Ο σύντροφός μου έχει κρίσεις πανικού. Τι κάνω ;

Πολλοί φοβούνται όταν χρειάζεται να στηρίξουν έναν άνθρωπο που υποφέρει από υπερβολικό άγχος και κρίσεις πανικού. Τα χάνουν καθώς το άλλο άτομο κυριεύεται ολοκληρωτικά από το άγχος του και δεν μπορεί να συνεργαστεί ιδίως αν περνάει κρίση πανικού ή κατακλύζεται από πολύ και πολλές αγχωτικές σκέψεις ( π.χ. όταν έχει άγχος με την υγεία του, έχει φόβο σε επίπεδο εμμονής για το ότι έχει ή θα αποκτήσει κάποια ασθένεια, όταν έχει κοινωνικό άγχος τρέμει στην ιδέα ότι θα γίνει ρεζίλι , θα επικριθεί ή θα απορριφθεί από τους άλλους).

Δεν είναι ξεκάθαρος όταν σας περιγράφει τι περνάει ;

Αν ο άνθρωπός σας δεν συνειδητοποιεί το βαθμό του άγχους του ακόμα, δεν θα μπορεί να σας δώσει μια ξεκάθαρη απάντηση σχετικά με το πώς θα μπορούσατε να τον βοηθήσετε. Είτε είναι φίλος, είτε σύντροφος / σύζυγος, είτε μέλος της οικογένειας.

Ενημερωθείτε είτε από ειδικό είτε από τις κατάλληλες πηγές σχετικά με το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο άνθρωπός σας. Η σωστή πληροφόρηση και κατανόηση θέλει χρόνο και προσπάθεια αλλά είναι καλό να γνωρίζετε πώς η προδιάθεση σε άγχος μπορεί να μετατραπεί σε διαταραχή άγχους όπως και πως λειτουργεί το άγχος στην καθημερινότητα.

Παρατηρείται αποφευκτικές συμπεριφορές ;

Πολύ συχνά θα τον δείτε να αποφεύγει καταστάσεις και ανθρώπους. Και η αποφυγή είναι σημαντικός παράγοντας έως και αιτία άγχους. Όταν αποφεύγει να κάνει κάτι που πρέπει να κάνει λόγω του άγχους, αυτό μόνο χειρότερο θα γίνεται με τον καιρό. Για παράδειγμα, μπορεί να αποφεύγει να κάνει τηλεφωνήματα, να ξεκινήσει κάτι που του μοιάζει απειλητικό (από το να γράψει ένα μήνυμα, μέχρι να ολοκληρώσει μια γραπτή αναφορά, να αντικαταστήσει την ηλεκτρική σκούπα που χάλασε), να διορθώσει λάθη, να ζητήσει κάτι που δικαιούται ή έχει ανάγκη (όπως άδεια από τον προϊστάμενο του). Όσο περισσότερο αναβάλλει αυτά που πρέπει να κάνει, τόσο πιο πιθανό είναι να έχει ενοχλητικές σκέψεις μες στην ημέρα. Οτιδήποτε αποφεύγει, μπορείτε να τον βοηθήσετε να κάνει την αρχή αναγνωρίζοντας το πρώτο και πολύ συγκεκριμένο βήμα πρωτίστως και μετά μπαίνοντας στην πράξη.

Φέρεται σαν να κουβαλάει ένα στίγμα ;

