Τα σημάδια που αφήνει επάνω μας για πάντα η πρώτη μας αγάπη

Μια μελέτη της ερευνήτριας βιολόγου Helen Fisher το 2005 σε ερωτευμένα ζευγάρια διαπίστωσε ότι η ρομαντική αγάπη είναι κυρίως ένα σύστημα κινήτρων που μπορεί να είναι παρόμοιο με αυτό που βιώνουμε κατά τη διάρκεια του εθισμού. Οι γνωστικοί επιστήμονες στο MIT εξηγούν ότι βιώνουμε «κορυφαία ισχύ επεξεργασίας και μνήμης περίπου στην ηλικία των 18 ετών». Τι σημαίνει αυτό; Βιώνουμε πολλές πρωτιές (όπως η πρώτη μας αγάπη) σε μια εποχή όπου ο εγκέφαλός μας αναπτύσσεται ακόμη ή φτάνει σε αυτό το απόγειο επεξεργασίας.

Αυτά τα συναισθηματικά και ορμονικά αποτυπώματα της πρώτης αγάπης (σε μια εποχή που ο εγκέφαλός μας βρίσκεται σε ένα τόσο σημαντικό στάδιο ανάπτυξης) προκαλούν ισόβια αποτελέσματα όχι μόνο στον ψυχισμό μας αλλά και στη βιολογία μας.

10 ταινίες που ανέδειξαν το μεγαλείο της αγάπης για κάθε ρομαντική ψυχή εκεί έξω

Η μελέτης της Helen Fisher διαπίστωσε ότι η ρομαντική αγάπη είναι κυρίως ένα σύστημα κινήτρων, παρά ένα συναίσθημα. Η Fisher -και άλλοι ερευνητές- υποστήριξαν αυτό το εύρημα χρησιμοποιώντας fMRI (λειτουργική μαγνητική τομογραφία) για να μελετήσουν τους εγκεφάλους των ερωτευμένων ανθρώπων.

Τι συμβαίνει πραγματικά στον εγκέφαλό μας όταν ερωτευόμαστε;

Σύμφωνα με έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ το 2017, η ωκυτοκίνη, η οποία θεωρείται η «ορμόνη της αγάπης» που είναι υπεύθυνη για τα συναισθήματα της προσκόλλησης και της οικειότητας, απελευθερώνεται. Απελευθερώνεται ντοπαμίνη, η οποία ενεργοποιεί το μονοπάτι ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας, προκαλώντας ένα φαινόμενο «κίνητρο/ανταμοιβή». Εδώ μπαίνει το μέρος του «εθισμού» της αγάπης. Αναζητούμε την ανταμοιβή της αγάπης ακόμη και μέσα από εμπόδια που μπορεί να είναι επικίνδυνα ή επώδυνα (ένας απατημένος σύζυγος, κ.λπ.). Η νορεπινεφρίνη, μια ορμόνη παρόμοια με την ντοπαμίνη, απελευθερώνεται επίσης στα αρχικά στάδια του έρωτα (πόθος ή έρωτας) και αυτό μας κάνει να ζαλιζόμαστε, να δυναμώνουμε και να ευφορούμε.

Κατά τη διάρκεια του σεξ με τον σύντροφο, τα επίπεδα κορτιζόλης μειώνονται. Η κορτιζόλη είναι η κύρια ορμόνη του «στρες» που απελευθερώνεται σε έντονες καταστάσεις. Το να έχουμε λιγότερη από αυτή μας βοηθάει να φτάσουμε σε μια πιο χαλαρή και ευάλωτη κατάσταση, γι' αυτό πολλές φορές το "άνευ νοήματος σεξ" με κάποιον μετατρέπεται σε κάτι περισσότερο. Τα επίπεδα σεροτονίνης πέφτουν — αυτό είναι σημαντικό να σημειωθεί επειδή ο εγκέφαλος των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) έχει επίσης χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης. Αυτό οδηγεί σε εικασίες ότι το να είσαι ερωτευμένος μπορεί να σε κάνει να ενεργείς με ιδεοψυχαναγκαστικές τάσεις. Τα αποτελέσματα της μελέτης του Χάρβαρντ (σε συνδυασμό με τη μελέτη fMRI του Fisher για έναν ερωτευμένο εγκέφαλο) υποδηλώνουν πολύ έντονα ότι επειδή η αγάπη παρέχει ένα είδος χημικής ανάδρασης στον εγκέφαλό μας, η αναδημιουργία αυτής της χημικής απόκρισης μπορεί τελικά να γίνει η ανθρώπινη ορμή ή το κίνητρό μας να μείνουμε ερωτευμένοι.

Οι πρώτες μας αγάπες χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επουλωθούν

Έχοντας αυτά τα στοιχεία κατά νου, μπορούμε να θυμηθούμε πώς ήταν όταν ήσουν ερωτευμένη για πρώτη φορά και βίωνες όλες αυτές τις ορμονικές εκρήξεις! Η ερωτική απογοήτευση είναι ένα περίπλοκο και συναισθηματικό πράγμα. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2017 από το Journal of Positive Psychology, το 71% των ανθρώπων είναι σε θέση ξεπεράσουν έναν χωρισμό μέσα σε διάστημα τριών μηνών μετά το τέλος της σχέσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η «θεραπεία» σήμαινε ότι οι συμμετέχοντες στη μελέτη ανέφεραν ότι αισθάνονταν «επανα-ανακάλυψη του εαυτού τους» και «περισσότερα θετικά συναισθήματα».

