Τι μπορεί να μάθει κανείς για τη Μαρία στο Μουσείο Κάλλας; Η Μαρία Γούτου μάς εξηγεί

Έχουν περάσει 47 χρόνια από τις 16 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που η μεγαλύτερη τραγουδίστρια της όπερας, η Μαρία Κάλλας, πέρασε στην αιωνιότητα.

Μέχρι και σήμερα, έχουν γίνει εκατοντάδες τηλεοπτικά αφιερώματα για εκείνη, δεκάδες ταινίες έχουν γυριστεί, εκατοντάδες βιβλία έχουν γραφτεί, ενώ τα αντικείμενα που την αφορούσαν δημοπρατήθηκαν από μεγάλους οίκους για εκατομμύρια δολάρια. Τα cd με τις live ηχογραφήσεις συνεχίζουν να είναι ακόμη στην κορυφή των πωλήσεων, ενώ το μεγαλείο της είναι και θα παραμείνει ανεξίτηλο.

Αν θέλει, όμως, κάποιος να γνωρίσει καλύτερα αυτό το φαινόμενο που χάραξε τη δική του ιστορία στον 20ό αιώνα, πώς θα το κάνει;

Όσα βιβλία κι αν διαβάσει κάποιος και όσες ταινίες κι αν δει, ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσει αυτόν τον μύθο της όπερας είναι να επισκεφθεί το Μουσείο Μαρία Κάλλας. Βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας, μόλις 10 λεπτά με τα πόδια από τον σταθμό μετρό Μοναστηράκι και είναι το μοναδικό μουσείο στον κόσμο που είναι αφιερωμένο στη Μαρία Κάλλας.

Μουσείο Μαρία Κάλλας Δήμου Αθηναίων : Τα 5+1 SOS που δεν πρέπει να χάσεις όταν το επισκεφτείς

Ανάμεσα στα εκθέματα βρίσκονται ξεχωριστά αντικείμενα από τη ζωή και την καριέρα της πολύπλευρης αυτής καλλιτέχνιδας που με το μεγάλο εύρος και το μοναδικό ηχόχρωμα της φωνής της, την ηχητική παλέτα της, τη σκηνική παρουσία και τις μουσικές γνώσεις της, κατάφερε να αλλάξει για πάντα τον κόσμο της όπερας.

Οι επισκέπτες ανακαλύπτουν τον κόσμο της όπερας και της μεγάλης ντίβας μέσα από μια βιωματική διαδρομή με πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό και μέσα, κείμενα, νέες τεχνολογίες, ηχητικά και ιστορικά τεκμήρια.

Το μουσείο μας άνοιξε τις πόρτες του, η υπεύθυνη επικοινωνίας του μουσείου, κυρία Χρυσούλα Συνιόλα, ήταν εκεί και μας υποδέχθηκε, ξεναγώντας μας σε μια επίσκεψη που αποτελεί μια συνολική εμπειρία που ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις.

Το μουσείο διαθέτει συνολικά τρεις ορόφους, αλλά μόνο οι δύο πρώτοι αποτελούν εκθεσιακούς χώρους, ενώ ο τρίτος διατίθεται για εκπαιδευτικά προγράμματα και εκδηλώσεις - οι οποίες βέβαια είναι επίσης ενδιαφέρουσες, ενώ ο όροφος έχει θέα την Ακρόπολη.

Ξεκινώντας την εμπειρία στο Μουσείο Μαρία Κάλλας, το πρώτο πράγμα που έχεις να κάνεις είναι να μπεις στο ασανσέρ. Εκεί μπορείς να ακούσεις μια εκ των δύο ηχητικών συνεντεύξεων που εκτίθενται στο Μουσείο, όπου η Μαρία Κάλλας μιλάει στα ελληνικά. Ίσως να σου ακούγεται απλό, αλλά είναι εντυπωσιακό.

Στη συνέχεια, προτείνεται να ξεκινάς την ξενάγησή σου από τον δεύτερο όροφο, εκεί όπου θα βρεις τέσσερα δωμάτια, στα οποία βασικό έκθεμα αποτελεί η φωνή της Κάλλας.

