Πονοκέφαλοι: Πότε πρέπει να μας ανησυχήσουν;

Η κεφαλαλγία, ο γνωστός... πονοκέφαλος, είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα υγείας. Η αντιμετώπισή του, όμως, δεν είναι πάντοτε απλή, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι σύμπτωμα σοβαρότερης ασθένειας.
Πώς αναγνωρίζουμε, λοιπόν, αυτά τα συμπτώματα και τι πρέπει να κάνουμε;

Η κεφαλαλγία (πονοκέφαλος) είναι ένα από τα συνηθέστερα και σοβαρότερα προβλήματα υγείας. Αφορά εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Στην πατρίδα μας ένας στους δέκα πάσχει από ημικρανία, ακόμα πιο συχνή είναι η κεφαλαλγία τάσεως και 1/10.000 πάσχει από αθροιστική κεφαλαλγία. Σε αυτές πρέπει να προσθέσουμε τις δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες και τις προσωπαλγίες.

Η κεφαλαλγία, πέραν της αδιαθεσίας που προκαλεί και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να θέσει σε κίνδυνο, άμεσα ή έμμεσα, την ίδια τη ζωή του ασθενούς, επηρεάζει τόσο την προσωπική και κοινωνική του ζωή όσο και την παρουσία και τις επιδόσεις του στην εργασία.

- Η συνηθέστερη μορφή πονοκεφάλου είναι η κεφαλαλγία τάσεως. Εντοπίζεται συνήθως αμφοτερόπλευρα στους κροτάφους και το μέτωπο και οι ασθενείς την περιγράφουν σαν κάτι να τους σφίγγει το κεφάλι ή σαν ένα βάρος πάνω από το κεφάλι τους. Η καθημερινότητά τους συνήθως δεν αλλάζει, συνεχίζουν έστω και με δυσκολία τις δραστηριότητές τους. Συνήθως πρόκειται για ανθρώπους ευαίσθητους, αγχώδεις ή μελαγχολικούς. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει κοινά αναλγητικά κατά την κρίση και ενίοτε ειδική προφυλακτική αγωγή.

- Η ημικρανία είναι συχνότερη στις γυναίκες. Πρόκειται για κρίση δυνατού πονοκεφάλου, που αφορά συνήθως στο μισό του κεφαλιού, πίσω από το μάτι και στον κρόταφο, μπορεί όμως να εντοπίζεται και σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του κεφαλιού, καθώς επίσης μπορεί να έχει διαφορετική εντόπιση σε κάθε κρίση. Η διάρκεια της ημικρανίας κυμαίνεται από λίγες ώρες μέχρι 2-3 ημέρες ή και περισσότερο. Συχνά τον πονοκέφαλο συνοδεύουν φωτοφοβία (δεν ανέχεται το φως), μη ανοχή στους θορύβους και τις μυρωδιές, τάση για έμετο και έμετοι. Συνήθως οι πάσχοντες προαισθάνονται την επερχόμενη κρίση (αύρα). Όταν συμβαίνει αυτό, θα πρέπει αμέσως να λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή και να αποσύρονται σε ένα ήσυχο σκοτεινό δωμάτιο, σε αναπαυτική θέση, περιμένοντας την υποχώρηση των συμπτωμάτων. Η κρίση μπορεί να επαναληφθεί έπειτα από ημέρες ή μήνες. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντι-ημικρανικά φάρμακα για την αντιμετώπιση της κρίσης, καθώς και προφυλακτική αγωγή για τον περιορισμό της συχνότητας και της βαρύτητας των κρίσεων.

- Η αθροιστική κεφαλαλγία χαρακτηρίζεται από έντονο, διαξιφιστικό πόνο, με χαρακτηριστική εντόπιση στην ίδια πάντα πλευρά του κεφαλιού, συνήθως πίσω από το μάτι και τον κρόταφο και συνοδεύεται από δακρύρροια, ρινική συμφόρηση ή καταρροή, πάντα σύστοιχα με την πάσχουσα πλευρά. Παρουσιάζεται κατά περιόδους με μορφή πολλαπλών κρίσεων (1-4 το 24ωρο), διάρκειας 30-120 λεπτών, οι οποίες συχνά επαναλαμβάνονται ακριβώς την ίδια ώρα. Η θεραπεία είναι προφυλακτική, ξεκινά κατά την περίοδο έναρξης των κρίσεων και διαρκεί όλο το διάστημα που αναμένεται αυτές να κρατήσουν.

Οι μορφές κεφαλαλγίας που περιγράψαμε χαρακτηρίζονται ως πρωτοπαθείς (ιδιοπαθείς), διότι δεν αναγνωρίζεται υποκείμενη αιτία ή νόσος που τις προκαλεί και ως εκ τούτου ο απεικονιστικός έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου δεν αποκαλύπτει παθολογικά ευρήματα.

Οι δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες

Αντίθετα, οι δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες οφείλονται σε κάποια σοβαρότερη διαταραχή του οργανισμού και είναι εξαιρετικά σημαντικό να διερευνώνται, γιατί πολλές φορές αποτελούν την πρώτη εκδήλωση μιας σοβαρής υποκείμενης νόσου, όπως:

• Όγκοι εγκεφάλου (πρωτοπαθείς ή μεταστατικοί).
• Υπαραχνοειδής αιμορραγία από ρήξη ανευρύσματος ή αγγειοδυσπλασίας.
• Λοιμώξεις (μηνιγγίτιδα-εγκεφαλίτιδα).
• Φλεγμονώδη και αυτοάνοσα νοσήματα.
• Διαταραχή στην κυκλοφορία του εγκεφαλονωτιαίου υγρού κ.λπ.
Οι δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες απαιτούν άμεση ιατρική εξέταση και απεικονιστικό έλεγχο με CT ή MRI/MRA εγκεφάλου.

Τα χαρακτηριστικά που θέτουν την υποψία δευτεροπαθούς κεφαλαλγίας και πρέπει να κινητοποιήσουν τον ασθενή, αλλά και το γιατρό είναι:

• Ξαφνικός δυνατός πονοκέφαλος που επιδεινώνεται πολύ γρήγορα (ρήξη ανευρύσματος).
• Προοδευτική επιδείνωση της συχνότητας, της έντασης ή της διάρκειας του πόνου (όγκος εγκεφάλου).
• Αλλαγή χαρακτηριστικών της κεφαλαλγίας.
• Κεφαλαλγία που δε βελτιώνεται με καμία θεραπεία.
• Εμφάνιση σε ηλικία άνω των 50 ετών.
• Νευρολογικά συμπτώματα κατά τη διάρκεια ή μετά από κρίση κεφαλαλγίας.
• Παθολογικά ευρήματα κατά τη νευρολογική εξέταση.
• Πυρετός.
• Kεφαλαλγία σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς