Παιδική σκολίωση: πως ανιχνεύεται και θεραπεύεται;

Η λέξη σκολίωση προέρχεται από τη λέξη «σκώληκας» και αυτό γιατί πρόκειται για μια τρισδιάστατη παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης τόσο σε πλάγιο επίπεδο όσο και σε στροφή. Η μέτρηση της παραμόρφωσης σε πλάγιο επίπεδο γίνεται με τη λήψη ειδικών ακτινογραφιών.

Η σκολίωση απαντάται τόσο στους ενήλικες, αλλά κυρίως στα παιδιά. Διαχωρίζεται ανάλογα με την αιτιολογία της σε συγγενή (όπου τα παιδιά γεννιούνται με παραμορφώσεις στους σπονδύλους), σε νευρομυϊκή (όπου οφείλεται σε νευρομυϊκές παθήσεις), στη σκολίωση της νευρινωμάτωσης και στην πλέον συχνή αγνώστου αιτιολογίας ιδιοπαθή σκολίωση, από την οποία πάσχουν τα περισσότερα παιδιά. Η τελευταία διακρίνεται ανάλογα με την ηλικία εμφάνισης της σε τρεις κατηγορίες που είναι πολύ σημαντικές για την πρόγνωση και τη θεραπεία της.

Η βρεφική ιδιοπαθής σκολίωση (έως 3 ετών) είναι το 5% των περιπτώσεων και εμφανίζεται σε ίδια αναλογία σε αγόρια και κορίτσια. Έχει μικρό κίνδυνο επιδείνωσης, αλλά οι γονείς θα πρέπει να απευθύνονται στον ορθοπαιδικό ο οποίος πραγματοποιεί έλεγχο της σπονδυλικής στήλης με μαγνητική τομογραφία για τον αποκλεισμό και άλλων συνοδών παθήσεων. Τα περισσότερα παιδιά με γωνίες μικρότερες από 20ο δεν χρειάζονται καμία θεραπεία, αλλά απλή τακτική παρακολούθηση, ενώ σε μεγαλύτερες γωνίες γίνεται η εφαρμογή ειδικών κηδεμόνων για τον περιορισμό της περαιτέρω αύξησης.

Η παιδική ιδιοπαθής σκολίωση (3-10 ετών) είναι το 15% των περιπτώσεων, αλλά έχει χειρότερη πρόγνωση από την προηγούμενη. Δηλαδή, επειδή υπάρχει σοβαρός κίνδυνος επιδείνωσης της σκολίωσης, η θεραπεία είναι πιο επιθετική και εφαρμόζονται νωρίτερα κηδεμόνες, καθώς και πραγματοποιούνται διορθωτικές επεμβάσεις, όταν αυτές απαιτούνται.

Η πιο συχνή από όλες είναι η εφηβική ιδιοπαθής σκολίωση (πάνω από 10 ετών) που αφορά στο 80% των περιπτώσεων. Η διάγνωση γίνεται συχνά στα πλαίσια του σχολικού ελέγχου, ενώ μπορεί να γίνει αδρά και από τους γονείς με τη δοκιμασία της πρόσθιας κάμψης του κορμού και το σκύψιμο του παιδιού με τα χέρια προς το έδαφος (όπου γίνεται εμφανής βλέποντας από πίσω, η παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης), με την ασυμμετρία της λεκάνης ή των ώμων καθώς και με την ανισοσκελία (το διαφορετικό μήκος των κάτω άκρων). Κάθε παιδί με υποψία ενός από τα παραπάνω, θα ήταν σωστό να εκτιμηθεί από έναν ορθοπαιδικό. Είναι επίσης σημαντικό να τονισθεί ότι η ιδιοπαθής σκολίωση «δεν πονάει», με συνέπεια το άλγος να είναι ένας λόγος περαιτέρω ελέγχου του παιδιού.

Η πρόγνωση και η πιθανή χειροτέρευση της σκολίωσης εξαρτάται από αυτό που ονομάζουμε «βαθμό σκελετικής ωριμότητας» δηλ. πόσο υπολείπεται στο σκελετό του παιδιού να μεγαλώσει επιπλέον. Πολύ γενικά, σκολίωση που εμφανίζεται σε παιδιά με μεγάλο υπολειπόμενο ανάπτυξης (κάτι που διαπιστώνεται με ακτινογραφίες) και σκολιώσεις με μεγάλες γωνίες, είναι πολύ πιθανό να χειροτερεύσουν και απαιτούν κάποιου είδους θεραπεία.

Μικρές γωνίες σκολίωσης δεν απαιτούν ούτε ανησυχία ούτε θεραπεία, παρά μόνο παρακολούθηση. Η φυσική άσκηση και οι αθλητικές δραστηριότητες πρέπει να πραγματοποιούνται φυσιολογικά και ανεξάρτητα γιατί έχουν ευεργετικά αποτελέσματα σε κάθε παιδί. Όταν ο ορθοπαιδικός διαπιστώσει παραμόρφωση μεγαλύτερη από 25ο απαιτείται η εφαρμογή κηδεμόνων για αρκετές ώρες την ημέρα (συνήθως >16 ώρες/24ωρο). Οι κηδεμόνες δεν βελτιώνουν την παραμόρφωση, αλλά μπορεί να εμποδίσουν ή να καθυστερήσουν την περαιτέρω αύξησή της. Τέλος, στις περιπτώσεις που η παραμόρφωση είναι ακόμη μεγαλύτερη απαιτείται η χειρουργική παρέμβαση με την πραγματοποίηση πρόσθιας, οπίσθιας σπονδυλοδεσίας ή συνδυασμό αυτών.

Συνεπώς, η ιδιοπαθής παιδική σκολίωση είναι μια αγνώστου αιτιολογίας παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης που πιο συχνά εμφανίζεται στους εφήβους. Ο πρώτος έλεγχος μπορεί να γίνει στο σχολείο ή και στο σπίτι. Ο ορθοπαιδικός κρίνει ποιά παιδιά πρέπει να ελεγχθούν με μαγνητική τομογραφία προς αποκλεισμό και άλλων παθήσεων. Η εξέλιξη της σκολίωσης εξαρτάται από την σκελετική «ηλικία» του παιδιού και όσο πιο μεγάλη είναι αυτή η ηλικία τόσο πιο καλή και η πρόγνωση της σκολίωσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις και σε μικρές παραμορφώσεις δεν χρειάζεται κάποια θεραπεία, αλλά όταν η παραμόρφωση είναι μεγαλύτερη χρειάζεται η εφαρμογή κηδεμόνων ή χειρουργική επέμβαση.