Πόσο καλά είχες ενημερωθεί για το AIDS όταν ήσουν ακόμη μαθητής;

Είχαμε μόλις τελειώσει το σχολείο και οι πέντε. Φίλοι από μικρά παιδιά, κολλητοί μέχρι σήμερα και θα μπορούσες να μας πεις και αδέρφια. Οι δύο από εμάς είχαν σχέση και ήταν η πρώτη φορά που ξεκινούσαν να κάνουν το κάτι παραπάνω με τις κοπέλες τους. Δεν ξέρω για σήμερα, αλλά η δική μου γενιά δεν είχε κανένα μάθημα σεξουαλικού προσανατολισμού στο σχολείο. Μπορεί να γελούσα αν κάποιος μου το έλεγε τότε, αλλά όταν βλέπεις πως τα περισσότερα κράτη στην Ευρώπη όχι μόνο διαθέτουν τέτοιο πρόγραμμα αλλά κάνουν και κατ’ ιδίαν συνεδρίες με μαθητές, αρχίζεις να καταλαβαίνεις πως κάτι πάει στραβά. Πως κάτι λείπει.

Η δεκαετία του ‘90 ήταν λίγο περίεργη στο κομμάτι της ενημέρωσης για το AIDS και το θυμόμαστε μέχρι και σήμερα και οι πέντε μας. Ήξερες ότι υπάρχει, ήξερες ότι κολλάει με το σεξ και αυτό ήταν. Τέλος. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Γνωρίζαμε πως υπήρχαν τα προφυλακτικά, αλλά ένα μεγάλο μέρος μαθητών εκείνη την περίοδο -και αυτό δεν είναι καθόλου υπερβολή- πίστευε πως τα προφυλακτικά υπήρχαν μόνο για την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Ιδού λοιπόν μία γενιά η οποία άκουγε για το AIDS, με τον ίδιο τρόπο που θα μπορούσε να ακούγεται ένα κουτσομπολιό. Χωρίς καμία πιστοποίηση, χωρίς καμιά ουσιαστική ενημέρωση, χωρίς επίσημους φορείς να επισκέπτονται τα σχολεία, ώστε να αναπτύξουν συζητήσεις με τα παιδιά. Πολλοί φοβόντουσαν να κάνουν σεξ γιατί και δεν γνώριζαν αρκετά για αυτό και δεν είχαν ουσιώδη ενημέρωση στο τι πρέπει να προσέξουν. Με αυτό τον τρόπο, μία διαδικασία η οποία υποτίθεται ότι έχει στόχο να προσφέρει ευχαρίστηση ανάμεσα σε ένα αγόρι και μία κοπέλα, ποινικοποιούταν. Γινόταν απαγορευμένο, ενώ το μοναδικό πράγμα που χρειαζόταν ήταν μία ενημέρωση.

Μετά το σχολείο ωστόσο που οι επαφές με τις κοπέλες ήταν πιο τακτικές, μπορεί να πει κανείς ότι ξεκινήσαμε να το ψάχνουμε λίγο μόνοι μας. Μιλάμε για τις αρχές του 2000 όπου οι πρώτες συνδέσεις Internet είχαν ξεκινήσει να κάνουν την εμφάνισή τους και η παγκόσμια πληροφόρηση άρχισε να αποδίδει καρπούς. Μπορούσες να ενημερωθείς για πράγματα τα οποία δεν γνώριζες. Αυτή η ενημέρωση μπορεί να έγινε άγαρμπα, αλλά σε έναν κόσμο που κανείς δεν ήθελε να σου μιλήσει για το σεξ -και με κάποιους γονείς να κρατούν μία αμήχανη στάση- ο 18άρης της δικής μου γενιάς έπρεπε να βασιστεί στις δικές μου κινήσεις. Το γεγονός ότι κάποιοι κρατούσαν μία εξίσου αμήχανη και περίεργη στάση απέναντι στα προφυλακτικά, μας έκανε να μπερδευόμαστε ακόμη περισσότερο.

Για παράδειγμα, έτυχε ο ένας παιδικός μου φίλος να πάρει προφυλακτικά από το φαρμακείο. Πήγα μαζί του γιατί ντρεπόταν να τα πάρει μόνος. Μέσα στο ίδιο φαρμακείο, βρισκόταν ο καθηγητής των μαθηματικών, ο οποίος με μία απέραντη αηδία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του, γύρισε και μας έκανε ένα σχόλιο του τύπου: «Εμ, βέβαια, τελειώσατε με το σχολείο και το μυαλό σας μόνο εκεί στα προφυλακτικά».

