Πώς συνδέεται το σχήμα του σώματός μας με την υγεία;

Τα σώματα έχουν διαφορετικά σχήματα και μεγέθη, γεγονός που μας κάνει όλους μοναδικούς. Αν και υπάρχει τεράστια πίεση από την κοινωνία να δείχνουμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο, είναι σημαντικό να δίνουμε προτεραιότητα στην υγεία μας έναντι των προτύπων ομορφιάς - και να έχουμε κατά νου ότι η «υγεία» φαίνεται διαφορετική στον καθένα.

Εδώ και χρόνια, οι άνθρωποι περιγράφουν τα σχήματα του σώματος συγκρίνοντας τα με φρούτα, ιδίως με αχλάδια και μήλα. Οι άνθρωποι που έχουν σώμα σε σχήμα «αχλαδιού» θεωρούνται συχνά πιο υγιείς από εκείνους που έχουν σώμα σε σχήμα «μήλου».

Είναι όμως αυτό αλήθεια;

Κατανόηση των συγκρίσεων του σχήματος σώματος με τα φρούτα

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν όρους φρούτων για να περιγράψουν τα σχήματα σώματος εδώ και πολλά χρόνια, επειδή αυτός είναι ένας εύκολος τρόπος για να περιγράψουν τους σωματότυπους χωρίς να χρησιμοποιούν πιο επιστημονικούς, επίσημους όρους. Ο σωματότυπος «μήλο» είναι γνωστός στην επιστημονική κοινότητα ως «ανδροειδής», που σημαίνει ότι το περισσότερο λίπος αποθηκεύεται στη μέση και λιγότερο λίπος αποθηκεύεται στους γοφούς, τους γλουτούς και τους μηρούς. Τα άτομα με ανδροειδή σωματότυπο τείνουν να έχουν μεγαλύτερη αναλογία μέσης-γοφών, δηλαδή η μέση τους είναι μεγαλύτερη ή σχεδόν ισοδύναμη σε περίμετρο με τους γοφούς τους.

Αντίθετα, ο σωματότυπος «αχλάδι» είναι γνωστός ως «γυναικοειδής», δηλαδή αποθηκεύεται περισσότερο λίπος στους γοφούς, τους γλουτούς και τους μηρούς παρά στη μέση. Τα άτομα με γυναικοειδή σωματότυπο έχουν συχνά μικρότερη αναλογία μέσης-γοφών, πράγμα που σημαίνει ότι οι γοφοί τους είναι συνήθως φαρδύτεροι από τη μέση τους.

Αν και υπάρχουν πιο επίσημοι όροι για να περιγράψουν τα σχήματα σώματος, ο μέσος άνθρωπος μπορεί να φανταστεί καλύτερα ένα μήλο ή ένα αχλάδι παρά έναν ανδροειδή ή γυναικοειδή σωματότυπο.

Το σχήμα σώματος επηρεάζει την υγεία μας;

Πρώτα απ' όλα: Ο τρόπος με τον οποίο φαίνεται το σώμα ενός ατόμου δεν μας λέει αυτόματα αν το άτομο αυτό είναι υγιές.

Τούτου λεχθέντος, ορισμένα σχήματα σώματος μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αρνητικών συνεπειών για την υγεία, σύμφωνα με πολυάριθμες ερευνητικές μελέτες.

Για παράδειγμα, έχει φανεί ότι ο σωματότυπος αχλάδι έχει «προστατευτική» επίδραση έναντι των καρδιακών παθήσεων, ενώ ο σωματότυπος «μήλο» έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου και διαβήτη τύπου 2, ανεξάρτητα από τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Ακόμη, έχει συσχετιστεί και με υψηλότερη αντίσταση στην ινσουλίνη, επίπεδα λιπιδίων στο αίμα και καρδιακούς παλμούς, γεγονός που υποδηλώνει επιδείνωση της καρδιακής και μεταβολικής υγείας. Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι το υπερβολικό βάρος γύρω από τη μέση συνδέεται σημαντικά με μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής νόσου.

Άλλες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, όπως η νεφρική νόσος, ο καρκίνος του πνεύμονα και του παχέος εντέρου, ακόμη και η γνωστική έκπτωση - συνδέονται με την κεντρική παχυσαρκία (την παρουσία υπερβολικού λίπους στη μέση).

Τελικά, οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι η κατανομή του λίπους - και όχι απαραίτητα το σωματικό βάρος ή ο ΔΜΣ - μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα της υγείας.

Η χρήση ονομάτων φρούτων έχει περιορισμούς

Αν και η χρήση μεταφορών και ονομάτων φρούτων για την περιγραφή των σωματότυπων μπορεί να είναι βολική, δεν είναι ιδανική. Η χρήση τέτοιων παρομοιώσεων για την περιγραφή του σωματότυπου ενός ατόμου δημιουργεί την ευκαιρία στους άλλους να κάνουν γενικές υποθέσεις για την υγεία και το σώμα κάποιου.