Το δωμάτιο της Norma έχει δημιουργηθεί με έμπνευση το σκηνικό της παράστασης, ενώ μπορούμε να ακούσουμε την άρια Casta Diva. Η αίσθηση του χώρου είναι μυστικιστική και παροτρύνει τον επισκέπτη να απολαύσει τη φωνή της Κάλλας με κλειστά μάτια, ενώ το δεύτερο δωμάτιο είναι αφιερωμένο στην Tosca που ακούγεται η άρια Vissi d’ arte, vissi d’amore. Δεσπόζον στοιχείο του δωματίου είναι το κινηματογραφημένο απόσπασμα του β’ μέρους από την παράσταση στο Covent Garden του Λονδίνου, που σκηνοθέτησε ο Franco Zeffirelli το 1964. Το επόμενο δωμάτιο είναι αφιερωμένο στην όπερα La Traviata, όπου μέσα από μια εντυπωσιακή σκηνική παρουσίαση το κοινό μπορεί να ακούσει την άρια Sempre Libera και να γνωρίσει την πρωταγωνίστρια μέσα από το σκηνικό που έχει σχεδιαστεί. Το τελευταίο δωμάτιο είναι αφιερωμένο στα masterclasses που έδωσε η Κάλλας την τελευταία περίοδο της ζωής της στη σχολή Juilliard της Νέας Υόρκης, όπου ακούγονται ηχογραφήσεις και προβάλλονται φωτογραφίες – στιγμές από την διάρκεια των μαθημάτων.

Μπαίνοντας μ' έναν υπέροχο τρόπο στη μαγεία του ταξιδιού της ζωής και της καριέρας της, θα συνεχίσεις την επίσκεψη στον πρώτο όροφο, ο οποίος είναι διαδραστικός και χωρισμένος σε χρονολογικές και θεματικές νησίδες που αφορούν την ζωή της, την τεχνική, τη μόδα και τον μύθο γύρω από το όνομα της Κάλλας.

Η περιήγηση αρχίζει από την περίοδο 1923-1940, το ξεκίνημα, δηλαδή, της Μαρίας Κάλλας, ενώ ακολουθεί ένα ταξίδι στην πορεία της στην Ελλάδα αλλά και την διεθνή καριέρα της σημαντικής ερμηνεύτριας. Στις επόμενες ενότητες ο επισκέπτης μπορεί να μάθει για την πλούσια κοσμική ζωή της και να καταλήξει σε στιγμές της τα έτη 1968 με 1977. Παράλληλα, ο επισκέπτης μπορεί να διαπερνά τις θεματικές νησίδες του μουσείου, οι οποίες είναι αφιερωμένες στις δασκάλες της μεγάλης καλλιτέχνιδας, στον μέντορά της και μαέστρο Tullio Serafin, αλλά και στους μεγάλους της ρόλους, την προσωπικότητα, την τεχνική και τον επαγγελματισμό της. Το κοινό συναντιέται με τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής της, τη σχέση της με τη μόδα αλλά και τον μύθο και την κληρονομιά της Μαρίας Κάλλας, καταλήγοντας στις αναπαραστάσεις της ίδιας μέσα από την τέχνη.

Για μια πιο ολοκληρωμένη εμπειρία, η υπεύθυνη εκδηλώσεων του μουσείου, κυρία Μαρία Γούτου, μάς μίλησε στο Queen.gr και αν υπάρχει έστω και ένας ενδοιασμός για μια επίσκεψη στο μουσείο, τον «σβήνει» με τις απαντήσεις της.

Το Μουσείο Μαρία Κάλλας είναι το πρώτο και μοναδικό μουσείο αφιερωμένο σε μια λυρική καλλιτέχνιδα. Ποιος είναι ο στόχος του μουσείου αλλά και της έκθεσης;

«Το Μουσείο Μαρία Κάλλας του Δήμου Αθηναίων είναι το πρώτο και μοναδικό μουσείο στον κόσμο αφιερωμένο στη Μαρία Κάλλας. Ανήκει στην κατηγορία των ιστορικών/βιογραφικών μουσείων και των μουσείων παραστατικών τεχνών. Η Μαρία Κάλλας αποτελεί μία σπουδαία κληρονομιά που οφείλουμε να αναδείξουμε με σεβασμό, καθώς είναι σημείο αναφοράς για την Όπερα του 20ου αιώνα. Βασικός σκοπός του Μουσείου Μαρία Κάλλας είναι να αναδείξει την καλλιτεχνική προσωπικότητα και το έργο αυτής της εμβληματικής λυρικής καλλιτέχνιδας σε ευρύτερες ομάδες κοινού στην Ελλάδα και το εξωτερικό μέσα από τη διαφύλαξη και τον εμπλουτισμό της συλλογής, την προβολή της τέχνης, της τεχνικής και της προσωπικότητας της Μαρίας Κάλλας, τους μεγάλους ρόλους και τις αξεπέραστες ερμηνείες της.