Φυσικά, κάποια συναισθήματα λύπης, θυμού, αγανάκτησης και πόνου μπορεί να παραμείνουν για λίγο ακόμα. Αλλά συνήθως, μπορεί να επουλωθεί ο πόνος στην καρδιά σου και να δεις τι άλλο έχει να σου προσφέρει η ζωή μέσα σε τρεις μήνες από τη λήξη μιας σχέσης.

Γιατί, λοιπόν, η πρώτη μας αγάπη φαίνεται να κρατάει περισσότερο;

Μπορούμε να υποθέσουμε τον πραγματικό λόγο εξετάζοντας τι γνωρίζουμε για το τι βιώνει ο εγκέφαλός μας όταν ερωτευόμαστε. Την πρώτη φορά που ερωτεύτηκες, ο εγκέφαλός σου βίωσε όλα τα παραπάνω (αύξηση θετικών ορμονών, μείωση αρνητικών ορμονών). Πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι ο εγκέφαλός μας βιώνει κάτι σαν εθισμό όταν είμαστε ερωτευμένοι. Η πρώτη φορά μπορεί να είναι η πιο σημαντική γιατί είναι το θεμέλιο. Πιθανότατα, βιώνουμε αυτό το θεμέλιο της αγάπης κατά τη διάρκεια μιας περιόδου (εφηβείας) που ο εγκέφαλός μας ήταν ακόμη σε ανάπτυξη.

Ενώ μπορεί να μας ωθεί να σκεφτούμε την πρώτη μας αγάπη με συναισθηματικό τρόπο όταν ακούμε ένα συγκεκριμένο τραγούδι ή βλέπουμε μια φωτογραφία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι τα ορμονικά αποτυπώματα που προκαλούν τις δια βίου επιπτώσεις που βιώνουμε όλοι. Οι ορμονικές αλληλεπιδράσεις αποτυπώνονται στις αισθητήριες περιοχές του εγκεφάλου σε μια εποχή που οι νευρολογικές εξελίξεις που βιώνουμε διαμορφώνουν αυτό που είμαστε ως άτομα.

Τα «χτυπήματα μνήμης» που μένουν για πάντα

Ο Τζέφερσον Σίνγκερ, ένας ψυχολόγος που επικεντρώνεται στην αυτοβιογραφική μνήμη, λέει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν ένα «χτύπημα μνήμης» μεταξύ 15 και 26 ετών. Αυτό το χτύπημα μνήμης συμβαίνει σε μια εποχή που βιώνουμε κάθε είδους πρωτιές (οδήγηση αυτοκινήτου, σεξ, ερωτευμένος κ.λπ.). Αργότερα στη ζωή, αυτές οι αναμνήσεις τείνουν να έχουν μεγαλύτερη επίδραση, επειδή εμφανίστηκαν όταν η μνήμη μας ήταν στο αποκορύφωμά της. «Έχουμε την ευκαιρία να το κάνουμε πρόβες και να το ξαναπαίξουμε, να το ξανασκεφτούμε, να το ξανασκεφτούμε, να το ξαναζήσουμε», λέει ο Singer. Αυτή η ιδέα επιβεβαιώνεται από γνωστικούς επιστήμονες στο MIT, οι οποίοι εξήγησαν ότι η συνολική ισχύς επεξεργασίας του εγκεφάλου και η κορύφωση της μνήμης λεπτομερειών για τον εγκέφαλό μας συμβαίνει περίπου στα 18 μας χρόνια.

Η πρώτη αγάπη μας επηρεάζει και ψυχολογικά

Σύμφωνα με τον Δρ Niloo Dardashti, έναν θεραπευτή ζευγαριών με έδρα τη Νέα Υόρκη, τα συναισθήματα που βιώνουμε με την πρώτη μας αγάπη γίνονται ένα σχέδιο για το πώς προσεγγίζουμε τις μελλοντικές σχέσεις. Με έναν πολύ πραγματικό τρόπο, όπως ακριβώς η αντίληψή μας για την πλατωνική και την οικογενειακή αγάπη σφυρηλατείται στην παιδική ηλικία από τους γονείς μας, η ιδέα μας για τη ρομαντική αγάπη επηρεάζεται από το πώς την βιώνουμε για πρώτη φορά. Πρέπει ακόμη να γίνει πολλή έρευνα σχετικά με τις πραγματικές επιπτώσεις της αγάπης στον ανθρώπινο εγκέφαλο, αλλά από ό,τι καταλαβαίνουμε μέχρι τώρα, η αγάπη δεν μας επηρεάζει μόνο όσο τη βιώνουμε. Ο αντίκτυπός της στη βιολογία μας μπορεί να γίνει αισθητός για το υπόλοιπο της ζωής μας, και η δύναμη αυτού του φαινομένου μπορεί να είναι δύσκολο να εξηγηθεί και να κατανοηθεί, όπως είπε κάποτε με μια απλή φράση του ο Άλμπερτ Αϊνστάιν: «Πώς στο καλό θα το εξηγήσεις με όρους χημείας και φυσικής ένα τόσο σημαντικό βιολογικό φαινόμενο όπως είναι η πρώτη αγάπη;»