Συχνά αυτά τα άτομα νοιώθουν ντροπή για τα συμπτώματα άγχους και τις κρίσεις πανικού. Φοβούνται μήπως τους συμβεί ενώ είναι στη δουλειά τους ή σε κάποια κοινωνική περίσταση ή μην τυχόν το καταλάβουν οι άλλοι. Μπορεί να φοβούνται ας πούμε μήπως ιδρώσουν ή αρχίζει να τρέμει η φωνή τους ενώ έχουν συνάντηση με κάποιον πελάτη. Δεν θα βοηθήσει να προσπαθήσετε να τον επιβεβαιώσετε ότι δεν θα του συμβεί αλλά ότι θα μπορέσει να το διαχειριστεί όταν κι αν συμβεί. Ο φόβος μην πάθουν κρίση πανικού συνήθως είναι το ίδιο εξαντλητικός με την ίδια την κρίση πανικού σαν εμπειρία. Φοβόνται μην τους συμβεί σε συγκεκριμένες περιστάσεις (στο αεροπλάνο, στο σινεμά) και χωρίς προειδοποίηση. Αν έχουν διαγνωστεί με διαταραχή άγχους και το άγχος τους μοιάζει ανεξέλεγκτο, φοβούνται ότι θα τρελαθούν ή ότι θα πεθάνουν. Θεωρούν ότι το άγχος τους είναι σημάδι αδύναμου ανθρώπου ή αμφισβητούν την ύπαρξη αποτελεσματικής θεραπείας η οποία θα τους βοηθήσει να ξεπεράσουν τα πρόβλημά τους. Πείτε τους ότι το άγχος τους δεν είναι ούτε αδυναμία, ούτε ελάττωμα του χαρακτήρα τους ούτε σημάδι ότι είναι αποτυχημένοι στη ζωή, τη δουλειά ή σε άλλους ρόλους. Είναι πολύ σημαντικό διότι υπάρχουν πολλά είδη αγχωτικών σκέψεων που κάνουν αυτοί οι άνθρωποι, τα οποία όμως κάνουν κατά καιρούς και άνθρωποι που δεν έχουν διαταραχή άγχους. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι φοβούνται μην τους κρίνουν ή μην τυχόν και ζητήσουν κάτι και τους απορρίψουν. Επίσης πολύ σύνηθες να κάνουν σκέψεις ότι θα φερθούν περίεργα, ακραία, επικίνδυνα ή εκτός του δικού τους χαρακτήρα. Συχνά δεν συνειδητοποιούν ότι πολλοί άνθρωποι κάνουν παρόμοιες σκέψεις. Η διαφορά είναι ότι οι δεύτεροι κατά καιρούς γράφουν τις σκέψεις που θεωρούν το ίδιο περίεργες ενώ οι πρώτοι συχνά θεωρούν αυτές τις σκέψεις, ένδειξη ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να κάνουν πράξη την όποια ακραία σκέψη τους.

Κάθε τόσο ζητάει επιβεβαίωση ;

Σε κάποιους τύπους άγχους και φοβιών, το άτομο έχει λαχτάρα για επιβεβαίωση. Δηλαδή κάποιος που έχει άγχος για την υγεία του επανειλημμένα ρωτάει : «Είσαι σίγουρος ότι δεν έχω καρκίνο ;”, «Μήπως να με ξαναδεί ο γιατρός;», «Είναι επιβεβαιωμένο ότι πήγα σε καλό γιατρό;», «Ο γιατρός ξέρει τη δουλειά του;» . Επίσης ο άνθρωπος που έχει μεγάλη ανασφάλεια (συναισθηματικό άγχος) για την σχέση μπορεί να ρωτάει καθημερινά «Μου υπόσχεσαι ότι δεν θα με αφήσεις ότι κι αν γίνει ;». Ένας φίλος με πολύ άγχος μπορεί να ρωτάει κάθε τόσο «Σίγουρα δεν είσαι θυμωμένος μαζί μου ;» Αν σας φαίνονται οικείες αυτές οι ερωτήσεις, θα χρειαστεί να θέσετε κάποια όρια. Όταν κάποιος βιώνει τόσο άγχος που να τον οδηγεί σε πολύ έντονη και απαιτητική αναζήτηση επιβεβαίωσης, καλό θα ήταν να μιλήσει με ειδικό. Αν είστε ο σύντροφος του, πιθανόν να χρειαστεί να δείτε μαζί τον ειδικό για έναν αριθμό συνεδριών ώστε να σας εξηγήσει πώς να βελτιώσετε την επικοινωνία σας και να διαχειριστείτε δυσκολίες λόγω του άγχους του. Η υπερβολική ανάγκη για επιβεβαίωση είναι μέρος της διαδικασίας συσσώρευσης του άγχους. Σύνηθες σύμπτωμα άγχους και δεν σημαίνει ότι το άτομο έχει χάσει το μυαλό του, είναι ανήμπορο ή χαμένη υπόθεση. Μπορεί να αντιμετωπιστεί όπως όλα τα συμπτώματα άγχους. Δεν είναι ντροπιαστικό αλλά απαιτείται ψυχοθεραπευτική δουλειά.

Νιώθετε ότι ψάχνει σε εσάς την λύση του προβλήματός του ;

Δεν πρέπει να έχετε την προσδοκία ότι μπορείτε να θεραπεύσετε τον φίλο, συγγενή, σύντροφό σας από το πρόβλημα που βιώνει όσο έξυπνος και αν είστε και όσο πολύ και αν νοιάζεστε ή χρόνο έχεις να διαθέσετε. Ο καλύτερος τρόπος να τον βοηθήσετε είναι να τον βοηθήσετε να απευθυνθεί σε επαγγελματία ψυχικής υγείας, γνωσιακής –συμπεριφοριστικής κατεύθυνσης. Αυτή η προσέγγιση ψυχοθεραπείας έχει αποδειχθεί και βιβλιογραφικά η πιο αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των διαταραχών άγχους.

