Ο Dr. J. Anastasatos μιλάει για τη σημαντικότητα αποκατάστασης στήθους & για τις γυναίκες-survivors
Ο διεθνούς φήμης πλαστικός χειρουργός που έχει γράψει με χρυσά γράμματα το όνομά του στην Αμερική μιλάει για το «win-win» στοίχημα.
Οκτώβρης
Όνομα ουσιαστικό
Πολύ ουσιαστικό
Ενικού αριθμού
Γένους αρσενικού
Γένους ανυπεράσπιστου
Αν ήταν ποίημα της Κικής Δημουλά, κάπως έτσι θα ήταν ο Οκτώβρης. Βέβαια, ως γυναίκα η ποιήτρια θα γνώριζε ότι μόνο τυπικά είναι αρσενικού γένους, γιατί στην ουσία του, είναι ένας μήνας αφιερωμένος στο άλλο φύλο. Το πιο αδικημένο, εκείνο που στον μεσαίωνα μπορούσαν να κάψουν απροκάλυπτα με τη δικαιολογία της μαύρης μαγείας, αλλά πλέον βρίσκουν άλλες προφάσεις- πιο σύγχρονες- για να το «κάψουν».
Μέσα από τις στάχτες της λοιπόν, κάθε γυναίκα που επιβιώνει καθημερινά γνωρίζει ότι ο Οκτώβρης είναι ο μήνας κατά του καρκίνου του μαστού. Η ενδυνάμωση των ηρωίδων που παλεύουν με τον ασθένεια αυτή αναγνωρίζεται ευρέως ως ένα κρίσιμο βήμα προς την επιτυχή ανάρρωση: Η θετική ψυχολογία είναι το παν.
Ευτυχώς, η έμφαση αυτή στην ψυχική τους ενδυνάμωση, είναι μια παγκοσμίως αυξανόμενη τάση, που θέτει τις ασθενείς στο ουσιαστικό επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Κάθε Οκτώβρης αποτελεί την ιδανική αφορμή, όχι απλά να βάλουμε ροζ μπλουζάκια και να πούμε χαμογελαστά «fight like a girl» για να υποδυθούμε τους ακτιβιστές στα social media, αλλά για να βάλουμε ένα αληθινό λιθαράκι που θα συμβάλλει στη λύση του προβλήματος.
Η σημασία της πρόληψης, η ευαισθητοποίηση σχετικά με την έκταση και τη σοβαρότητα της νόσου, η λεπτομερέστερη ενημέρωση για την ασθένεια αυτή, η επικοινωνία των θεραπευτικών επιλογών και η ψυχολογική υποστήριξη είναι κάτι που αφορά όλους του μήνες όλων των χρόνων. Αξίες όπως η συμπαράσταση, ο αλτρουισμός, η υποστήριξη και η ανθρωπιά «ντύνονται» ροζ και «φωνάζουν» μπράβο σε κάθε γυναίκα επιζούσα. Στο ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει ζωή μετά τον καρκίνο του μαστού, η απάντηση είναι ΝΑΙ (μόνο με κεφαλαία γράμματα), και μάλιστα μπορεί να είναι μια ζωή πολύ διαφορετική από πριν: Μια ζωή που κάθε τι απλό θα αποκτά την αξία που του αρμόζει. Γιατί όταν έχουμε υγεία, έχουμε τα πάντα.
«Το μόνο πράγμα που έχουμε να φοβηθούμε είναι ο ίδιος ο φόβος. Έτσι, το μόνο πράγμα που πρέπει πραγματικά να φοβάσαι είναι αν δεν πας να κάνεις τις μαστογραφίες σου», έχει πει η Cynthia Nixon, τονίζοντας ξανά τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης. «Κάντε τις μαστογραφίες σας και μην καθυστερείτε». Η πρωταγωνίστρια του «Sex and the City» διαγνώστηκε με καρκίνο στο στήθος το 2002 και το αντιμετώπισε εντελώς ιδιωτικά, προτού ανακοινώσει δημόσια τη διάγνωσή της και γίνει πρέσβειρα του Ιδρύματος Susan G. Komen Breast Cancer Foundation το 2008. Μάλιστα, η μητέρα της είναι επίσης επιζούσα από καρκίνο του μαστού.
