Αγαπηδάκη: Προχωράμε με το Πρώτο Πολυεπίπεδο Πρόγραμμα Αντιμετώπισης Παιδικής Παχυσαρκίας ευρωπαϊκά

Η παιδική παχυσαρκία είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα υγείας σε διεθνές επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας. Ενδεικτικά, βάσει της Ευρωπαϊκής Αναφοράς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την παχυσαρκία, η οποία δημοσιεύτηκε το 2022, η Ελλάδα βρίσκεται στην 3η θέση κατάταξης μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών με υπέρβαρα, παχύσαρκα παιδιά κάτω των 5 ετών, ενώ για τις ηλικίες 5-9 ετών και 10-19 ετών είναι στη 2η θέση.

Η κ. Ειρήνη Αγαπηδάκη, Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, επεσήμανε πως η παχυσαρκία είναι ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα και έχει σχέση με τις κοινωνικές ανισότητες στον κλάδο της υγείας -και αυτό είναι που θέλουμε να αλλάξει στη Δημόσια Υγεία. Όσον αφορά στην αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ζητήματος μάλιστα, δηλώνει πως το υπουργείο ξεκινάει με δράσεις εκπαίδευσης παιδιών, δασκάλων, γονέων, αλλά και των υπηρεσιών Υγείας, έτσι ώστε να αξιολογούν την κατάσταση της υγείας των παιδιών και να παρεμβαίνουν στην κοινότητα.

Η κ. Αγαπηδάκη μάλιστα, ξεχωρίζει και τη «δουλειά που γίνεται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Παχυσαρκίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου με ένα ολοκληρωμένο πολυεπίπεδο πρόγραμμα, από τα ελάχιστα στην Ευρώπη. Και, φυσικά, μεγάλο ρόλο παίζει και η UNICEF, με την οποία υλοποιούμε την “Εθνική Δράση κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας”». Η πλήρης εφαρμογή του προγράμματος ξεκινάει τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, ενώ ήδη υλοποιούνται πιλοτικές δράσεις.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με την κ. Ειρήνη Αγαπηδάκη, Αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας στο Queen.gr:

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αναφορά για την παχυσαρκία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που δημοσιεύτηκε το 2022, η Ελλάδα βρίσκεται στην 3^η θέση κατάταξης μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών με υπέρβαρα, παχύσαρκα παιδιά κάτω των 5 ετών, ενώ για τις ηλικίες 5-9 ετών και 10-19 ετών η Ελλάδα κατατάσσεται στη 2^η θέση. Τι μπορεί να κάνει η δημόσια υγεία για αυτό;

Η παχυσαρκία -και ιδίως η παιδική- είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα διεθνώς και δυστυχώς η τάση αυτή αυξάνεται στον δυτικό κόσμο. Τις τελευταίες δεκαετίες γίνονται συστηματικές προσπάθειες σε πολλές χώρες, και σήμερα υπάρχει μια σειρά καλών πρακτικών που ερχόμαστε να υλοποιήσουμε. Το πρόγραμμα αυτό είναι πολύ σημαντικό για έναν ακόμη λόγο. Γιατί η παχυσαρκία σχετίζεται με τις κοινωνικές ανισότητες στην υγεία. Όταν γεννιέσαι σε μια φτωχή οικογένεια έχεις μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξεις παχυσαρκία και χρόνιο νόσημα, να ζήσεις δηλαδή συντομότερη ζωή με περισσότερα προβλήματα υγείας, ενώ συγχρόνως έχεις και λιγότερα μέσα στη διάθεση σου για να σπάσεις αυτόν τον φαύλο κύκλο. Αυτό θέλουμε να αλλάξουμε με τη Δημόσια Υγεία. Να διασφαλίσουμε ένα υγιές ξεκίνημα για όλα τα παιδιά, ώστε να μην γίνεται η καταγωγή μας, μοίρα.

Θα ήθελα λίγο περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους λόγους για τους οποίους βλέπουμε τόσα παιδιά να είναι παχύσαρκα.