Αν ήδη βλέπει κάποιον ειδικό, μπορείτε να τον ρωτήσετε πώς τα πάει και τι μαθαίνει αλλά αν ερμηνεύσει την ερώτησή σας σαν έλεγχο, πρέπει να αλλάξετε τον τρόπο που τον πλησιάζετε. Να έχετε θετική στάση και διάθεση. Αν σας πει ότι δεν τον βοηθάει η θεραπεία του, ενθαρρύνετέ τον να μιλήσει ευθέως στον ειδικό του. Οι άνθρωποι με υπερβολικό άγχος αποφεύγουν να μιλήσουν για κάποια θέματα με τον ειδικό τους. Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές εναλλακτικές στην αντιμετώπιση του άγχους και το κλειδί είναι να ταιριάξει η προσωπικότητα του ατόμου με την κατάλληλη τεχνική. Γνωστοποιήστε τους ότι έχετε κάθε διάθεση να συμμετέχετε σε κάποιες συνεδρίες του αν χρειάζεται. Το να ζητήσει βοήθεια συχνά είναι μεγάλο βήμα για κάποιον που από συνήθεια αποφεύγει οτιδήποτε του προκαλεί άγχος. Γι` αυτό πολλές φορές χρειάζεται και η δική σας ενθάρρυνση να είναι συνεπής με την θεραπεία του.

Οι κρίσεις πανικού ενεργοποιούν λαθεμένα την σωματική αντίδραση “μάχης – ή – φυγής» και διαφέρουν από το υπερβολικό άγχος ή την ανησυχία στο ότι είναι απρόβλεπτες και συνήθως η έντασή τους κορυφώνεται εντός 10λέπτου. Γενικά η κρίση πανικού είναι ευδιάκριτη. Το άτομο φαίνεται ακινητοποιημένο και εκτός περιβάλλοντος ή πολύ φοβισμένο και αναστατωμένο. Φοβάται ότι θα πάθει έμφραγμα ή ότι έχει κάποια σωματική ασθένεια λόγω της έντασης έντονης των σωματικών συμπτωμάτων του. Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να είστε δίπλα του και να το βοηθήσετε να συγκεντρωθεί στην αργή αναπνοή του. Δώστε προσοχή σε οτιδήποτε το ηρεμεί ή το αναστατώνει ενώ παθαίνει κρίση πανικού. Οι σκέψεις του κατά την διάρκεια της κρίσης θα είναι ανεξέλεγκτες και χαοτικές για εσάς γι `αυτό μην δοκιμάσετε κάτι άλλο παρά την εστίασή του στη αναπνοή του. Ο ειδικός του μπορεί να σας εξηγήσει τη διαδικασία της διαφραγματικής αναπνοής.

Είναι απαραίτητο να κάνει ιατρικές εξετάσεις για όποια καρδιαγγειακά θέματα που μπορεί να συμβάλλουν στις κρίσεις πανικού. Μπορεί να έχει αρρυθμίες ή κολπική μαρμαρυγή που έχουν κοινή συμπτωματολογία. Στους περισσότερους δεν παρατηρείται παθολογική αιτία αλλά δεν μπορούμε να παρακάμψουμε τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις ώστε να αποκλείσουμε οποιαδήποτε πιθανότητα.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βοηθήσουμε κάποιον που υποφέρει από έντονο άγχος και κρίσεις πανικού. Το μόνο που δεν βοηθάει είναι η συμβουλή «θα περάσει» ή «δεν είναι τίποτα – στο μυαλό σου είναι». Ας βάλουμε στην άκρη κάθε προσωπικό μας φόβο και παραπληροφόρηση, για να μπορέσουμε να καθοδηγήσουμε τον άνθρωπό μας στην σωστή οδό θεραπείας της πολύ επιβαρυντικής - για την καθημερινότητα και τη ζωή του - κατάσταση που αντιμετωπίζει.

Ιωάννα Π. Θεοδωρακοπούλου, PsyD, MSc,

Συμβουλευτικός Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

Επικεφαλής υπηρεσιών συμβουλευτικής στο Feelwelltoday

e-mail : itheodorakopoulou@feelwelltoday.com,
i.theodorakopoulos@ymail.com