Από την πλευρά της, η Kylie Minogue διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού σε πρώιμο στάδιο το 2005. Τότε ήταν 39 ετών. «Το μήνυμά μου σε όλους εσάς είναι ότι, επειδή κάποιος φοράει λευκή ρόμπα και χρησιμοποιεί μεγάλα ιατρικά εργαλεία, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει δίκιο», είπε συμβουλεύοντας τις γυναίκες να εμπιστεύονται τη διαίσθησή τους επειδή και η ίδια έπεσε «θύμα» αρχικής λανθασμένης διάγνωσης. Ήθελε λοιπόν να παροτρύνει όσες γυναίκες έχουν δεύτερες σκέψεις, να το ψάχνουν και να μην αρκούνται σε μια αποκλειστικά άποψη ενός ειδικού. Τέσσερις ημέρες μετά τη διάγνωσή της, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση και στη συνέχεια ξεκίνησε χημειοθεραπεία. Από τότε είναι υγιής και χαρούμενη, όπως πολλές άλλες εκατομμύρια survivors στον κόσμο.
Survivors πληθυντικού αριθμού, γένους θηλυκού, γένους κατατρεγμένου μα τόσο δυνατού, όπως θα έλεγε και η Κική Δημουλά.
Συνέντευξη με τον πλαστικό χειρουργό John Anastasatos
Φέτος, είναι όσο ποτέ επιτακτική η ανάγκη να διασφαλιστεί ότι κάθε γυναίκα έχει πρόσβαση στους πόρους που είναι απαραίτητοι για την υποστήριξη που της αξίζει. Φέτος το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: Όταν υψώνουμε τις φωνές μας μαζί, είμαστε ενωμένες με όπλο την γυναικεία αλληλεγγύη και ενδυνάμωση, βοηθάμε στο να διαδοθεί η σημασία του προσυμπτωματικού ελέγχου και της υποστήριξης του καρκίνου του μαστού.
Με αφορμή το αφιέρωμα του Queen.gr για τον Οκτώβριο και τον μήνα ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού, μιλήσαμε με τον διεθνούς φήμης πλαστικό χειρουργό John Anastasatos που έχει διαγράψει μία λαμπρή πορεία στην Αμερική και που τους τελευταίους μήνες βρίσκεται στην Αθήνα όπου και διατηρεί το ιατρείο του.
Κύριε Anastasatο, είναι γνωστό πως, μεταξύ άλλων, είστε κορυφαίος πλαστικός χειρουργός, και ως προς το κομμάτι της επανορθωτικής χειρουργικής και αποκατάστασης. Ας μιλήσουμε για τον έλεγχο, την πρόληψη και τη διαδικασία που ακολουθείτε εσείς όταν μία γυναίκα έρχεται στο ιατρείο σας.
Το πρώτο πράγμα που κάνω σε όλη μου την καριέρα όταν έρχεται μια γυναίκα, είναι να την εξετάσω. Όπως θα την εξέταζε και ένας γυναικολόγος ή μαστολόγος. Οφείλω να τη ρωτήσω αν κάνει αυτό-εξέταση. Δυστυχώς, και αυτό πρέπει να τονιστεί ώστε να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, η απάντηση στη συντριπτική της πλειοψηφία είναι «όχι». Είναι απαραίτητο να τους υποδείξω πώς να το κάνουνε πριν μπω σε οποιαδήποτε διαδικασία να μιλήσω για το αισθητικό κομμάτι. Και αυτό που τονίζω είναι πως θα πρέπει να διαλέγουν μια σταθερή ημερομηνία κάθε μήνα να το κάνουν. Μια καλή επιλογή είναι λίγο πριν την περίοδο, που σε γενικές γραμμές έρχεται σε σταθερή ημερομηνία κάθε μήνα. Αυτό το μικρό οίδημα που δημιουργείται πριν την περίοδο, μπορεί να βοηθήσει και με την ψηλάφηση.