Για παράδειγμα, τα άτομα με υψηλότερο σωματικό βάρος και σωματικό λίπος τείνουν να βιώνουν διακρίσεις ως προς το βάρος σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης, πράγμα που σημαίνει ότι οι επαγγελματίες υγείας μπορεί να εστιάζουν μόνο στο βάρος τους, ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο αναζητούν ιατρική περίθαλψη. Έτσι, αυτό μπορεί να τους κάνει ακόμη και να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στους επαγγελματίες υγείας και μπορεί να καθυστερήσει τη διάγνωση, τη θεραπεία και τη φροντίδα σε πιθανή κατάσταση υγείας που αντιμετωπίζουν.

Το να γίνονται υποθέσεις για την υγεία των ανθρώπων με βάση τον σωματότυπό τους μπορεί επίσης να ελλοχεύει κινδύνους και για τα άτομα με σώμα σε σχήμα αχλαδιού, καθώς οι επαγγελματίες υγείας με τους οποίους συνεργάζονται μπορεί να μην ελέγχουν για τυχόν ανεπιθύμητες καταστάσεις υγείας με βάση τον σωματότυπό τους.

Επιπλέον, η χρήση τέτοιων όρων μπορεί να επιδεινώσει την εικόνα του σώματος ενός ατόμου υπονοώντας ότι δεν έχει τον «ιδανικό» σωματότυπο. Ο δυαδικός χαρακτήρας αυτών των όρων δεν αναγνωρίζει επίσης ότι υπάρχουν και άλλοι σωματότυποι εκτός από τους «αχλαδόμορφους» και τους «μηλόμορφους».

Ακόμη, ο χαρακτηρισμός ενός σωματότυπου ως ανώτερου από έναν άλλο μπορεί να οδηγήσει σε πλήγμα για την αυτοπεποίθηση και στιγματισμό των ατόμων με άλλους σωματότυπους. Κανείς δεν χρειάζεται να τροποποιήσει το σώμα του για να μοιάζει με κάποιου άλλου, και η έρευνα δείχνει ότι το σχήμα του σώματος δεν είναι ούτως ή άλλως επιλογή.

Η γενετική μπορεί πράγματι να παίξει ρόλο στο σχήμα του σώματός μας. Μερικοί άνθρωποι έχουν μακρύτερο κορμό και κοντύτερα πόδια, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν κοντύτερο κορμό και μακρύτερα πόδια ή να βρίσκονται κάπου στο ενδιάμεσο. Το ύψος και το μήκος των άκρων μπορεί να παίξουν τεράστιο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο φαίνεται το σώμα μας.

Οι ορμόνες μπορούν επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο. Για παράδειγμα, οι ορμονικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών μπορεί να οδηγήσουν σε διαφορές στην αποθήκευση λίπους. Οι άνδρες συχνά αποθηκεύουν περισσότερο λίπος στην περιοχή της κοιλιάς τους, ενώ οι γυναίκες τείνουν να αποθηκεύουν περισσότερο λίπος στους γοφούς, τα πόδια και τους γλουτούς τους.

Καθώς τα επίπεδα οιστρογόνων των γυναικών μειώνονται με την ηλικία, το σώμα τους τείνει να αποθηκεύει περισσότερο λίπος στην περιοχή του στομάχου και λιγότερο στο κάτω μέρος του σώματος.

Ενώ οι έρευνες έχουν συνδέσει τον σωματότυπο μήλο με μεγαλύτερο κίνδυνο χρόνιων ασθενειών, αυτό δεν ισχύει πάντα. Κάποιος με περισσότερο λίπος στην περιοχή του στομάχου μπορεί να είναι σε καταπληκτική υγεία, ενώ κάποιος που έχει διαφορετικό σωματότυπο μπορεί να μην είναι.

Τέλος, οι διαθέσιμες έρευνες βασίζονται κυρίως σε δεδομένα παρατήρησης, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν σχέσεις αιτίου-αποτελέσματος. Έτσι, ενώ οι σωματότυποι μήλου συνδέονται με αυξημένους κινδύνους για την υγεία, δεν είναι βέβαιο ότι το σχήμα σώματος μήλου είναι η αιτία αυτών των κινδύνων.

Περισσότερα για την προκατάληψη του βάρους

Αν και οι μελέτες συχνά υποδεικνύουν ότι η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ορισμένες παθήσεις υγείας, σπάνια λαμβάνουν υπόψη τον ρόλο που διαδραματίζουν το στίγμα και οι διακρίσεις για το βάρος στην υγεία. Οι διακρίσεις είναι ένας από τους κοινωνικούς προσδιοριστικούς παράγοντες της υγείας - οι συνθήκες της καθημερινής ζωής που επηρεάζουν την υγεία μας - και μπορούν και συμβάλλουν στις ανισότητες στην υγεία.

