Εμβολιασμός έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), του ιού που προκαλεί καρκίνο και άλλα σοβαρά νοσήματα

Συγκεκριμένα θα ασχοληθούμε με το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) που προστατεύει από την ανάπτυξη του συχνότερου γυναικολογικού καρκίνου (καρκίνος του τραχήλου της μήτρας) αλλά και άλλων σοβαρών νοσημάτων που προκαλεί ο ιός.

Ιστορική αναδρομή της έρευνας για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV).

Νοσήματα που προκαλεί ο ιός HPV είναι γνωστά από την εποχή του Ιπποκράτη, ο οποίος πρώτος κατέγραψε τα γεννητικά κονδυλώματα. Χρειάστηκε όμως να φτάσουμε στο 1972 ώστε να ταυτοποιηθεί ο ιός HPV από τον Γερμανό επιστήμονα Harald zur Husen, ο οποίος πρώτος συσχέτισε τον ιό με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας HPV. Η θεωρία αυτή δεν έγινε αρχικά αποδεκτή από την ιατρική κοινότητα Χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια (τέλη δεκαετίας '90) για να προχωρήσει η έρευνα και να αποδείξει ότι πράγματι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προκαλείται από τον ιό HPV.

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Ιατρικής που αποκαλύπτεται ότι ένας ιός είναι το αποκλειστικό αίτιο ενός καρκίνου. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο ιός HPV δεν προκαλεί μόνον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αλλά και άλλους καρκίνους τόσο στη γεννητική χώρα (αιδοίο, κόλπος, πρωκτός)όσο και στην περιοχή της στοματικής κοιλότητας και του στοματοφάρυγγα. Επίσης αποδείχθηκε ότι ο ιός HPV προκαλεί και καλοήθη νοσήματα, όπως γεννητικά κονδυλώματα και αναπνευστική θηλωμάτωση.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Harald zur Husen που πρώτος συσχέτισε τον ιό HPVμε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας έλαβε τελικά το βραβείο Νόμπελ για αυτή του την ανακάλυψη το 2008.

Ο ιός HPV μεταδίδεται εύκολα

Ο ιός HPV μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή. Η συστηματική χρήση του προφυλακτικού μπορεί να μειώσει τη μετάδοση, αλλά δεν μπορεί να την αποτρέψει. Σπανιότερα μπορεί να μεταδοθεί και από την επαφή των γεννητικών περιοχών ή την επαφή των χεριών. Επίσης, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από τη μητέρα στο νεογνό ή ακόμη και μέσω εσωρούχων ή άλλων μολυσμένων υφασμάτων. Η λοίμωξη από HPV δεν εμφανίζει συμπτώματα και γίνεται αντιληπτή όταν εμφανιστεί κάποια κλινική σχετιζόμενη νόσος, όπως τα γεννητικά κονδυλώματα.

Η λοίμωξη από HPV είναι πολύ συχνή

Ο τρόπος μετάδοσης του ιού οδηγεί όπως αναμένεται σε πολύ μεγάλη συχνότητα λοίμωξης από HPV . Υπολογίζεται ότι το 70% -90% των ανδρών και γυναικών ηλικίας 15-49 ετών έχουν εκτεθεί στον ιό κάποια στιγμή της ζωής τους.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η λοίμωξη από τον HPV στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί από μόνη της, χωρίς καμία παρέμβαση και χωρίς να προκαλέσει βλάβη. Αν όμως η λοίμωξη δεν υποστρέψει , μπορεί να προκαλέσει σοβαρά νοσήματα. Επίσης, ένα άτομο που έχει προσβληθεί από τον ιό HPV μπορεί να μην έχει κανένα σύμπτωμα για πολλά χρόνια, μεταδίδοντας τον ιό στους συντρόφους του, χωρίς να το γνωρίζει.

Τι είναι το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)

Το εμβόλιο έναντι του ιού HPV είναι ένα εμβόλιο το οποίο στηρίζεται στην παραγωγή αντισωμάτων έναντι του ιού, χωρίς να έχει στη σύνθεση του τον ίδιο τον ιό, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να μολύνει τον οργανισμό.
Προλαμβάνοντας τη λοίμωξη, το εμβόλιο παρέχει πρόληψη έναντι των νοσημάτων που προκαλούνται από τον ιό ΗPV και συνεπώς εμποδίζει την ανάπτυξη κακόηθων ή καλόηθων νοσημάτων.Ο εμβολιασμός αποτελεί σε όλο τον κόσμο τη σύγχρονη ιατρική πρακτική της πρόληψης της λοίμωξης από τον ιό HPV.