Πάντα ξεκινάμε με αυτή τη διαδικασία γιατί είναι αποδεδειγμένο πλέον ότι έχουμε καλύτερα αποτελέσματα σε όλο αυτό που λέμε καρκίνος του μαστού, διότι γίνεται πιο έγκαιρα η διάγνωση. Δυστυχώς ούτε το 10% των ασθενών δεν ψηλαφίζει το στήθος του και έχει αποδειχθεί ότι είναι από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να πάει καλά η διαδικασία.
Στη συνέχεια, γίνεται πάντα μια συζήτηση για τις μεθόδους όπως η μαστογραφία και οι υπέρηχοι και το πότε έγινε η τελευταία μαστογραφία ή πότε θα γίνει η επόμενη. Η πιο αποτελεσματική μέθοδος για τους μαστούς, είτε έχουμε ενθέματα σιλικόνης είτε δεν έχουμε, είναι η μαγνητική MRI. Γιατί δεν γίνεται αυτό και γίνεται η μαστογραφία; Γιατί το ένα κάνει 50 ευρώ και το άλλο 500 και δεν το καλύπτουν οι ασφάλειες. Αλλά είναι γεγονός ότι η καλύτερη διαγνωστική μέθοδος είναι αυτή.
Σε ό, τι σας αφορά, ποιος είναι ο τρόπος αντιμετώπισης και αποκατάστασης σε μια γυναίκα που αντιμετωπίζει αυτή την ιατρική συνθήκη; Έχετε πολλές τέτοιες περιπτώσεις στο βιογραφικό σας;
Ναι, ένα μεγάλο μέρος των περιστατικών μου είναι η Επανορθωτική Πλαστική Χειρουργική.
Η αντιμετώπιση έχει δύο σκέλη: το ογκολογικό κομμάτι που είναι το αφαιρετικό το οποίο κάνει ένας χειρουργός μαστού και μετά είναι το επανορθωτικό κομμάτι. Ο πιο ωραίος τρόπος είναι να γίνει το αφαιρετικό κομμάτι και το επανορθωτικό κομμάτι, στο ίδιο χειρουργείο. Ο λόγος έχει να κάνει με την ψυχολογία, γιατί αν γίνει μόνο η αφαίρεση στην αρχή, η γυναίκα θα δει τον εαυτό της χωρίς στήθος. Αλλιώς είναι η ψυχολογία της αν πρέπει να βλέπει τον εαυτό της σε αυτή την κατάσταση για ένα διάστημα και αλλιώς να ξυπνήσει απευθείας με το νέο στήθος.
Σαφέστατα, θα πρέπει να τονίσουμε πως η αποκατάσταση εξαρτάται από την περίπτωση. Όλα εξαρτώνται από το στάδιο του καρκίνου και το πόσο πρέπει να αφαιρέσουν οι Ογκολόγοι Χειρουργοί. Μετά, αυτό καθορίζει και ποιες είναι οι επιλογές για την Επανορθωτική Χειρουργική.
Θα μπορούσε μια γυναίκα Survivor να νιώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση μετά τη νίκη της και την αποκατάσταση των μαστών της;
Μπορώ να σας πω ότι σε πολλές περιπτώσεις στην πορεία μου, το αποτέλεσμα ήταν και πιο ωραίο από ότι ήταν πριν. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι σε έναν τόσο δραματικό και σοκαριστικό χρόνο για μια γυναίκα, αν μπορεί να γίνει και πρέπει να γίνει (και στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να γίνει), είναι το ιδανικό για την ψυχολογία της.
Αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. Αυτή η προσέγγιση γίνεται στην Αμερική εδώ και 30 χρόνια. Εγώ τελείωσα την ειδικότητά μου πριν από 20 χρόνια και αμέσως μετά την αφαίρεση, κάναμε την αποκατάσταση. Έτσι, οι ασθενείς ξυπνούσαν κανονικά με μαστούς. Από θέμα ψυχολογίας είναι ό,τι καλύτερο μπορεί κανείς να προσφέρει σε αυτό το θέμα.
