που γράφω,

  οι λέξεις που διαβάζω.

Ιστορίες για τα βαθιά (1983)

• "Στου φονιά το περιβόλι"

  Τα τεκμήρια έμεναν πάντοτε

  στου φονέως τον κήπο,

  ξεσκισμένα από τέλειο φάσγανο,

  σαν προικιά βουλιαγμένα στα έλη.

• "Τα βαθιά"

  Στα βαθιά βουτούν οι βουτηχτές,

  στα βαθιά που δεν τα φτάνει το φως.

  Στα βαθιά που δεν τα φτάνει ο ήχος.

Μ' ένα στεφάνι φως (1989)

• "Α, τι νύχτα ήταν εκείνη…"

  Α, τι νύχτα ήταν εκείνη…

  Άλλος ύπνος δεν εγίνη…

  Δε λείπει τώρα, πάρεξ να χαλάσει

  το φεγγάρι.

• "Το τραγούδι της θάλασσας"

  Τραγούδι της θάλασσας,

  τραγούδι του ανέμου,

  τραγούδι της αγάπης,

  τραγούδι της ζωής.