Δεν λέω πως η αντίδραση αυτή ήταν ο κανόνας εκεί έξω, αλλά σίγουρα δεν βοηθούσε έναν έφηβο να βρει τα βήματά του σε κάτι πρωτόγνωρο και ιδιαίτερο για τον ίδιο όσο το σεξ. Γιατί να κάνεις ένα τέτοιο σχόλιο και γιατί να «καρφώσεις» στο μυαλό ενός πιτσιρικά, πως το ότι πηγαίνει να αγοράσει προφυλακτικά συνδέεται με την οκνηρία, το αραλίκι ή οτιδήποτε άλλο; Η ενημέρωση ήταν περιορισμένη, γιατί η κοινωνία ήταν πολύ διαφορετικά δομημένη. Θυμάμαι ένα παλιό γκάλοπ που έκανε με το μικρόφωνο μία παλιά εκπομπή στο κανάλι SevenX γύρω από το AIDS. Υπήρχε κόσμος που δεν το είχε ακούσει ποτέ, κόσμος που νόμιζε ότι δεν συνδέεται με το σεξ και ήταν λίγοι όσοι ήξεραν να δώσουν μία απάντηση – ότι μπορούν δηλαδή να προστατευτούν φορώντας προφυλακτικό.

Θα μπορούσες να πεις, ότι κατά κάποιον τρόπο ήμασταν και τυχεροί που αποφύγαμε το κακό σενάριο. Κάναμε πάντα σεξ με προφυλακτικό επειδή γνωρίζαμε πως πιθανόν να υπάρξει κίνδυνος, όταν ακριβώς την ίδια στιγμή είχαμε άγνοια του ουσιαστικού κινδύνου γύρω από το θέμα.

Έχω δύο ανίψια. Ο ένας είναι 17 και ο άλλος 12. Ευτυχώς, ζουν σε μία διαφορετική κοινωνία που η ενημέρωση για το AIDS είναι πλέον ουσιαστική. Δεν συνέβη ωστόσο μόνο επειδή υπήρξε κινητοποίηση των αρμόδιων φορέων, αλλά και επειδή η μετέπειτα γενιά αναγνώρισε και αντιμετώπισε το όλο θέμα με σοβαρότητα. Σήμερα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή, δεν υπάρχουν μόνο διαφημίσεις γύρω από τα προφυλακτικά, αλλά και ιατρικές έρευνες και ενημερώσεις και ιστορίες ανθρώπων που βγαίνουν στο φως και που πρέπει να βγαίνουν στο φως. Έτσι ώστε να μην υπάρξει ποτέ ξανά, ούτε κατά διάνοια, εκείνη η αμηχανία που γνωρίσαμε εμείς γύρω από ένα θέμα τόσο σημαντικό, που ακόμη και αν πιστεύαμε ότι γνωρίζαμε για το AIDS και για τον τρόπο μετάδοσής του, ουσιαστικά γνωρίζαμε πολύ λιγότερα πράγματα από ότι σήμερα.

Το προφυλακτικό είναι ένα κοινωνικό θέμα και θα είναι για πάντα ένα κοινωνικό θέμα. Και η αντιμετώπιση του κόσμου γύρω από αυτό, θα έχει πάντα να κάνει με τη νόηση της υπάρχουσας κοινωνίας γιατί συνδέεται άμεσα με ένα μοναδικό χαρακτηριστικό: Τον σεβασμό. Την προστασία του παρτενέρ σε ένα πανέμορφο και ξεχωριστό πράγμα όπως το σεξ, που θα έπρεπε να βρίσκεται μόνιμα στη λίστα θεμάτων συζήτησης για ενημερώσεις στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Και όχι απλά να γεμίσει μερικές διδακτικές ώρες. Θα ακουστεί κλισέ, αλλά δεν χρειάζεται να την πάθεις για να μάθεις.

Όσο τα μυαλά είναι ανοιχτά και η ενημέρωση θα έχει τον πρώτο ρόλο, θα έχουμε όλο και λιγότερα κρούσματα. Γιατί κάποιοι και κάποιες, δεν στάθηκαν τόσο τυχεροί στο να είχαν κάποιον στη ζωή τους να τους μιλήσει γι’ αυτό.