Πόσο σημαντικό είναι για εσάς, να συμβάλλετε σε αυτή τη διαδικασία;
Ένα μεγάλο μέρος της χαράς της ζωής των Πλαστικών Χειρουργών και για οποιονδήποτε νομίζω Χειρουργό και γιατρό, είναι να δημιουργούμε αυτό που λέω «win-win». Όταν δηλαδή κάνεις κάτι σε κάποιον και βελτιώνεις την ποιότητα ζωής του ή ακόμη και αν του χαρίσεις τη ζωή, είναι win και για τις δύο πλευρές.
Η Πλαστική Χειρουργική έχει το ακόμη καλύτερο ότι η ευχαρίστηση αυτή είναι άμεση. Για παράδειγμα και οι ψυχίατροι κάνουν ένα καλό έργο, αλλά μπορεί να χρειαστεί να περάσουν μήνες μέχρι να δουν ότι η προσπάθειά τους μπορεί να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων για κάποιους ασθενείς.
Υπάρχει περίπτωση μια «κακή» επέμβαση πλαστικής στήθους με ενθέματα σιλικόνης να προκαλέσει καρκίνο ή δεν υπάρχει συσχέτιση;
Η πρώτη αυξητική μαστών με ενθέματα σιλικόνης έγινε το 1962 στο Τέξας. Σήμερα έχουμε 2022. Είναι σημαντικό να γίνεται μια αποκατάσταση με ενθέματα που υπάρχουν εδώ και 60 χρόνια. Δεν είναι κάτι που κάνουμε εδώ και 2-3 χρόνια, άρα δεν ξέρουμε τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Ουσιαστικά δεν είναι ότι έχει αλλάξει κάτι τρομερό, απλά στα πρώτα ενθέματα ήταν λίγο πιο συμπαγής η σιλικόνη που είχαν μέσα. Αλλά ανέκαθεν ήταν από σιλικόνη. Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς ότι σε αυτά τα 60 χρόνια, πολλά εκατομμύρια γυναικών έχουν ενθέματα είτε για ιατρικούς λόγους είτε για αισθητικούς λόγους και δεν έχει παρατηρηθεί κάποιος καρκίνος.
Τώρα, εδώ και 5-6 χρόνια έχει παρατηρηθεί ένα είδος λεμφώματος, δηλαδή κακοήθεια των λεμφαδένων. Όταν λοιπόν τοποθετείται το ένθεμα στο στήθος, δημιουργείται γύρω του μια κάψα από το κολλαγόνο που παράγεται από τον οργανισμό. Πρόκειται για κάτι φυσιολογικό και δεν είναι κάτι κακό. Κάποιες λοιπόν παρουσιάζουν το λέμφωμα αυτό στην κάψα.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν αυτό δημιουργείται και χωρίς τα ενθέματα.
Ναι δημιουργείται. Θα είχαν αυτές οι γυναίκες αυτό τον καρκίνο αν δεν είχαν τα ενθέματα; Δεν ξέρουμε. Είναι ένας πολύ σπάνιος καρκίνος. Τα ενθέματα είναι πάντως ασφαλή, το λέω πάντα στις συνεδρίες μου. Είναι σημαντικό να πούμε και κάτι άλλο. Υπάρχουν κάποιες γυναίκες εδώ και χρόνια που θεωρούν ότι το σώμα τους αρρωσταίνει επειδή έχουν τα ενθέματα και έχουν αποκαλέσει οι ίδιες αυτό το φαινόμενο ως breast implant illness (BIL). Δεν αναφέρεται σε κάποιο συγκεκριμένο σύμπτωμα, κάθε μία λέει ό,τι θέλει. Ότι δεν κοιμάται καλά το βράδυ ή ότι ιδρώνει πολύ. Είναι πολύ ασαφή και ακαθόριστα. Επιστημονικά μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί ότι τα ενθέματα προκαλούν μια αρρώστια ή δυσχεραίνουν κάποια αρρώστια.
