Τι σημαίνει μακροχρόνια σχέση; Γιατί την αποζητούμε;
Με ρωτούν συχνά «Γιατί σκέφτομαι συγκεκριμένα αυτόν τόσο πολύ; Γιατί δυσκολεύομαι τόσο να τον ξεπεράσω;» και συχνά απαντώ… «Γιατί ίσως με αυτόν έκανες τα πιο μεγάλα όνειρα».
Οι περισσότεροι άνθρωποι αποζητούν σχέσεις που θα κρατάνε όσο γίνεται πιο πολύ, ακόμα και αν δεν περνάνε καλά. Οι κοινωνικοί αυτοματισμοί έχουν κεντρικό ρόλο στο πώς θεωρούμε σωστό να ανταποκρινόμαστε στο άκουσμα μιας μακροχρόνιας σχέσης σε αντιδιαστολή με σχέσεις μικρότερης διάρκειας. Μάλιστα, ακόμα και σήμερα, το αν είχε ποτέ ένα άτομο μακροχρόνιες σχέσεις θεωρείται ως κριτήριο για την ωριμότητα του χαρακτήρα του. Έτσι, θέλοντας να αποδείξουμε “στον κόσμο” ότι είμαστε ώριμοι και συνετοί, πολλές φορές επιλέγουμε να μένουμε σε σχέσεις που δεν μας ταιριάζουν μόνο και μόνο για να μπορούμε να βάλουμε ένα νοητό “τικ” στο κουτάκι της μακροχρόνιας σχέσης. Το τι σημαίνει αυτό είναι διαφορετικό για κάθε άνθρωπο. Όπως επίσης διαφέρει και το τι ζητάμε από σχέση σε σχέση.
Τα κοινωνικά κριτήρια μιας μακροχρόνιας σχέσης είναι συνήθως η διάρκεια (6+ μήνες) και η αποκλειστικότητα. Κάτι ιδιαίτερα ενδιαφέρον που αναφέρεται στην επιστημονική βιβλιογραφία είναι ότι καθοριστικός παράγοντας για να αποκαλείται μια σχέση “μακροχρόνια” είναι και η πρόθεση των ατόμων. Για παράδειγμα, μπορεί δύο άτομα να είναι μαζί ερωτικά και συναισθηματικά για έναν χρόνο, αλλά να μην επενδύουν στην σχέση τους, να μην κάνουν σχέδια για το κοινό τους μέλλον, και να αφήνονται...Η διάρκεια της σχέσης, δεν την καθιστά “επιστημονικά” μακροχρόνια.
Αυτό ξεκινάει να δείχνει την καθοριστική του σημασία όταν αναλογιστούμε πόσοι άνθρωποι λένε συχνά “δεν βρίσκω τον κατάλληλο για εμένα”, ή “κανείς δεν είναι διαθέσιμος”, ή “κανείς δεν με βλέπει σοβαρά”, ή ακόμα και πολλές φορές όλα αυτά μαζί. Ως γνωστόν, το ευκολότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ρίχνουμε το φταίξιμο στους άλλους. Αν όμως “πάντα” πέφτουμε σε άτομα που δεν θέλουν μια μακροχρόνια δέσμευση όπως εμείς, ή αν “ποτέ” δεν επενδύει κανείς σε εμάς, τότε είναι η κατάλληλη ώρα να κοιτάξουμε τι κάνουμε λάθος εμείς. Ξεκινώντας από το δικό μας ψυχικό φορτίο, αυτά για τα οποία κατηγορούμε τους άλλους είναι συνήθως αυτά που χρειάζεται να επιλύσουμε μέσα μας.
Για να πετύχει μια μακροχρόνια σχέση, πρέπει όλα τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτή να έχουν δουλέψει τις δικές τους δυσκολίες και παράλληλα να δουλεύονται συλλογικά και οι δυσκολίες που προκύπτουν ως απόρροια της σχέσης. Για να φτάσουμε στο στάδιο της ψυχικής διαφοροποίησης και να μην χρειαζόμαστε έναν σύντροφο ως καθρέπτη για να δούμε τις δυσκολίες μας, χρειάζεται να έχουμε δύναμη και πίστη στον εαυτό μας, αλλιώς θα καταλήξουμε να ζούμε ψυχικώς παρασιτικά μέσα στην μακροχρόνια σχέση.
