Υπνική παράλυση: Τι είναι και γιατί είναι τόσο τρομακτική; Τα συμπτώματα και πώς να την αποτρέψεις

Σου έχει τύχει ποτέ κατά τη διάρκεια του ύπνου να συνειδητοποιήσεις πως δεν μπορείς να κουνηθείς; Πρόκειται για ένα τρομακτικό συναίσθημα το οποίο όμως δεν είναι τόσο σπάνιο όσο νομίζεις. Ονομάζεται «υπνική παράλυση» ή «υπνοπαράλυση» και αναφέρεται σε μια φευγαλέα αδυναμία κίνησης που εμφανίζεται στα θολά όρια μεταξύ συνείδησης και ονειρικής χώρας. Συμβαίνει μετά το ξύπνημα ή -λιγότερο συχνά- στα αρχικά στάδια του ύπνου.

Φυσιολογικά, συνδέεται με τα κανονικά στάδια του ύπνου REM που αναγνωρίζονται και ως ατονία REM. Η παράλυση ύπνου συμβαίνει όταν ο εγκέφαλος ξυπνάει μετά από κατάσταση REM, αλλά η σωματική παράλυση παραμένει. Αυτό έχει ως συνέπεια ένα άτομο να καταλαβαίνει τι του συμβαίνει αλλά να μην μπορεί να κινηθεί. Και αυτό είναι μία κατάσταση που περίπου το 30 τοις εκατό από εμάς έχουμε βιώσει.

Το The Sleep Foundation λέει ότι τα άτομα διατηρούν την επίγνωση κατά τη διάρκεια τέτοιων επεισοδίων, τα οποία συχνά περιλαμβάνουν ανησυχητικές παραισθήσεις και ένα αίσθημα ασφυξίας.

Το φαινόμενο περιλαμβάνει στοιχεία τόσο του ύπνου όσο και της εγρήγορσης, γι' αυτό εν μέρει μπορεί να οδηγήσουν σε οδυνηρά συμπτώματα. Αυτή η σύντομη αδυναμία κίνησης οφείλεται σε μια στιγμιαία απώλεια του μυϊκού ελέγχου, γνωστή ως ατονία (atonia).

Το The Sleep Foundation λέει ότι ο τυπικός ύπνος ταχείας κίνησης των ματιών (REM) περιλαμβάνει ζωντανά όνειρα μαζί με ατονία, η οποία συνήθως βοηθά στην αποτροπή πραγματοποίησης ονείρων. Η ατονία συνήθως τελειώνει με το ξύπνημα, έτσι ένα άτομο δεν συνειδητοποιεί ποτέ αυτή την ανικανότητα να κινηθεί. Ως αποτέλεσμα, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η «υπνική παράλυση» περιλαμβάνει μια μικτή κατάσταση συνείδησης.

Η αϋπνία μπορεί να γεράσει τον εγκέφαλο κατά δύο χρόνια, σύμφωνα με μελέτη

Τρομακτικές παραισθήσεις

Περίπου το 75 τοις εκατό των επεισοδίων «υπνικής παράλυσης» περιλαμβάνουν παραισθήσεις που είναι αισθητά διαφορετικές από το τυπικό όνειρο. Όπως και με την ατονία, αυτές μπορεί να συμβούν κατά τον ύπνο (υπναγωγικές παραισθήσεις) ή κατά την αφύπνιση (υπνοπομπικές παραισθήσεις).

Παραισθήσεις εισβολέα: Αυτές οι παραισθήσεις περιλαμβάνουν την αντίληψη ενός επικίνδυνου ατόμου ή την παρουσία του στο δωμάτιο.

Παραισθήσεις πίεσης στο στήθος: Ονομάζονται επίσης παραισθήσεις incubus. Αυτά τα επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν αισθήματα ασφυξίας και συμβαίνουν συχνά παράλληλα με παραισθήσεις εισβολέων.

Αιθοκινητικές παραισθήσεις (V-M): Οι παραισθήσεις V-M μπορεί να περιλαμβάνουν αισθήματα κίνησης (όπως πέταγμα) ή αισθήσεις έξω από το σώμα.

Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η «υπνική παράλυση» δεν θεωρείται επικίνδυνη και, παρά το γεγονός ότι μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική δυσφορία, εξακολουθεί να ταξινομείται ως καλοήθης κατάσταση.

Το να έχεις φίλους κάνει πολύ καλό στην υγεία σου σύμφωνα (και) με την επιστήμη

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της «υπνικής παράλυσης»

Κατά τη διάρκεια της «υπνικής παράλυσης» μπορεί να αισθανθείς:

• Παράλυση και αδυναμία να μιλήσεις ή να ανοίξεις τα μάτια σου
• Αίσθηση πως κάποιος είναι στο δωμάτιό σου
• Σαν κάτι να σε σπρώχνει προς τα κάτω
• Τρόμο

Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να διαρκέσουν έως και αρκετά λεπτά.

Τι την προκαλεί;

Η «υπνική παράλυση» συμβαίνει όταν δεν μπορείς να κινήσεις τους μύες σου μετά το ξύπνημα ή -λιγότερο συχνά- στα αρχικά στάδια του ύπνου.

Δεν είναι σαφές γιατί μπορεί να συμβεί η «υπνική παράλυση», αλλά έχει συνδεθεί με:

• Αυπνία
• Διαταραγμένα μοτίβα ύπνου -για παράδειγμα, λόγω εργασίας με βάρδιες ή jet lag
• Ναρκοληψία -μια μακροχρόνια κατάσταση που προκαλεί ξαφνικά ένα άτομο να αποκοιμηθεί
• Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)
• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή
• Διαταραχή πανικού
• Ένα οικογενειακό ιστορικό υπνικής παράλυσης

Πράγματα που μπορείς να κάνεις για να την αποτρέψεις

Θα μπορούσες να δοκιμάσεις να:

• Κοιμάσαι τακτικά 7 έως 9 ώρες την ημέρα
• Πηγαίνεις για ύπνο περίπου την ίδια ώρα κάθε βράδυ και ξυπνάς την ίδια ώρα κάθε πρωί
• Ασκείσαι τακτικά, αλλά όχι τις τέσσερις ώρες πριν τον ύπνο

Και βεβαιώσου ότι δεν:

• Τρως ένα βαρύ γεύμα, καπνίζεις, πίνεις αλκοόλ ή καφέ λίγο πριν πας για ύπνο
• Κοιμάσαι ανάσκελα, καθώς αυτό μπορεί να κάνει την «υπνική παράλυση» πιο πιθανό να εμφανιστεί

Το NHS συμβουλεύει να επισκεφτείς έναν γιατρό εάν αισθάνεσαι ανησυχία, φοβία ή κούραση -λόγω έλλειψης ύπνου.

Το έξυπνο hack για να μειώσεις την επιθυμία για καφεΐνη

Πώς να την αντιμετωπίσεις

Ένας γενικός ιατρός μπορεί να είναι σε θέση να αντιμετωπιστεί μια υποκείμενη πάθηση που θα μπορούσε να προκαλέσει «υπνική παράλυση», όπως για παράδειγμα την αϋπνία ή τη διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Εάν αυτό δεν βοηθήσει, μπορεί να σε παραπέμψει σε έναν γιατρό που ειδικεύεται σε θέματα ύπνου.