Είναι δυνατόν τα ενθέματα να επηρεάζουν κάποιες γυναίκες; Θεωρώ ναι. Είναι δυνατόν να μην το έχουμε ανακαλύψει ακόμα; Θεωρώ πως ναι. Απλώς δεν έχουμε κάποιο τεστ να το μετρήσουμε αυτό, δεν υπάρχει κάποια εξέταση αίματος. Θεωρώ λοιπόν ότι αν πάρετε ένα αντιβιοτικό και διαβάσετε τις παρενέργειες που μπορεί να έχει, δεν θα το καταναλώσετε ποτέ. Θεωρώ λοιπόν ότι ως επιστήμονας, δεν αναιρώ αυτά που μαθαίνω από τις ασθενείς μου. Είμαι επιστήμονας και πάντα μαθαίνω από τους ασθενείς μου.
Ξέρω ότι τα δεδομένα που έχουμε σήμερα είναι αυτά, αλλά σε 10 χρόνια μπορεί να μάθουμε κάτι άλλο. Υπάρχουν λοιπόν κάποιες γυναίκες που τα βγάζουν τα ενθέματα και γίνονται κατά των ενθεμάτων σιλικόνης. Πρέπει να πούμε ότι όταν κανείς έχει ενθέματα, ένα μέρος από τη σιλικόνη του ενθέματος, μπορεί να μείνει στον περίγυρο, στην κάψα του ενθέματος. Μικροσκοπικά κομμάτια σιλικόνης μπορεί να παραμείνουν στο στήθος. Να πάνε για παράδειγμα στους λεμφαδένες. Δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Όμως ως δια μαγείας όλες όταν βγάζουν τα ενθέματα και γίνει το χειρουργείο που ζητάνε, γίνονται καλύτερα. Οπότε πιστεύω ότι υπάρχει μια υποκειμενικότητα σε αυτό. Ο πιο εδραιωμένος πάντως τρόπος αποκατάστασης μετά από αφαίρεση μαστών, είναι τα ενθέματα στήθους και δημιουργεί μεγάλη χαρά σε κάποιον να μπορεί να βάλει ενθέματα μετά.
Τί άλλο θα θέλατε να επισημάνουμε που είναι σημαντικό να ξέρει μια γυναίκα;
Είναι σημαντικό οι γυναίκες να γνωρίζουν ότι υπάρχουν εξαιρετικές μέθοδοι αποκατάστασης. Η Ελλάδα δεν βρίσκεται ακόμα στο σημείο που πρέπει στο να γίνεται η αφαίρεση και η αποκατάσταση στον ίδιο χρόνο. Οι γυναίκες στην Ελλάδα, πολλές φορές δεν λένε καν ότι έχουν καρκίνο. Δεν ξέρω να σας πω τους λόγους. Αλλά ο κυριότερος λόγος για να γίνουν μαζί η αφαίρεση και η αποκατάσταση, είναι η ψυχολογία της γυναίκας. Αν κάποια έχει έναν καρκίνο και βγάλει τον καρκίνο σήμερα, μπορώ να κάνω την αποκατάσταση και σήμερα και αύριο και την άλλη εβδομάδα. Αυτή όμως θα πρέπει να ζήσει χωρίς στήθος και να βλέπει τον εαυτό της έτσι μέχρι να γίνει η αποκατάσταση. Οι μέθοδοι αποκατάστασης, είναι οι ίδιες. Το timing είναι αυτό που παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στην ψυχολογία.
Η Πλαστική Χειρουργική έχει προοδεύσει πάρα πολύ και έχει επιτρέψει στους Ογκολόγους Χειρουργούς να κάνουν τις επεμβάσεις που θέλουν και να γίνει και η αποκατάσταση στον ίδιο χρόνο. Η Πλαστική Χειρουργική έχει βοηθήσει στο όλο management της αποκατάστασης των μαστών. Στην Αμερική, τουλάχιστον, είναι τόσο εδραιωμένη αυτή η αντίληψη στην κοινωνία και καμία ασφάλεια δεν μπορεί να αρνηθεί οτιδήποτε έχει σχέση με την αποκατάσταση του μαστού. Έχει περάσει και σχετικό νομοθέτημα στον Κογκρέσο. Όχι μόνο στον μαστό που έχει τον καρκίνο, αλλά και στον άλλον που είναι υγιής για να υπάρχει συμμετρία. Αν λοιπόν πρέπει να κάνω επανόρθωση στον έναν μαστό και ο άλλος είναι πεσμένος, η ασφάλεια θα το πληρώσει και αυτό, που είναι αισθητικό καθαρά κομμάτι- την ανόρθωση στον άλλο μαστό. Είτε το κάνω σήμερα είτε το κάνω σε 10 χρόνια, θα το πληρώσει και αυτό. Αυτό είναι η εξέλιξη της κοινωνίας. Είναι σημαντικό ότι εκεί καλύπτεται ό,τι έχει σχέση με την ανάγκη της γυναίκας. Δεν είναι πλέον μια αποκατάσταση μαστού, αλλά κάτι πολύ μεγαλύτερο.
