Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS: 30 χρόνια επιστημονικής έρευνας

Στις 5 Ιουνίου του 1981 έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες 5 περιπτώσεις μιας ασθένειας που στην πορεία έμελλε να γίνει γνωστή με το όνομα AIDS. Επρόκειτο για πέντε ομοφυλόφιλους άντρες από το Los Angeles, καθένας από τους οποίους διαγνώστηκε με μια σπάνια μορφή πνευμονίας, η οποία προανήγγειλε την αρχή μιας επιδημίας που στην πραγματικότητα ήταν ήδη σε εξέλιξη σε μεγάλες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Η ασθένεια αυτή αναφέρθηκε στο Center for Disease Control and Prevention's Morbidity and Mortality Weekly Report και μετά από έρευνα και ανάλυσή της οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν την καταστροφική δράση της, η οποία εξόντωνε το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού.

Στα 30 χρόνια που πέρασαν από αυτές τις πέντε πρώτες περιπτώσεις, 25εκ. άνθρωποι έχουν υποκύψει στην θανατηφόρα ασθένεια του AIDS ενώ αυτή τη στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, 33εκ. άνθρωποι ζουν με τον ιό HIV.

Ωστόσο, μέσα σε αυτά τα 30 χρόνια η επιστήμη έχει κάνει μια τεράστια πρόοδο πάνω στην καταπολέμηση του AIDS και έχει διαγράψει την πιο πετυχημένη στην ιστορία της βιοϊατρικής έρευνας.

Πίσω στο 1981 οι επιστήμονες βρίσκονταν στο απόλυτο σκοτάδι. Κανείς δεν ήξερε από πού ήρθε αυτή η ασθένεια, τα αίτια πρόκλησής της, το πως μεταδιδόταν, πως μπορούσε να αντιμετωπιστεί και πως γιατρευόταν. Ο κόσμος είχε να δει έναν τόσο φονικό ιό από την επιδημία της Ισπανικής Γρίπης το 1918.

Χάρη όμως σε μια, αργή σε εκκίνηση, αλλά στη συνέχεια εξαιρετικά δυνατή ερευνητική προσπάθεια, σήμερα μετράμε πάνω από 30 διαφορετικά αντιρετροϊκά (ARV) φάρμακα για την καταπολέμηση του HIV, τα οποία βοηθούν τους ασθενείς να ζήσουν μια σχετικά υγιή και χωρίς πόνο ζωή.

Οι έρευνες για την πρόληψη έχουν παραδώσει μια σειρά από χρήσιμες παρεμβάσεις. Οι πρώτες μελέτες έδειξαν πως τα προφυλακτικά ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικά ως εμπόδια στη μόλυνση από τον HIV. Η μετάδοση του ιού από την μητέρα στο παιδί έχει πλέον ουσιαστικά εκλείψει στον ανεπτυγμένο κόσμο και οι επιστήμονες εργάζονται σκληρά για να επαναλάβουν αυτή την επιτυχία και σε άλλους τομείς της ασθένειας. Επίσης, η ανδρική περιτομή έχει αποδειχθεί πως μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό για τους ομοφυλόφιλους άντρες.

Τον περασμένο Ιούλιο, μια έρευνα απέδειξε πως υπάρχει ένα ειδικό μικροβιοκτόνο τζελ που μπορούν να χρησιμοποιούν οι γυναίκες πριν από ετεροφυλικό σεξ ώστε να μειώσουν σημαντικά τις πιθανότητες μόλυνσης από τον ιό του HIV. Μια άλλη μελέτη τον περασμένο Νοέμβριο έδειξε πως οι άνδρες υψηλού κινδύνου που έχουν σεξουαλικές σχέσεις με άνδρες που παίρνουν επιμελώς ARV φάρμακα ενώ είναι αρνητικοί στον HIV, έχουν μειώσει τις πιθανότητες να κολλήσουν τον ιό κατά 90%. Τέλος, τον Μάιο που μας πέρασε, μια κλινική μελέτη επιβεβαίωσε αυτό που πολλοί στην επιστημονική και ιατρική κοινότητα πίστευαν εδώ και χρόνια. Ότι δηλαδή ένα άτομο θετικό στον HIV το οποίο όμως παίρνει κανονικά τα αντιρετροϊκά φάρμακα που πρέπει, έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες να μεταδώσει τον ιό στον ή στην σύντροφό του.

Καμία από αυτές τις παρεμβάσεις, όμως, δεν πρόκειται να σταματήσει από μόνη της την επιδημία. Αν όμως όλες αυτές οι λύσεις που αναφέραμε πριν χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά και κλιμακωθούν ιδιαίτερα μεταξύ των πιο ευάλωτων πληθυσμών, τότε θα μπορέσουμε να οδηγηθούμε σε γρήγορη, ουσιαστική και παγκόσμια μείωση της συχνότητας εμφάνισης της λοίμωξης από τον ιό του AIDS.Επιπλέον, έξυπνες επενδύσεις στην πρόληψη του HIV θα μας ανταμείψουν γενναιόδωρα, όχι μόνο σε ζωές που θα σωθούν αλλά στο κόστος της θεραπείας που θα αποφευχθεί.

Δυστυχώς, ο μόνος τρόπος για να μπει ένα οριστικό τέλος στην παγκόσμια επιδημία του AIDS, θα είναι η ανακάλυψη ενός αποτελεσματικού εμβολίου ή μιας θεραπείας, η ανάπτυξη των οποίων έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολη κυρίως λόγω του ότι ο ιός του HIV έχει πολλαπλά στελέχη και μεταλλάσσεται ταχύτατα. Παρόλα αυτά, δύο πρόσφατες έρευνες πρόσφεραν μια αχτίδα ελπίδας. Το 2009, μια κλινική δοκιμή εντόπισε για πρώτη φορά μια μικρή προληπτική επίδραση από ένα πειραματικό εμβόλιο. Επίσης, μια ομάδα επιστημόνων ανακάλυψε δύο ισχυρά ανθρώπινα αντισώματα που μπορούν να σταματήσουν πάνω από το 90% των γνωστών στελεχών του HIV από το μολύνουν τα ανθρώπινα κύτταρα. Εκτεταμένες έρευνες συντελούνται ακόμα πάνω σε αυτές τις δύο μελέτες και η ελπίδα για την εύρεση μιας μόνιμης και αποτελεσματικής θεραπείας μεγαλώνει με κάθε νέα ανακάλυψη.

Τριάντα χρόνια «παρέα» με την επιδημία του AIDS, βρισκόμαστε πλέον αντιμέτωποι με μια επιλογή. Θα παραμείνουμε έρμαια της ασθένειας, χάνοντας εκατομμύρια ανθρώπους εξαιτίας της κάθε χρόνο και ξοδεύοντας ποσά δισεκατομμυρίων για να θεραπεύσουμε ένα κλάσμα από αυτά που πρόκειται να χρειαστούν θεραπεία στο μέλλον, ή θα επιδείξουμε πολιτική βούληση για να αναπτύξουμε αποτελεσματικά τις παρεμβάσεις πρόληψης που έχουμε ήδη στη διάθεσή μας και να κάνουμε αναγκαίες επενδύσεις στην έρευνα οι οποίες θα καταφέρουν να εξαφανίσουν αυτή την επιδημία για την υπόλοιπη ζωή μας αλλά και για τις ζωές των γενεών που θα ακολουθήσουν;