Σ' έχω δει κάπου, κάπου σε ξέρω: Γιατί κάποιοι βιώνουμε το Déjà Vu και κάποιοι άλλοι ποτέ;

Ίσως πολλοί από εμάς έχουμε βιώσει στιγμές που μια τρέχουσα κατάσταση μοιάζει με κάτι που ζήσαμε ή κάτι που έχουμε δει στο παρελθόν. Αυτό είναι με απλά λόγια το συναίσθημα που όλοι ονομάζουμε ως déjà vu.

Ας ρίξουμε μια ματιά στα βασικά:

Ορισμός

Η λέξη «déjà vu» προέρχεται από τα γαλλικά και σημαίνει «ήδη δει». Αυτή είναι μια ανωμαλία λειτουργίας της μνήμης μας που μας κάνει να νιώθουμε ότι αυτό που συμβαίνει μοιάζει με κάτι που θυμόμαστε, αλλά δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε ή να θυμηθούμε την ώρα ή τον τόπο στον οποίο συνέβη αυτή η κατάσταση.

Υπάρχουν 2 τύποι déjà vu: το παθολογικό déjà vu, που είναι σύμπτωμα ορισμένων νευρολογικών παθήσεων, και το μη παθολογικό, που βιώνουν κατά καιρούς τα υγιή άτομα.

Μερικά περίεργα γεγονότα συνδέονται με το déjà vu:

• Οι άνθρωποι που ταξιδεύουν πολύ και βλέπουν συχνά ταινίες βιώνουν déjà vu πιο συχνά από άλλους.
• Η ικανότητα να βιώνει κανείς déjà vu μειώνεται με την ηλικία.
• Όσοι είναι κουρασμένοι ή αγχωμένοι βιώνουν déjà vu πιο συχνά.
• Υπάρχει μια αντίθετη εμπειρία που ονομάζεται jamais vu που σημαίνει ότι ένα άτομο δεν μπορεί να αναγνωρίσει μια κατάσταση που έχει βιώσει στο παρελθόν.

Υπάρχουν επίσης μερικές ακόμα εμπειρίες παρόμοιες με το déjà vu: déjà rêvé είναι η αίσθηση ότι κάποιος έχει δει κάτι που βιώνει τώρα σε ένα όνειρο, και déjà entendu είναι η εμπειρία όταν αισθάνεται σίγουρος ότι έχει ακούσει κάτι αλλά δεν μπορεί να θυμηθεί αν ήταν αληθινό ή φανταστικό.

Αιτίες

Το παθολογικό déjà vu μπορεί να προκληθεί από προβλήματα και ασθένειες (όπως η επιληψία) που σχετίζονται με τον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου - εδώ αποθηκεύονται οι αναμνήσεις μας.

Οι άνθρωποι που είναι κουρασμένοι ή αγχωμένοι μπορούν να βιώσουν déjà vu επειδή η εξάντληση επηρεάζει τόσο τη βραχυπρόθεσμη όσο και τη μακροπρόθεσμη μνήμη, θολώνοντάς τη.

Ορισμένες περιπτώσεις déjà vu μπορούν να εξηγηθούν από τα όνειρα, που σημαίνει ότι μια οικεία κατάσταση δεν συνέβη στην πραγματικότητα, αλλά κάτι παρόμοιο συνέβη προηγουμένως σε ένα όνειρο.

Υπάρχει επίσης μια θεωρία ότι το déjà vu μπορεί να προκληθεί από τη λεγόμενη «διπλή επεξεργασία», όταν τα σήματα από τις αισθήσεις εισέρχονται στον εγκέφαλό μας όχι μία, αλλά δύο φορές, με καθυστέρηση χιλιοστών του δευτερολέπτου. Και όταν αυτά τα σήματα δεν συγχρονίζονται σωστά, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται το δεύτερο σήμα ως ανάμνηση του πρώτου.