Οι διακρίσεις λόγω βάρους στην υγειονομική περίθαλψη μπορεί να αποτρέψουν τα άτομα με υψηλό σωματικό βάρος από το να αναζητήσουν ιατρική περίθαλψη - και εκείνοι που το κάνουν μπορεί να μην λάβουν ακριβείς διαγνώσεις ή θεραπεία, επειδή οι γιατροί μπορεί να αποδώσουν τις ανησυχίες για την υγεία τους αποκλειστικά στο βάρος τους.

Ως αποτέλεσμα, οποιαδήποτε κατάσταση υγείας μπορεί να έχει ένα άτομο μπορεί να είναι πιο προχωρημένη μέχρι να λάβει διάγνωση. Εν τω μεταξύ, οι εμπειρίες του στιγματισμού του βάρους στην καθημερινή ζωή, ακόμη και εκτός ιατρικών χώρων, συνδέονται πηγή με αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία. Όλοι αξίζουν την κατάλληλη ιατρική περίθαλψη.

Άλλοι, ασφαλέστεροι τρόποι για να μετρήσεις τη σύσταση του σώματός σου

Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορεί να κατανοήσει κανείς καλύτερα τη σύνθεση του σώματός του και τους κινδύνους για την υγεία του, όπως:

Περιφέρεια μέσης: Μια μεγαλύτερη περίμετρος μέσης (άνω των 85 cm στις γυναίκες και των 101,6 cm στους άνδρες) υποδηλώνει μεγαλύτερο σωματικό λίπος στην περιοχή της κοιλιάς και μεγαλύτερο κίνδυνο χρόνιων ασθενειών.

Αναλογία μέσης προς γοφούς: Η αναλογία αυτή συγκρίνει τη διαφορά της περιφέρειας μέσης και ισχίου, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην ένδειξη της κατανομής του λίπους. Μια αναλογία μεγαλύτερη από 0,80 στις γυναίκες και από 0,95 στους άνδρες υποδηλώνει μεγαλύτερα αποθέματα λίπους στην περιοχή της κοιλιάς. Όσοι έχουν υψηλότερη αναλογία μέσης-ισχίων διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών.

Ποσοστό σωματικού λίπους: Αυτό μπορεί να φανερώσει πόσο λίπος είναι αποθηκευμένο στο σώμα μας. Ενώ αυτό γενικά είναι χρήσιμο, δεν μπορούν να αποκαλύψουν όλες οι εξετάσεις πού είναι αποθηκευμένο το λίπος.

Εργαστηριακές εξετάσεις: Οι αιματολογικές εξετάσεις μπορούν να ενημερώσουν και εμάς και τους επαγγελματίες υγείας για το πώς είναι η υγεία μας, ανεξάρτητα από τον σωματότυπό μας.

Ενώ αυτές οι μετρήσεις και οι εξετάσεις μπορεί να είναι χρήσιμες, οι επαγγελματίες υγείας δεν πρέπει να βασίζονται σε μία μόνο εξέταση για να κρίνουν την υγεία κάποιου. Αντ' αυτού, θα πρέπει να κάνουν επακόλουθες εξετάσεις εάν έχουν οποιεσδήποτε ανησυχίες.

Επίσης, είναι σημαντικό να εξετάζεται η υγεία από όλες τις πλευρές, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, της σωματικής δραστηριότητας, των συνηθειών ύπνου, του στρες, της γενετικής και της ψυχικής ευεξίας.

Συμπέρασμα

Συνοψίζοντας, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν συχνά τους όρους «αχλάδι» και «μήλο» για να περιγράψουν την εμφάνιση των σωμάτων και την κατανομή του λίπους. Ιστορικά, οι όροι αυτοί έχουν χρησιμοποιηθεί ως δείκτες της υγείας ενός ατόμου.

Επιπλέον, είναι προβληματικό να χρησιμοποιούμε την εμφάνιση ενός ατόμου για να κάνουμε γενικεύσεις σχετικά με την υγεία του, καθώς τα σώματα υπάρχουν σε όλα τα σχήματα και μεγέθη. Τέτοιες γενικεύσεις προωθούν επίσης τη μεροληψία ως προς το βάρος, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερημένη περίθαλψη και θεραπεία.

Αντ' αυτού, είναι σημαντικό να εξεταζόμαστε ολιστικά, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πτυχές της υγείας, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου ζωής, της γενετικής και των παραγόντων που σχετίζονται με την ηλικία.