Κι όμως: Δεν μπορούν όλοι να νιώσουν την περίφημη «τόνωση» από την καφεΐνη και αυτός είναι ο λόγος

Η ευαισθησία μας στην καφεΐνη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε ένα συγκεκριμένο γονίδιο - το CYP1A2. Αυτό το γονίδιο ελέγχει ένα ένζυμο, που ονομάζεται επίσης CYP1A2, το οποίο διασπά την ουσία του καφέ και την απομακρύνει από το σώμα μας. Το πόσο γρήγορα μεταβολίζουμε την καφεΐνη εξαρτάται από το «αντίγραφο» αυτού του γονιδίου.

Σύμφωνα με την Washington Post, το 40% του πληθυσμού έχει μόνο ένα αντίγραφο και θεωρείται «αργός» μεταβολιστής. Το 50% έχει δύο και καθίσταται εξαιρετικά «γρήγορος» μεταβολιστής, με τους υπόλοιπους να μην έχουν κανένα αντίγραφο του γονιδίου και να είναι εξαιρετικά «αργοί». Τουλάχιστον αυτό εξηγεί ο Ahmed El-Sohemy, καθηγητής διατροφικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και ιδρυτής της Nutrigenomix, η οποία συνεργάζεται με παρόχους υγειονομικής περίθαλψης για τη διεξαγωγή διατροφικών δοκιμών με βάση τη γενετική.

Το σώμα μπορεί να χρειαστεί μόλις δύο ώρες και έως και οκτώ για να απομακρύνει τη μισή καφεΐνη από τον οργανισμό μας. Ωστόσο, η ταχύτητα του μεταβολισμού της καφεΐνης δεν είναι ο μόνος παράγοντας που επηρεάζει το πώς αισθανόμαστε όταν πίνουμε καφέ ή καφεϊνούχα ροφήματα.

Το γρήγορο περπάτημα βοηθά στην μακροζωία, σύμφωνα με νέα μελέτη

Οι υποδοχείς αδενοσίνης στον εγκέφαλο -οι οποίοι επηρεάζουν την ανάγκη ενός ατόμου για ύπνο - είναι εκείνοι στους οποίους η καφεΐνη λειτουργεί, καθώς δεσμεύεται και εμποδίζει την ενεργοποίησή τους, λέει ο Manuel Díaz-Ríos, διευθυντής του προγράμματος νευροεπιστημών στο Bowdoin College.

Ο αριθμός αυτών των υποδοχέων στον εγκέφαλο καθορίζεται τόσο από τη γενετική όσο και από την ποσότητα καφεΐνης που λαμβάνουμε τακτικά. Αν, για παράδειγμα, πίνουμε πολύ καφέ και τα κανάλια αυτά μπλοκάρονται συστηματικά, το σώμα αντισταθμίζει δημιουργώντας περισσότερους υποδοχείς αδενοσίνης, πράγμα που σημαίνει ότι η ανοχή μας αυξάνεται και επομένως χρειάζεται περισσότερη καφεΐνη για το ίδιο αποτέλεσμα.

Αλλά μερικοί άνθρωποι, λέει ο Díaz-Ríos, ξεκινούν φυσικά με υψηλότερα επίπεδα ορισμένων νευροϋποδοχέων από άλλους. Και «αν είστε ένα άτομο που γενετικά απλά τυχαίνει να παράγει πολλούς από αυτούς τους υποδοχείς, τότε είναι πιθανό να είστε λιγότερο ευαίσθητοι στην καφεΐνη». Αυτοί οι άνθρωποι έχουν τόσους πολλούς από αυτούς τους υποδοχείς που η κανονική ή ακόμη και η υπερβολική ποσότητα καφέ δεν θα τους μπλοκάρει όλους.

Η γενετική μπορεί επίσης να επηρεάσει την προτίμηση στον καφέ. Σε μια μελέτη του 2021 διαπιστώθηκε ότι τα άτομα με γενετικές παραλλαγές που σχετίζονται με υψηλή ευαισθησία στην καφεΐνη ήταν λιγότερο πιθανό να απολαμβάνουν την πικρή γεύση του σκούρου καφέ.

Η μοναξιά είναι πιο συχνή από όσο νομίζουμε αλλά πώς μπορείς να αλλάξεις την κατάσταση;

Η ευαισθησία στην καφεΐνη δεν έχει να κάνει μόνο με το αν αισθανόμαστε κουρασμένοι μετά την κατανάλωση καφέ. Η γενετική της ευαισθησίας στην καφεΐνη έχει επίσης επιπτώσεις στην καρδιαγγειακή υγεία. Σε μια μελέτη του 2006 σε περισσότερα από 4.000 άτομα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι για τους αργούς μεταβολιστές, η κατανάλωση περισσότερου καφέ την ημέρα θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, αλλά οι γρήγοροι μεταβολιστές δεν είχαν αυξημένο κίνδυνο.

Οι αργοί μεταβολιστές που πίνουν πολύ καφέ, διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο για άλλες παθήσεις, όπως η υπέρταση και η νεφρική νόσος. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν η καφεΐνη παραμένει στην κυκλοφορία του αίματος, μπορεί να προκαλέσει κάποια βλάβη σε διάφορους ιστούς του σώματος - αν και το πώς ακριβώς συμβαίνει αυτό δεν ακόμη είναι σαφές.

Ο μεταβολισμός της καφεΐνης ενός ατόμου επηρεάζει επίσης το κατά πόσο παράγει ώθηση κατά τη διάρκεια της άσκησης. Η καφεΐνη θεωρείται ότι ενισχύει την απόδοση και οι ερευνητές πίστευαν ότι οι αργοί μεταβολιστές θα επωφελούνταν περισσότερο - αλλά το αντίθετο είναι αλήθεια.

Οι ερευνητές μέτρησαν πώς αλλάζει η απόδοση κατά την άσκηση σε άτομα με γρήγορο ή αργό μεταβολισμό μετά την κατανάλωση καφεΐνης. Στη μελέτη φάνηκε ότι οι γρήγοροι μεταβολιστές έκαναν ταχύτερο κύκλο κατά τη διάρκεια μιας χρονομέτρησης, ενώ οι αργοί μεταβολιστές είχαν πιο αργούς χρόνους μετά την κατανάλωση του φαρμάκου.

Επίσης, τα από του στόματος αντισυλληπτικά μπορεί να μειώσουν τη δραστηριότητα του CYP1A2 και να αυξήσουν την ευαισθησία κάποιων γυναικών στην καφεΐνη, ενώ οι καπνιστές επεξεργάζονται την καφεΐνη πιο γρήγορα επειδή αυξάνει τη δραστηριότητα του CYP1A2. Τέλος, όσοι κόβουν το κάπνισμα μπορεί να χρειαστεί να μειώσουν τον καφέ επειδή είναι πιο ευαίσθητοι σε αυτόν.