Είναι πολυπαραγοντικό ζήτημα. Πολλές φορές έχουμε την τάση να αποδίδουμε τα αίτια της παχυσαρκίας στο άτομο, αλλά αυτό είναι μεγάλο λάθος. Ζούμε σε ένα περιβάλλον το οποίο ευνοεί, δυστυχώς, το κακό φαγητό, τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής, κάποιες συνήθειες που δεν συμβάλλουν στην ποιότητα ζωής και τη μακροζωία. Το διαπιστώνουμε όλοι μας διαρκώς. Έχουμε εγκαταλείψει τη μεσογειακή διατροφή και υπάρχει μια υποκινητικότητα. Καθόμαστε πολλές ώρες. Δεν είναι ότι απλώς δεν κάνουμε γυμναστική, είναι ότι δεν κινούμαστε καν αρκετά. Ο παππούς μου, που είναι 96 ετών και ζει σε ένα χωριό της Κρήτης κινείται πολύ περισσότερο από εμένα. Εγώ θα αρρωστήσω νωρίτερα και θα ζήσω χειρότερα από τον παππού μου. Πρέπει να δράσουμε άμεσα προκειμένου να σώσουμε μια γενιά από την παχυσαρκία και την αρρώστια. Πάμε να αλλάξουμε το περιβάλλον που ευνοεί παιδιά με παχυσαρκία, υπονομεύοντας το μέλλον τους. Συχνά βλέπουμε το αποτέλεσμα στα παιδιά, αλλά δεν βλέπουμε όλους τους παράγοντες οι οποίοι οδηγούν στην παχυσαρκία, και οι οποίοι δεν έχουν καμία σχέση με το άτομο, επιδρούν όμως καθοριστικά στην υγεία του. Σε αυτούς τους παράγοντες στοχεύουμε να παρέμβουμε, και αυτή είναι η σύγχρονη και επιστημονικά τεκμηριωμένη πρακτική δημόσιας υγείας. Και, βέβαια, θέλω να τονίσω ότι προσεγγίζουμε την παχυσαρκία ως προς το θέμα της υγείας και όχι της εμφάνισης. Όλα τα παιδιά είναι αποδεκτά, ανεξαρτήτως βάρους, εμφάνισης, δεξιοτήτων. Η παχυσαρκία δεν είναι επιλογή, είναι το αποτέλεσμα του περιβάλλοντος στο άτομο.

Πώς θα το αλλάξετε;

Όπως σας είπα, έχουμε στα χέρια μας μία σειρά καλών πρακτικών και εργαλείων που υιοθετούμε τώρα και στην Ελλάδα. Ξεκινάμε με δράσεις εκπαίδευσης παιδιών, δασκάλων, γονέων, αλλά και των υπηρεσιών υγείας, έτσι ώστε να αξιολογούν την κατάσταση της υγείας των παιδιών και να παρεμβαίνουν στην κοινότητα. Όλες οι δράσεις θα είναι ανάλογες με την ηλικία των παιδιών και θα φτάνουμε ως τα 17 έτη. Θα γίνονται οργανωμένες δράσεις μέσα στην τάξη, δηλαδή να μάθουν τα παιδιά με διασκεδαστικό τρόπο ποιες είναι οι υγιεινές επιλογές που υπάρχουν, γιατί τα ωφελούν τα λαχανικά, πώς φτιάχνεται ένας λαχανόκηπος, να μάθουν την υγιεινή διατροφή μέσα από το παιχνίδι όπως γίνεται σε χώρες που έχουν καλούς δείκτες. Μας εμπνέουν χώρες όπως οι Σκανδιναβικές, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και ο Καναδάς. Ακόμη, θα προχωρήσουμε σε δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες προκειμένου να γίνεται έγκαιρος εντοπισμός του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας. Ακολούθως, η ιατρική φροντίδα θα είναι δωρεάν. Υπάρχουν πολλά παιδιά στην πέμπτη και έκτη δημοτικού που έχουν αδιάγνωστη υπέρταση. Άλλα έχουν υπερχοληστερολαιμία και παίρνουν φάρμακα. Άρα, είναι σημαντικό να γίνεται αυτή η δωρεάν παρέμβαση. Ακόμη, το πρόγραμμα περιλαμβάνει δωρεάν συνεδρίες με διατροφολόγους για εφήβους και οικογένειες, καθώς και δωρεάν παροχή υγιεινών τροφίμων, εφόσον αδυνατούν να τα προμηθευτούν μόνοι τους.