Στόχος είναι το Μουσείο Μαρία Κάλλας να αποτελέσει το κίνητρο ακόμα και για να επισκεφθεί κάποιος την πόλη της Αθήνας, να μάθει και να εμπνευστεί από την πολιτιστική κληρονομιά που μας άφησε η Μαρία Κάλλας. Άλλωστε η ίδια έχει δηλώσει: “Πρώτη μου καριέρα θεωρώ και ονομάζω εκείνη στην Αθήνα, στη διάρκεια του πολέμου… Εκεί ασκήθηκα, εκεί απέκτησα τις σκηνικές εμπειρίες μου…”.»

Κάνοντας μια επίσκεψη στο μουσείο, τι μπορεί να μάθει κανείς για τη Μαρία Κάλλας, πέρα από βασικά στοιχεία της ζωής της;

«Το μουσείο δίνει την δυνατότητα στους επισκέπτες να ανακαλύψουν το έργο και την σπουδαία καλλιτεχνική της πορεία. Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να βυθιστεί στη φωνή της Κάλλας μέσα από μία βιωματική εμπειρία και να ξετυλίξει το χρονολόγιο της ζωής και της καριέρας της μέσα από τα λόγια της ίδιας της Κάλλας και των ανθρώπων που μίλησαν ή έγραψαν γι' εκείνη. Ενδεικτικά, η συλλογή περιλαμβάνει προσωπικά αντικείμενα, κοστούμια και αντικείμενα από παραστάσεις, επιστολές προς την Μαρία Κάλλας ή της ιδίας προς τρίτους, τηλεγραφήματα, αφίσες και προγράμματα παραστάσεων, δίσκους και cds, βιβλία, περιοδικά και έργα τέχνης, κ.α.»

Τι προσφέρει στο σύνολο η μουσειακή εμπειρία και τι διαφορετικό έχει να μας δώσει η έκθεση;

«Το Μουσείο Μαρία Κάλλας αποτελεί ένα σύγχρονο μουσείο με νέες τεχνολογίες, που ευνοεί τη βιωματική εμπειρία και τη διαδραστική ανακάλυψη. Τα μουσειακά κείμενα περιορίζονται στο ελάχιστο και χρησιμοποιούνται διάφορα μέσα, όπως αντικείμενα, βίντεο και σπάνια ηχητικά αποσπάσματα, δημιουργώντας μια μοναδική εμπειρία για τους επισκέπτες. Πρόκειται για ένα βιωματικό ταξίδι μέσα από το ξεκίνημά της Κάλλας, την εποχή της στην Ελλάδα, την διεθνή καριέρα και τους διάσημους ρόλους της, τον κοσμοπολίτικο τρόπο ζωής της, την προσωπικότητά της, τις σημαντικές στιγμές και τους ανθρώπους της ζωής της, και την κληρονομιά της που προσφέρουν μία αξεπέραστη μουσειακή εμπειρία στο κοινό.»

Πόσο δύσκολο είναι να δημιουργηθεί αυτή η έκθεση και τι προσελκύει περισσότερο τους επισκέπτες του μουσείου;

«Η δημιουργία της συλλογής του Δήμου Αθηναίων με αντικείμενα της Μαρίας Κάλλας ξεκίνησε το 2000, όταν ο Δήμος απέκτησε τα πρώτα αντικείμενα συμμετέχοντας σε διεθνή πλειστηριασμό στο Παρίσι. Έκτοτε η συλλογή έχει εμπλουτιστεί με δωρεές αντικειμένων που ανήκαν ή αναφέρονται στη Μαρία Κάλλας, αλλά και με αντικείμενα που προέκυψαν από χρησιδανεισμό, με αποτέλεσμα να αριθμεί σήμερα πάνω από 1000 τεκμήρια. Οι επισκέπτες προσελκύονται περισσότερο από τη βιωματική εμπειρία που προσφέρει το μουσείο, από τα προσωπικά της αντικείμενα, αλλά και τα σπάνια ηχητικά αποσπάσματα. Ιδιαίτερα, τα παιδιά και οι νεότερες ηλικίες απολαμβάνουν την μουσειακή εμπειρία, καθώς το μουσείο έχει συγχρονες τεχνολογικές προσεγγίσεις που είναι πολύ ελκυστικές για τις νεότερες γενιές.»

Πόσο βλέπετε τους νέους να ενδιαφέρονται για τη ζωή της μεγάλης λυρικής καλλιτέχνιδας;

«Οι νέοι ενδιαφέρονται πολύ για τη ζωή και το έργο της και για εμάς είναι πολύ σημαντικό αυτό, καθώς θέλουμε να αναδείξουμε την σπουδαιότητα της Μαρίας Κάλλας μέσα από το μουσείο και τις δράσεις μας. Η Μαρία Κάλλας είναι η κορυφαία Ελληνίδα υψίφωνος του 20ου αιώνα και αποτελεί για τις νέες γενιές ένα αξεπέραστο παράδειγμα ταλέντου, αφοσίωσης, πειθαρχίας, σκληρής εργασίας και τελειομανίας.»

