Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών:Πώς θα καταλάβεις ότι η φίλη σου κακοποιείται;

Στην κακοποίηση δεν υπάρχουν διακρίσεις κοινωνικής, μορφωτικής ή οικονομικής φύσης. Υφίσταται κάθε φορά που ένα άτομο προσπαθεί να εξουσιάσει και να ελέγξει ένα άλλο άτομο. Συνήθως κάνει τα πρώτα της βήματα με ψυχολογική ή συναισθηματική βία, και ακολουθεί η σωματική.

Λόγω φόβου ή ντροπής, πολλά θύματα θα προσπαθήσουν να το κρύψουν και να το αρνηθούν. Στη διαδικασία να το καλύψουν, εμφανίζουν σημάδια τα οποία προδίδουν την ύπαρξη βίας. Γι` αυτό θα βοηθήσει να γνωρίζουμε πότε κάποια σημάδια και συμπεριφορές, είναι ενδεικτικά αυτής.

Αν κάποιος κακοποιείται σωματικά, συχνές μελανιές ή τραυματισμοί καλύπτονται με φτηνές ή παράλογες δικαιολογίες. Γδαρσίματα ή μελανά σημάδια κοντά στα μάτια, στα χείλη, στον λαιμό και στους καρπούς. Τραυματισμοί από γροθιές, στρίμωγμα ή πέσιμο. Οι μελανιές στα χέρια υποδηλώνουν πληγές που προκλήθηκαν από θέση άμυνας. Το θύμα προσπαθεί να το δικαιολογήσει λέγοντας ότι έπεσε από απροσεξία ή αφηρημάδα της αλλά συχνά η σοβαρότητα του τραυματισμού απορρίπτει την δικαιολογία που της αποδόθηκε. Πολλές φορές χρησιμοποιεί ειδικά καλλυντικά για κάλυψη ή φοράει μακρυμάνικα και φουλάρια ενώ δεν δικαιολογεί ο καιρός αυτές τις ενδυματολογικές επιλογές, όπως και γυαλιά ηλίου ενώ βρίσκεται σε εσωτερικό χώρο.

Η έλλειψη ύπνου ή παράπονα για υπερβολικό ύπνο μπορεί να είναι επίσης σημάδια σωματικής κακοποίησης. Αν παρατηρείτε ότι ενώ ήταν εξωστρεφής και κοινωνική, σταδιακά έχει αποσυρθεί και κλείνετε ακόμα κι όταν είναι με κόσμο, μην το αγνοήσετε. Μπορεί να εγκαταλείπει δραστηριότητες που συνήθως απολάμβανε ή να ακυρώνει ραντεβού ή συναντήσεις με εσάς το τελευταίο λεπτό, όπως και να παραμελεί επαγγελματικές υποχρεώσεις. Μπορεί να εμφανίζεται πολύ μυστικοπαθής όσον αφορά την προσωπική της ζωή ή το άτομο με το οποίο σχετίζονται. Κι έτσι να κόβει σιγά σιγά επαφές με φίλους αλλά ακόμα και με την οικογένειά, εγκαταλείποντας όλους όσους κάποτε ήθελε να συναναστρέφεται.

Οι άνθρωποι που έχουν κακοποιηθεί όταν βρίσκονται μακριά από τον θύτη είναι νευρικοί ή αγχωμένοι ή και σε εγρήγορση για να ικανοποιήσουν τον σύντροφό τους. Αν έχουν παιδιά, αυτά μπορεί να μοιάζουν τρομαγμένα, συνεσταλμένα ή ακραία πειθαρχημένα όταν ο θύτης είναι κοντά τους. Παρ` όλο που τα θύματα μπορεί να μην αναφέρονται στην βία που έχουν υποστεί, μπορεί να πουν ότι ο σύντροφός τους είναι κυκλοθυμικός ή νευρικός. Ή ότι όταν πίνει, γίνεται πολύ επιθετικός. Μερικές φορές, ο φόβος που νοιώθει το κακοποιημένο άτομο είναι τόσο έντονος που αισθάνεται ότι παραλύει όταν πρέπει να πάρει αποφάσεις ή να προστατεύσει τον εαυτό της ή τα παιδιά τους. Όταν ο φόβος παίρνει τέτοιες διαστάσεις, το άτομο απορρίπτει οποιαδήποτε βοήθεια του προσφέρουν φίλοι, συγγενείς ή ακόμα και επαγγελματίες.