Η συναισθηματική μη-διαθεσιμότητα που μπορεί συχνά να επικαλούμαστε για τους άλλους, συνήθως δείχνει την δική μας ψυχική κατάσταση. Έχοντας ως κριτήριο τις ιδανικές εκδοχές άλλων ζευγαριών σίγουρα δεν βοηθάει να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα και να προετοιμαστούμε για να μπούμε σε μια ουσιώδη σχέση. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι όλα τα ζευγάρια έχουν καλές και κακές στιγμές. Η διαφορά σε μια ψυχικά ποιοτική μακροχρόνια σχέση από μια σχέση αποεπένδυσης είναι ότι στην πρώτη περίπτωση το ζευγάρι θα αναγνωρίσει τα προβλήματα και θα δουλέψει ουσιαστικά με αυτά για αυτά, χωρίς να ρίχνει το φταίξιμο ο ένας στον άλλο. Έτσι, οι δυσκολίες αντί για τροχοπέδη γίνονται εφαλτήριο για μια καλύτερη και βαθύτερη ψυχικά και πνευματικά σχέση.
Τα άτομα που αναζητούν μια μακροχρόνια σχέση, επομένως, χρειάζεται πρωτίστως να αναρωτηθούν γιατί το θέλουν αυτό. Έπειτα, ψάχνοντας τι σημαίνει για τον κάθε ένα η χρονική διάρκεια της σχέσης, είναι χρήσιμο να γίνει μια ουσιαστική ενδοσκόπηση ως προς τις δικές μας άλυτες δυσκολίες που μας κάνουν να βρίσκουμε συνέχεια μη-διαθέσιμα άτομα για να αυτοεκπληρώσουμε αυτό για το οποίο έχουμε ήδη καταδικάσει τον εαυτό μας. Η μακροβιότητα μιας σχέσης δεν είναι ταυτόσημη με την έλλειψη προβλημάτων, ή με την τέλεια αμφίδρομη κατανόηση. Το σημαντικότερο κριτήριο για να μπούμε σε μια μακροχρόνια σχέση, εν κατακλείδι, είναι η δική μας ψυχική διαθεσιμότητα και τα συναισθηματικά μας αποθέματα για να δουλέψουμε μεμονωμένα και μαζί με το άλλο άτομο τις δυσκολίες που αναδύονται προϊόντος του χρόνου. Πριν πούμε για ακόμα μια φορά ότι ο άνθρωπος που μας ενδιαφέρει “δεν είναι διαθέσιμος”, ίσως χρειάζεται να αναρωτηθούμε αν εμείς είμαστε ειλικρινά διαθέσιμοι και αν αποζητούμε μια μακροχρόνια σχέση για τους σωστούς λόγους.
Ένα σημείο που χρειάζεται προσοχή είναι να μην πιστεύουμε τις λεκτικές προθέσεις, αλλά τις συμπεριφορικές. Αυτό σημαίνει πως επειδή ο ενθουσιασμός μας (ειδικά των ανδρών), εμπεριέχει λόγια και υποσχέσεις που συχνά καταρρίπτονται στο χρόνο, η προσοχή μας πρέπει να είναι στραμμένη στις πράξεις. Η βιωσιμότητα της σχέσης κρίνεται κυρίως από τη συνέπεια. Υπάρχουν πολλά ζευγάρια που χώρισαν μετά από λίγες μέρες γάμου ή ακόμα και κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης, ενώ πριν λίγους μήνες ορκίζονταν όρκους αγάπης. Αρκετές φορές από την αρχή χτίζουμε ένα όνειρο με κάποιον, όμως αυτό το όνειρο είναι μια συναισθηματική επένδυση γιγαντιαίων διαστάσεων. Εκεί θεωρώ πως είναι και σημαντικό κάποιος να αντιλαμβάνεται το μέγεθος της ευθύνης του, όταν βάζει μία γυναίκα σε μία τέτοια διαδικασία, χωρίς να εννοεί αυτά που λέει.
Με ρωτούν συχνά «Γιατί σκέφτομαι συγκεκριμένα αυτόν τόσο πολύ; Γιατί δυσκολεύομαι τόσο να τον ξεπεράσω;» και συχνά απαντώ… «Γιατί ίσως με αυτόν έκανες τα πιο μεγάλα όνειρα».
Είναι μακρύς ο δρόμος από την πρόθεση ως την πράξη.
Μολιέρος
Γιώργος Λάγιος
Ψυχοθεραπευτής – Συγγραφέας