Ποια τα μελλοντικά σχέδια και οι προσδοκίες σας για το μουσείο;

«Φιλοδοξούμε να δώσουμε την ευκαιρία στους επισκέπτες Έλληνες και ξένους να ανακαλύψουν τον κόσμο της όπερας και της κορυφαίας υψιφώνου μέσα από βιωματικές και σύγχρονες προσεγγίσεις και να φωτίσουμε περισσότερο τη σχέση της Μαρίας Κάλλας με την Ελλάδα. Το Μουσείο Μαρία Κάλλας αναδεικνύει την αδιαμφισβήτητη συμβολή της Κάλλας στη λυρική τέχνη και ένα από τα κύρια οράματά του είναι να αποτελεί ένα πολιτιστικό οργανισμό ανοιχτό και προσβάσιμο σε όλους, συμβάλλοντας στην ευημερία της κοινότητας και του κοινού μέσα από δράσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις ηλικίες, εκδηλώσεις, ομιλίες, περιοδικές εκθέσεις, masterclasses, συνεργασίες με εθνικούς και διεθνείς φορείς, κ.α. Παράλληλα, στόχος είναι το Μουσείο Μαρία Κάλλας να αποτελέσει πόλο ευαισθητοποίησης για τη μουσική εκπαίδευση διαφορετικών ηλικιακών ομάδων, μέσω της διαμόρφωσης μουσειοπαιδαγωγικής στρατηγικής, να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού και της ερευνητικής κοινότητας χωρίς διακρίσεις και να εμπλουτίσουμε τις συνεργασίες, δωρεές, χρησιδάνεια από φορείς, ιδρύματα και ιδιώτες.»

Πρόσφατα παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Βενετίας η ταινία «Μaria» του Pablo Larraín. Πιστεύετε πως υπάρχουν στοιχεία της ζωής της καλλιτέχνιδος που επηρεάζουν την pop culture;

«Το όνομα της Μαρίας Κάλλας θα μπορούσαμε να πούμε ότι συνδέει την υψηλή κουλτούρα με την pop culture, χωρίς ωστόσο αυτό να επηρεάζει το ρεπερτόριό της. Τόσο ως ντίβα της όπερας αλλά και σαν άνθρωπος με υψηλές αξίες, η Μαρία Κάλλας άφησε πίσω της μια πλούσια κληρονομιά, η οποία -όπως μπορεί να διαπιστώσει και ο επισκέπτης του μουσείου- αποτέλεσε και αποτελεί μέχρι και σήμερα μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης σε όλους τους χώρους των τεχνών.»

Στις 16/9/2024 συμπληρώνονται 47 χρόνια (σχεδόν μισός αιώνας) από τον θάνατό της. Ποια στοιχεία του έργου της έχει αφήσει παρακαταθήκη στην όπερα σήμερα;

«Η Μαρία Κάλλας μας έχει αφήσει μία σπουδαία παρακαταθήκη και αναντίρρητα είναι το σημείο αναφοράς για την Όπερα του 20ου αιώνα με αξεπέραστες ερμηνείες και τεχνική. Χαρακτηρίστηκε ως divina, δηλαδή θεϊκή. Πολύπλευρη καλλιτέχνις, η κορυφαία Ελληνίδα υψίφωνος του 20ου αιώνα με εξαιρετική μουσική παιδεία και εκπληκτική ερμηνευτική δεινότητα, ανανέωσε το λυρικό τραγούδι σε τέτοιο βαθμό που μπορούμε σήμερα να διακρίνουμε σε εποχή πριν και μετά την Κάλλας. Πολλές από τις ερμηνείες της θεωρούνται ανεπανάληπτες, ενώ η γοητεία της παραμένει άσβεστη.»

Διεύθυνση μουσείου: Μητροπόλεως 44, Αθήνα

Τηλέφωνο: 21 0440 4204

Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη - Κυριακή: 10:00 - 20:00, Παρασκευή: 10:00 - 22:00

Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ (διατίθενται και μειωμένα εισιτήρια)

Πώς θα φτάσεις μέχρι εκεί; Αν δεν θες να ταλαιπωρείσαι με το αυτοκίνητο, ο σταθμός μετρό Μοναστηράκι είναι σε απόσταση 7 λεπτών με τα πόδια. Το ίδιο και ο σταθμός Σύνταγμα.

Φωτογράφιση αφιερώματος Λευτέρης Παρτσάλης.