Τα ψυχολογικά σημάδια που αφήνει η κακοποίηση και τα οποία μπορούν να αποκαλύψουν μια κατάσταση είναι αίσθηση ανημπόριας, απελπισίας ή απόγνωσης. Σκέφτονται ότι ποτέ δεν θα μπορέσουν να αποδράσουν από τον έλεγχο του άλλου. Αυτό τους κάνει να είναι συνεχώς σε εγρήγορση σε σημείο που να μην μπορούν ποτέ να χαλαρώσουν κι αυτό επηρεάζει και τον ύπνο τους. Η χαμηλή τους αυτοεκτίμηση τους κάνει να απολογούνται συνεχώς και για κάθε τους κίνηση ή λέξη. Συχνά εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης και αυτοκαταστροφής, χάνουν το ενδιαφέρον τους για καθημερινές δραστηριότητες, καταναλώνουν περισσότερο αλκοόλ και κάνουν χρήση ουσιών. Σαφώς και αυτά τα συμπτώματα θα μπορούσαν να έχουν άλλη αιτία, αλλά είναι κλασσικά των θυμάτων που νοιώθουν εγκλωβισμένα σε μια βίαιη σχέση.

Όσοι γνωρίζουν άτομα που κακοποιούνται, θα έχουν παρατηρήσει ότι έχουν την τάση να ζητάνε την άδεια για να πάνε οπουδήποτε ή να συναντήσουν και να συναναστραφούν με άλλους ανθρώπους. Συχνά είναι αυτά που μιλάνε για την ζήλια, την κτητικότητα αλλά και τις ευθύνες που τους ρίχνει ο σύντροφός τους για εξωσυζυγικές επαφές. Ο σύντροφός τους καλεί ή στέλνει συνεχώς μηνύματα για να γνωρίζει που είναι, τί κάνουν και με ποιόν. Κάποιοι τους παρακολουθούν κιόλας ενώ λένε ότι ήταν μια σύμπτωση να βρεθούν στο ίδιο μέρος την ίδια στιγμή. Καθόλου σπάνιο να μην έχουν αρκετά χρήματα μαζί τους, να μην έχουν αυτοκίνητο στη διάθεσή τους και να λένε ότι ο σύντροφός τους έχει το «ταμείο».

Με δύο λόγια, η κακοποίηση δεν έχει σχέση με την βία αλλά με τον έλεγχο. Αν λοιπόν παρατηρήσετε ότι η φίλη σας ή η αδερφή σας ελέγχεται συνεχώς από τον φίλο ή σύντροφό της, ή την χειρίζεται σε όλους τους τομείς της καθημερινότητάς της, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα χαρακτηριστικό σημάδι ότι κακοποιείται σε κάποιο βαθμό.

Τι να κάνετε ;

Είναι αδύνατον να γνωρίζουμε με ακρίβεια τι γίνεται πίσω από την πόρτα του διπλανού, φίλου, συγγενή μας. Αλλά σίγουρα αν γνωρίζουμε, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα σημάδια που φανερώνουν την ύπαρξη κακοποίησης και ακολούθως να δώσουμε τη δέουσα σημασία. Πλησιάστε την και ακούστε την με κατανόηση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να την βοηθήσετε.

Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc,

Συμβουλευτικός Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

Επικεφαλής υπηρεσιών συμβουλευτικής στο Feelwelltoday

e-mail : itheodorakopoulou@feelwelltoday.com,
i.theodorakopoulos@ymail.com