Θλίψη ή κατάθλιψη; Πώς να ερμηνεύσεις σωστά τη μελαγχολία των Χριστουγέννων

Οι μέρες των γιορτών και ειδικά των Χριστουγέννων, είναι ταυτισμένες με το γέλιο, τη χαρά, την ευτυχία, τα χαμόγελα, την ύπαρξη ανθρώπων γύρω μας και την αγάπη. Τόσο ταυτισμένες που μοιάζει απαγορευτικό για κάποιον να βιώνει αντίθετα με αυτά συναισθήματα. Ωστόσο, πολλοί είναι οι άνθρωποι που τις γιορτινές μέρες βιώνουν έντονα συναισθήματα στεναχώριας και θλίψης. Τόσο έντονα που συχνά φτάνουν στο σημείο οι ίδιοι ή οι οικείοι τους να ανησυχήσουν καθώς μπερδεύουν το βίωμα ενός απόλυτα φυσιολογικού συναισθήματος όπως είναι η θλίψη με μία ψυχική διαταραχή όπως αυτή της κατάθλιψης.

Ιδιαίτερα τα φετινά Χριστούγεννα, που κάθε άλλο παρά μοιάζουν με τα Χριστούγεννα όπως τα ξέρουμε, αποτελούν το απόλυτα πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη τέτοιων συναισθημάτων. Φέτος, η δυσκολία να περάσουμε αυτές τις μέρες με τους αγαπημένους μας χωρίς φόβο, τα εμπόδια να τους προσφέρουμε ένα δώρο ή ακόμα περισσότερο μία απλή αγκαλιά αναπόφευκτα φέρνει τη στεναχώρια και τη θλίψη πολύ πιο έντονα στο προσκήνιο. Πριν ωστόσο φτάσουμε στο σημείο να ανησυχήσουμε για τα συναισθήματα που βιώνουμε εμείς ή οι γύρω μας είναι σημαντικό να καταλάβουμε τις διαφορές του συναισθήματος της θλίψης και μίας σοβαρής ψυχικής διαταραχής όπως είναι η κατάθλιψη.

Η χρόνια θλίψη μπορεί να αποτελέσει βασικό κριτήριο στη διάγνωση μίας καταθλιπτικής διαταραχής, σε καμία περίπτωση όμως δεν επαρκεί από μόνη της για αυτήν.

Η θλίψη είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα, αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης συναισθηματική παλέτας. Την έχουμε νιώσει όλοι και θα την ξανανιώσουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας με αφορμή διάφορα γεγονότα ικανά να την προκαλέσουν όπως μία απώλεια, μία αποτυχία, μία απογοήτευση και πολλά άλλα. Αρκετές φορές η ανακούφιση θα έρθει μέσα από ένα ξέσπασμα ή το κλάμα ή απλά με την πάροδο του χρόνου. Η θλίψη και η χαρά άλλωστε είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Αν δεν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να βιώσει τη μία πώς θα του επιτρέψουμε να απολαύσει και την άλλη;

Η θλίψη ως συναίσθημα στην περίπτωση που δεν υποχωρεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ή/και αρχίζει να επηρεάζει σημαντικά την λειτουργικότητα του ατόμου θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σημαντικό καμπανάκι κινδύνου ικανό να μας οδηγήσει στο γραφείου ενός ειδικού ψυχικής υγείας, ωστόσο για την ορθή διάγνωση μίας καταθλιπτικής διαταραχής είναι απαραίτητο να ικανοποιούνται και άλλα κριτήρια που θα αναφερθούν επιγραμματικά στη συνέχεια.

Η κατάθλιψη αποτελεί μία σοβαρή ψυχική διαταραχή ικανή να κλονίσει όλες τις πλευρές του συναισθηματικού κόσμου του ατόμου αλλά και της αντίληψης του. Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των ψυχικών Διαταραχών (DSM-5) που προτείνεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία, η κατάθλιψη είναι μία ψυχιατρική διαταραχή που εντάσσεται στην κατηγορία των διαταραχών της διάθεσης κατά την οποία χρειάζεται να εμφανίζονται τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω εννέα συμπτώματα για μεγάλη χρονική διάρκεια αλλά και μία γενικευμένη μεταβολή της λειτουργικότητας του ατόμου σε σύγκριση με μία προηγούμενη κατάσταση του.

Τα εννέα αυτά συμπτώματα είναι: καταθλιπτική διάθεση, ανηδονία (αδυναμία του ατόμου να αισθανθεί ευχαρίστηση από οποιαδήποτε δραστηριότητα), σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, αϋπνία ή υπερυπνία, ψυχοκινητική επιβράδυνση ή ευερεθιστότητα, κούραση ή έλλειψη ενέργειας, αισθήματα αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής, μειωμένη ικανότητα σκέψης ή συγκέντρωσης καθώς και επίμονες ιδέες θανάτου ή αυτοκτονικός ιδεασμός. Σημαντική σημείωση ωστόσο εδώ, είναι πως η ύπαρξη αυτών των συμπτωμάτων θα πρέπει να μην οφείλεται σε κάποιο άλλο πιο σύνθετο επεισόδιο ή στην χρήση κάποιας ουσίας ή σε κάποια γενική ιατρική κατάσταση ή στην βίωση ενός πένθους, αλλά να προκαλεί σημαντική δυσλειτουργία στην κοινωνική, επαγγελματική, εκπαιδευτική και προσωπική ζωή του ατόμου.

Συμπερασματικά λοιπόν, ενώ η θλίψη αποτελεί ένα απόλυτα φυσιολογικό και αναμενόμενο, κατά περιόδους, ανθρώπινο συναίσθημα, στην περίπτωση που παρατηρήσουμε στον εαυτό μας ή στους γύρω μας την επιμονή του για μεγάλο χρονικό διάστημα, μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων, σε συνδυασμό με μία έστω και ήπια μεταβολή στην λειτουργικότητα θα ήταν σκόπιμο να αναζητήσουμε την βοήθεια ενός ειδικού, ψυχολόγου ή ψυχιάτρου, καθώς η έγκαιρη διάγνωση σώζει ακόμα και στις ψυχικές παθήσεις. Ας επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να βιώσουν όλα τα συναισθήματα, όσο δύσκολα και αν είναι, αλλά με τα μάτια μας ανοιχτά στην περίπτωση που νιώσουμε πως χάνεται το μέτρο.

Καλές γιορτές σε όλους, με υγεία, σωματική και ψυχική.

Χανιώτη Έλλη-Μαρία, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

ellichanioti@yahoo.com