Κύριε Anastasato, πείτε μας κάτι που έχετε εισπράξει από τις γυναίκες με καρκίνο του μαστού με τις οποίες έχετε έρθει ιατρικά σε επαφή.
Ότι όλες τους είναι Survivors και πως κάθε γυναίκα θα πρέπει να εμπνέεται από αυτές και να δίνει την πρέπουσα προσοχή στην πρόληψη και τον έλεγχο.
Board Certified by the American Board of Plastic Surgery
Former Assistant Professor of Plastic Surgery at The University of Alabama at Birmingham
Member, American Society for Aesthetic Plastic Surgery
Member, American Society of Plastic Surgeons
Fellow, American College of Surgeons
Expert Plastic Surgery Reviewer for the Medical Board of California
US News and World Report Top Doctor
Castle Connolly Top Doctors 2022, 2021, 2020, 2019
US Congressional Recognition in Plastic Surgery and Charity
Η ασθένεια σήμερα
Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου στις γυναίκες. Περίπου 1 στις 9 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής της. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περισσότερες από 250.000 νέες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού γίνονται κάθε χρόνο και 90.000 γυναίκες πεθαίνουν από τη νόσο. Στην Ελλάδα, τα νέα περιστατικά ανέρχονται σε περίπου 4.500 ετησίως και οι θάνατοι από καρκίνο του μαστού σε περίπου 1.600.
Αν ο καρκίνος διαγνωσθεί αρκετά γρήγορα, πριν επεκταθεί σε άλλα όργανα, το πενταετές ποσοστό επιβίωσης των γυναικών με καρκίνο του μαστού ξεπερνά το 95%. Παρ' όλες όμως τις προόδους στη διάγνωση και τη θεραπεία, ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την κύρια αιτία θανάτων σχετιζόμενων με τον καρκίνο στις γυναίκες, και την υπ' αριθμόν τρία αιτία θανάτου συνολικά στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ελλάδα είναι δυστυχώς από τις χώρες όπου η διάγνωση του καρκίνου του μαστού γίνεται συνήθως όταν η νόσος είναι σε αρκετά προχωρημένο στάδιο. Το αποτέλεσμα είναι ότι η νόσος ελέγχεται πιο δύσκολα και οι πιθανότητες να εξαπλωθεί ο καρκίνος στους γειτονικούς ιστούς και λεμφαδένες (τοπικά υποτροπιάζων καρκίνος) ή σε άλλα σημεία του σώματος (μεταστατικός καρκίνος) είναι πολύ περισσότερες. Τα όργανα στα οποία γίνεται συχνότερα μετάσταση είναι τα οστά (συνήθως το πρώτο σημείο μετάστασης), το ήπαρ, ο εγκέφαλος και οι πνεύμονες. Στην περίπτωση αυτή, ο ρεαλιστικός στόχος της θεραπείας είναι η ανακούφιση από τα συμπτώματα, η καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου και η παράταση της ζωής. Περίπου 50% των ασθενών στις οποίες δεν γίνεται έγκαιρη διάγνωση αναπτύσσουν μεταστατικό καρκίνο του μαστού και ο μέσος χρόνος επιβίωσής τους είναι 18 έως 30 μήνες.
Ας υψώσουμε λοιπόν τις φωνές μας και ας προσεγγίσουμε ακόμη περισσότερα άτομα κατά τη διάρκεια του Μήνα Ευαισθητοποίησης για τον Καρκίνο του Μαστού και σε διαδικτυακό επίπεδο με όποιο σχετικό hashtag μπορούμε.