Σε αυτό θα μπορούσε να είναι σύμμαχος η τεχνολογία; Έτσι κι αλλιώς, παιδιά και έφηβοι είναι ιδιαιτέρως εξοικειωμένοι.

Ναι, βέβαια. Θα αξιοποιήσουμε σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία για να προάγουμε την υγιεινή διατροφή, να δείχνουμε πόσο εύκολο μπορεί να είναι το υγιεινό μαγείρεμα μέσω εφαρμογών που θα μετρούν βήματα και θα αναλύουν θρεπτικά στοιχεία, που θα μας βοηθούν να ψωνίζουμε τα υλικά από το σούπερ μάρκετ. Θα ενθαρρύνουμε την εξωσχολική άθληση, ιδίως τα ομαδικά αθλήματα όπως το μπάσκετ και το ποδόσφαιρο, για όλα τα παιδιά. Ξέρετε, είναι σημαντικό να υπάρχουν app που να βοηθούν αλλά και να γίνονται ομαδικές δράσεις. Παράλληλα, μπορούμε μέσω app να φροντίζουμε για την επιβράβευση παιδιών όσο περισσότερο κινούνται ή όσο πιο υγιεινά τρέφονται. Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου είχε φτιάξει μια ανάλογη εφαρμογή όταν ήταν Δήμαρχος Τρικκαίων, με μεγάλη επιτυχία. Θα ήθελα, επίσης, να αναφέρω τη δουλειά που γίνεται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Παχυσαρκίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου με ένα ολοκληρωμένο πολυεπίπεδο πρόγραμμα, από τα ελάχιστα στην Ευρώπη. Και, φυσικά, μεγάλο ρόλο παίζει και η UNICEF με την οποία υλοποιούμε την «Εθνική Δράση κατά της Παιδικής Παχυσαρκίας».

Πότε ξεκινά το πρόγραμμα;

Από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο ξεκινάμε με την πλήρη εφαρμογή του προγράμματος στα σχολεία της χώρας μας. Ήδη πραγματοποιούνται οι πιλοτικές δράσεις.

Είναι εύκολο να αλλάξουν οι συνήθειες των παιδιών αλλά και οι αντιλήψεις των ανθρώπων που φροντίζουν για αυτά;

Θα ήθελα να σας απαντήσω ναι, αλλά δεν μπορώ. Είναι δύσκολο. Υπάρχει μια ειδική κατηγορία στη Δημόσια Υγεία που λέγεται Αλλαγή Συμπεριφορών Υγείας και έχει ως βασική αρχή ότι «η γνώση είναι απαραίτητη αλλά όχι ικανή συνθήκη για να αλλάξει μια συμπεριφορά υγείας». Όλοι ξέρουμε τι είναι το σωστό, αλλά δεν το κάνουμε. Για να αλλάξεις συμπεριφορά υγείας, σημαίνει ότι πρέπει να φανταστείς τον εαυτό σου με έναν διαφορετικό τρόπο. Δεν είναι απλώς το «χάνω κιλά». Δεν πρόκειται δηλαδή για μια μηχανική διαδικασία, αλλά για μια εσωτερική διεργασία που αφορά την ψυχική μας ταυτότητα και ανθεκτικότητα. Πρέπει κάποιος να πιστέψει σε εμένα. Μπορεί να είναι ο δάσκαλος, ο γιατρός, ο γονιός, να με βοηθήσει να βρω κίνητρο. Όταν ξέρω ότι κάποιος πιστεύει σε εμένα, βρίσκω κι εγώ κίνητρο για να πιστέψω στον εαυτό μου και να παλέψω. Και αυτό που έχουμε διαπιστώσει, είναι ότι οι σχέσεις μας είναι το πιο ισχυρό κίνητρο για να αλλάξουμε τις συνήθειές μας. Γι’ αυτό και στο πρόγραμμα δεν δίνουμε απλώς δωρεάν υπηρεσίες, αλλά χτίζουμε ένα ισχυρό δίκτυο σχέσεων στο κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού με τους συνομηλίκους, τους δασκάλους, τους επαγγελματίες υγείας και, φυσικά, τους γονείς. Μια ασπίδα προστασίας για τα παιδιά μας!