Σήμερα, κυκλοφορούν δύο εμβόλια (διδύναμο και τετραδύναμο εμβόλιο) τα οποία προστατεύουν από τύπους του ιού HPV οι οποίοι ευθύνονται για τις περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων μορφών καρκίνου που σχετίζονται με τον HPV. Επιπλέον, το τετραδύναμο εμβόλιο προστατεύει και από τύπους του ιού HPV οι οποίοι ευθύνονται για το σύνολο σχεδόν των γεννητικών κονδυλωμάτων.

Είναι το εμβόλιο αποτελεσματικό και ασφαλές;
Όλοι οι Διεθνείς Οργανισμοί Υγείας, μεταξύ των οποίων ο Οργανισμός Έγκρισης Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Έγκρισης Φαρμάκων έχουν αποφανθεί για την αποτελεσματικότητα αλλά και για την ασφάλεια των εμβολίων, τα οποία έχουν διανεμηθεί σε πάνω από 70 εκατομμύρια δόσεις παγκοσμίως, ενώ πολλές χιλιάδες κορίτσια/γυναίκες έχουν εμβολιαστεί και στη χώρα μας. Το κλινικό πρόγραμμα ανάπτυξης των δύο διαθέσιμων εμβολίων έχει ξεκινήσει πάνω από μία δεκαετία. Μετά από εκτεταμένη επιστημονική αξιολόγηση, τα HPV εμβόλια έχουν εγκριθεί και κυκλοφορούν σε 116 χώρες. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά και δε συνδέονται αιτιολογικά με σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Η συχνότερη ήπια παρενέργεια ήταν πόνος στο σημείο της ένεσης του εμβολίου.

Ποιοι πρέπει να εμβολιάζονται έναντι του HPV και πότε;

Στη χώρα μας ο εμβολιασμός έναντι του ιού HPV έχει ενταχθεί επίσημα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών του Υπουργείου Υγείας. Το μεγάλο όφελος που θα έχει κάθε κοπέλα αν εμβολιαστεί, επιβεβαιώνεται από το ευρύ ηλικιακό φάσμα σύστασης και ασφαλιστικής κάλυψης που παρέχεται από την Πολιτεία. Τα εμβόλια χορηγούνται δωρεάν σε όλα τα κορίτσια 12-15 ετών αλλά και στις έφηβες και νεαρές γυναίκες 16-26 ετών που δεν πρόλαβαν να εμβολιαστούν στην ηλικία των 12-15 ετών.

Ο εμβολιασμός έναντι του HPV αποτελεί πρακτική ρουτίνας για τα κορίτσια ηλικίας 12-15 ετών για λόγους που δεν έχουν να κάνουν με την επικείμενη ή όχι έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Η ηλικία αυτή, , είναι η περίοδος όπου ολοκληρώνεται όλη η σειρά των εμβολίων του εθνικού προγράμματος εμβολιασμών, καθώς η ανταπόκριση στους εμβολιασμούς είναι η βέλτιστη και η συμμόρφωση των εφήβων στις ιατρικές συστάσεις υψηλή.

Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η αιχμή της λοίμωξης από HPV είναι η ηλικία 16 έως 25 ετών, συνεπώς οι έφηβες και οι νεαρές γυναίκες είναι οι πιο ευάλωτες ηλικιακές ομάδες. Αυτό συμβαίνει λόγω τόσο της συμπεριφοράς του ιού όσο και λόγω ιδιαιτεροτήτων του τραχήλου της μήτρας των εφήβων και νεαρών γυναικών. Για το λόγο αυτό, το εμβόλιο παρέχεται δωρεάν έως την ηλικία των 26 ετών, καθώς προστατεύει από μελλοντικές λοιμώξεις όλες τις έφηβες και νεαρές γυναίκες που δεν έχουν προλάβει να εμβολιαστούν στην ηλικία των 12-15 ετών.

Όταν φτάσουν στην κατάλληλη ηλικία, οι εμβολιασμένες γυναίκες πρέπει να ξεκινήσουν τη χρήση του τεστ Παπ, σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες.