70% των γυναικών αντιμετωπίζουν προβλήματα στον θηλασμό: Ας μην προσποιούμαστε ότι είναι κάτι εύκολο

Συμπληρώνω σήμερα 10 χρόνια σε αυτό το ταξίδι μητρότητας και την πρώτη μου ever απογοήτευση την θυμάμαι καλά: μωρό πρόωρο, θηλές πληγωμένες, μαστίτιδα το πρώτο εικοσιτετράωρο θηλασμού.

Ωστόσο, θυμάμαι το τέλος του σεμιναρίου θηλασμού με τόσο ενθουσιασμό και καμία απογοήτευση.

Βλέπεις, είχα αφιερώσει αρκετές ώρες στο να μάθω τον σωστό τρόπο τοποθέτησης του μωρού στο στήθος, τις διαφορετικές θέσεις θηλασμού και συμβουλές για την αποφυγή της μαστίτιδας. Ήμουν σίγουρη ότι θα μπορούσα να θηλάζω με επιτυχία την πρωτότοκη κόρη μου. Οι φίλες μου μαμάδες με διαβεβαίωναν επίσης ότι το μωρό μου και εγώ θα βρίσκαμε έναν ρυθμό με τον θηλασμό πολύ γρήγορα.

Spoiler alert: Ακόμα και μετά από βοήθεια από συμβούλους γαλουχίας, παρακολουθώντας μεταμεσονύκτια βιντεάκια στο YouTube και δοκιμάζοντας κάθε συμβουλή για πληγωμένες θηλές, όστρακα θηλασμού, ψευδοθηλές και θήλαστρα, ο θηλασμός δεν ήταν κάτι που έγινε εύκολα και φυσικά, η προσφορά γάλακτος μου ήταν αμελητέα σε σχέση με τη ζήτηση και η ψυχική μου υγεία υπέφερε, για να μην συζητήσουμε για την επιστροφή στην τότε εργασία μου με το θήλαστρο στο χέρι, στους πέντε μήνες λοχείας, χωρίς ούτε μισό δωμάτιο στο οποίο να μπορώ να αντλήσω γάλα. Οκτώ μήνες μετά ο θηλασμός ολοκληρώθηκε με ένα ουφ!

Στη δεύτερη κόρη μου ο θηλασμός κύλησε πιο εύκολα σε σχέση πάντα με την πρωτότοκη αλλά κι εκεί οι προκλήσεις του αποκλειστικού θηλασμού, της άντλησης γάλακτος και του αποθηλασμού, έκαναν το εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο για μια ακόμα φορά.

Και δεν ήμουν μόνο εγώ που ένιωσα ντροπή και ενοχή, μιας και μετά από καταθέσεις ψυχής, σε φίλες και συναδέλφους κατάλαβα πως πολλές γυναίκες περνούν μια παρόμοια εμπειρία και σίγουρα ορισμένες από τις φίλες μου δεν χρειάστηκαν ποτέ βοήθεια και θήλασαν από την πρώτη μέρα, αλλά με όσο περισσότερες μαμάδες μιλάω, τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ ότι αυτού του είδους η εμπειρία, η απλή και αβίαστη με τον θηλασμό είναι σπάνια!

Η πλειοψηφία των γυναικών αντιμετωπίζει προβλήματα θηλασμού

Την αλήθεια του γραφέντος επικυρώνει έρευνα και του The Lactation Network ενώ η Demi Lucas, πιστοποιημένη σύμβουλος γαλουχίας (IBCLC) τονίζει σχετικά με την εν λόγω μελέτη:

«Οι περισσότεροι νέοι γονείς εκπλήσσονται με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην αρχή του θηλασμού ».

Η ειδικός τονίζει πως περίπου το 70% των γυναικών θα αντιμετωπίσουν προκλήσεις, ειδικά τον πρώτο μήνα θηλασμού, που περιλαμβάνουν πράγματα όπως πληγωμένες θηλές, πόνο κατά τη διάρκεια του θηλασμού και ανησυχία για το αν παράγουν αρκετό γάλα.

Συμφωνα ακόμα με την Paula Norcott, Διευθύντρια Προγράμματος IBCLC και Γαλουχίας στο Pumpspotting, πολλοί γονείς πιστεύουν ότι ο θηλασμός θα γίνει φυσικά, αλλά αυτό ισχύει μόνο για περίπου το 10% των ανθρώπων:

«Όλοι οι άλλοι πρέπει να δουλέψουν σκληρά για να το πραγματοποιήσουν».

Το να ανακαλύψεις ότι κι άλλες γυναίκες έχουν δυσκολία στο θηλασμό είναι παρήγορο

Η Ομάδα «Exclusively Pumping Mamas – Education & Support» στο Facebook έχει πάνω από 150.000 μέλη. Τα μέλη του είναι μητέρες που αποφάσισαν να αντλήσουν γάλα αποκλειστικά για να ταΐσουν τα μωρά τους, κάποιες από επιλογή και άλλες επειδή ο θηλασμός δεν πέτυχε. Οι ιστορίες που έχουν μοιραστεί μέλη της ομάδας είναι συγκλονιστικές:

«Ένιωσα σαν αποτυχημένη όταν δεν μπορούσα να μείνω έγκυος χωρίς βοήθεια και μετά δεν μπορούσα να θηλάζω», ήταν μόνο η ιστορία μιας γυναίκας μέσα στην ομάδα που μετά από τρεις κύκλους IVF κατάφερε να μείνει έγκυος, να γεννήσει, μόνο και μόνο για να βιώσει μετά την απογοήτευση της δυσκολίας στον θηλασμό.

Η εκπαίδευση και η προετοιμασία για τον θηλασμό παραμένουν σημαντικές

Το μεγαλύτερο πρόβλημα φαίνεται πως το έχουν συχνά γυναίκες των οποίων οι προσδοκίες θηλασμού δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Με λίγα λόγια, προετοιμαζόμαστε μεν σωστά με σεμινάρια θηλασμού αλλά κανείς δεν μας προετοιμάζει για το ενδεχόμενο αποτυχίας.

Η απογοήτευση είναι πολύ μεγαλύτερη σε άτομα που είχαν υψηλέςω προσδοκίες τα οποία βιώνουν την κατάσταση με ντροπή, ενοχή, άγχος και την αίσθηση ότι απογοητεύουν ακόμα και το ίδιο το μωρό τους.

Είναι σημαντικό να περιμένουμε από τις μαμάδες να προετοιμαστούν για το γεγονός ότι τα πράγματα μπορεί να μην πάνε όπως έχουν προγραμματιστεί και ότι όσο περισσότερες γυναίκες μιλούν για το πόσο δύσκολος μπορεί να είναι ο θηλασμός, τόσο περισσότερο θα βοηθηθούμε όλες στη μείωση των συναισθημάτων ντροπής και ενοχής.

Αν οι στόχοι της γαλουχίας πρέπει να αλλάξουν για χάρη της ψυχικής υγείας της μαμάς, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως αυτό δεν σε κάνει κακή μαμά.

Στην πραγματικότητα, σε κάνει μια μαμά που μακροπρόθεσμα κάνεις ό,τι είναι καλύτερο για τον εαυτό σου ΚΑΙ το μωρό σου.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η αποκλειστική άντληση είναι ένας σωστός τρόπος θηλασμού, κάτι που ειδικά στη χώρα μας δεν είναι διαδεδομένο. Η αλλαγή του ορισμού του θηλασμού ώστε να είναι πιο περιεκτικός μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στίγματος που σχετίζεται με διαφορετικές πρακτικές ταϊσματος των βρεφών.

Εξίσου σημαντικό είναι να μιλήσεις με έναν ειδικό γαλουχίας πριν τον θηλασμό και για όσα μπορεί να πάνε στραβά και για τις επιλογές που έχεις.

Το να έχεις υποστήριξη πριν γεννηθεί το μωρό, σε σώζει από το να ψάχνεις απαντήσεις όταν βρίσκεσαι στην ομίχλη της επιλόχειας ανάρρωσης, η οποία μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 100 ημέρες.

Ήρθε η ώρα να καταλάβουμε πόσο δύσκολος είναι ο θηλασμός

Ο θηλασμός είναι δύσκολος, δεν είναι η εύκολη, ομαλή εμπειρία που τόσο συχνά απεικονίζεται στα στιλιζαρισμένα posts διασήμων στο Instagram.

Μακάρι να ξέραμε τα στατιστικά στοιχεία για κάθε χώρα χωριστά, ώστε να προετοιμαστούμε καλύτερα για το πόσο δύσκολος θα ήταν ο θηλασμός και για να καταλάβουμε ότι άντληση γάλακτος είναι εξίσου καλή με τον άμεσο θηλασμό.

Αλλά όσο περισσότερο κανονικοποιούμε τη συζήτηση, τόσο περισσότερο μπορούμε να μειώσουμε τυχόν ενοχές ή ντροπή στις νέες μαμάδες.

Το κόλπο της Μαρίας Ηλιάκη με το λάχανο για τις μαμάδες που θηλάζουν

Στη χώρα μας η Εβδομάδα Μητρικού Θηλασμού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 1-7 Νοεμβρίου. Η εν λόγω δράση υποστηρίζεται από τη UNICEF, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ - WHO), τη Διεθνή Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και Υπουργεία Υγείας σε πολλές χώρες και αποτελεί εκστρατεία η οποία αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και των επαγγελματιών υγείας σε θέματα που σχετίζονται με τον μητρικό θηλασμό και την προαγωγή του στοχεύοντας στην επίτευξη του στόχου που έχει θέσει ο ΠΟΥ για αποκλειστικό μητρικό θηλασμό στο 50% των βρεφών έως το 2025.

Τι συμβαίνει με τον μητρικό θηλασμό στην Ελλάδα

Στην χώρα μας, σύμφωνα με την Εθνική Μελέτη εκτίμησης της συχνότητας και των προσδιοριστικών παραγόντων του μητρικού θηλασμού του 2017 κι εν αναμονή μιας νέας μελέτης που θα έρθει σύντομα,

Με βάση τα αποτελέσματα της εθνικής μελέτης υπολογίστηκαν οι παρακάτω δείκτες
μητρικού θηλασμού:

Έναρξη Μητρικού Θηλασμού: Το ποσοστό των γυναικών που θήλασαν την 1η
μέρα ζωής ήταν 94%.

Αποκλειστικός Μητρικός Θηλασμός: Το ποσοστό των βρεφών που θήλασαν
αποκλειστικά το πρώτο 24ωρο βρέθηκε 66% και μειώθηκε στο 51% στο τέλος της
πρώτης εβδομάδας. Στο τέλος του πρώτου μήνα συνέχισαν να θηλάζουν
αποκλειστικά 40% και τους επόμενους μήνες σημειώθηκε σταδιακή πτώση
φτάνοντας στο τέλος του 4ου μήνα στο ποσοστό 25%. Στη συνέχεια η μείωση των
ποσοστών ήταν ραγδαία καταλήγοντας σε σχεδόν μηδενικά ποσοστά (0,8%) στο
τέλος του 6ου μήνα.

Σχεδόν Αποκλειστικός Μητρικός Θηλασμός: Τα ποσοστά του σχεδόν
αποκλειστικού μητρικού θηλασμού βρέθηκαν σε γενικές γραμμές χαμηλά με τα
υψηλότερα ποσοστά να παρατηρούνται στον 3
ο και 4 ο συμπληρωμένο μήνα ζωής (περίπου 4%).

Πλήρης Μητρικός Θηλασμός: Η έναρξη του πλήρους μητρικού θηλασμού ήταν
66%. Ο ρυθμός μείωσης στον πλήρη μητρικό θηλασμό ακολουθεί την εικόνα του
αποκλειστικού μητρικού θηλασμού και καταγράφεται μεγαλύτερος κατά τον 1ο μήνα
και κατά τη μετάβαση από τον 4ο στον 6ο.

Μητρικός Θηλασμός: Όπως προαναφέρθηκε το ποσοστό έναρξης του μητρικού
θηλασμού ήταν πολύ υψηλό (94%) και παρέμεινε σε επίπεδα πάνω από 60% έως
και τον 3ο συμπληρωμένο μήνα ζωής. Στους επόμενους μήνες παρατηρήθηκε
μικρή πτώση του ποσοστού μητρικού θηλασμού παραμένοντας σε υψηλό επίπεδο
στο τέλος του 6ου μήνα (45%).

Μητρικός Θηλασμός χωρίς υποκατάστατο μητρικού γάλακτος: Στο τέλος της
πρώτης εβδομάδας 51% των βρεφών θήλαζαν χωρίς να έχουν λάβει
υποκατάστατο μητρικού γάλακτος, δηλαδή περίπου τα μισά βρέφη βρέθηκε ότι
λαμβάνουν ήδη ξένο γάλα. Αν και το ποσοστό του αποκλειστικού μητρικού
θηλασμού στον 6ο συμπληρωμένο μήνα ζωής βρέθηκαν <1%, περίπου 1 στα 4
βρέφη θήλαζε χωρίς να έχει λάβει έως τότε υποκατάστατο μητρικού γάλακτος.

Σχεδόν οι 2 στις 5 μητέρες δήλωσαν ότι αντιμετώπισαν δυσκολίες στην
έναρξη θηλασμού, με πιο συχνά τα προβλήματα των θηλών (δυσκολίες σύλληψης και τραυματισμός). Η ανεπαρκής ποσότητα γάλακτος φαίνεται να είναι το επόμενο
πιο συχνό πρόβλημα κατά την έναρξη του θηλασμού (Παράρτημα 3-Πίνακας Π3α).
Το 5% των γυναικών του δείγματος δε θήλασε καθόλου.

Οι μισές περίπου από τις μητέρες που σταμάτησαν να θηλάζουν (45%), ανέφεραν σαν βασικό λόγο διακοπής το «ανεπαρκές γάλα». Ακολουθούν σε συχνότητα τα «προβλήματα με το στήθος» (9%), κούραση/άγχος/κατάθλιψη (9%)
και η επιστροφή στην εργασία (8%).

Το είδος του τοκετού βρέθηκε να έχει ισχυρή συσχέτιση με τους δείκτες θηλασμού που μελετήθηκαν.

Οι γυναίκες που γέννησαν με καισαρική τομή εμφάνισαν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά θηλασμού (ενδεικτικά ΑΜΘ τον 1ο μήνα: 32% έναντι 50%). Η προωρότητα και το χαμηλό βάρος γέννησης βρέθηκε να επηρεάζουν αρνητικά τόσο την έναρξη όσο και τη συνέχιση του μητρικού θηλασμού, όπως φαίνεται από τη σύγκριση όλων των δεικτών που μελετήθηκαν.

Η παραμονή σε μονάδα εντατικής νοσηλείας νεογνών φάνηκε να επιδρά αρνητικά
στους δείκτες αποκλειστικού μητρικού θηλασμού καθώς και στον μητρικό θηλασμό
χωρίς λήψη υποκατάστατου γάλακτος σε ηλικία 6 μηνών.

Το επίπεδο εκπαίδευσης της μητέρας καθώς και άλλες παράμετροι που προσδιορίζονται από το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο βρέθηκε να συσχετίζονται με τα ποσοστά του μητρικού θηλασμού. Για παράδειγμα, οι μητέρες με τριτοβάθμια εκπαίδευση εμφάνισαν υψηλότερα ποσοστά αποκλειστικού μητρικού θηλασμού στον 1ο και τον 4ο μήνα και θήλασαν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σχέση με τις γυναίκες που είχαν βασική και μέση εκπαίδευση.

Οι γυναίκες που δεν κάπνιζαν εμφάνισαν σχεδόν διπλάσια ποσοστά αποκλειστικού θηλασμού τον 1ο και τον 4ο μήνα, σε σχέση με τις καπνίστριες. Η επίδραση του καπνίσματος στη διάρκεια θηλασμού βρέθηκε να είναι ακόμα ισχυρότερη. Ενδεικτικά, στους 6 μήνες μόνο το 21% των καπνιστριών εξακολουθούσαν να θηλάζουν σε αντίθεση με το 52% των μη καπνιστριών.

Οι γυναίκες που είχαν προηγούμενη εμπειρία θηλασμού, θήλασαν αποκλειστικά σε σχεδόν τριπλάσια ποσοστά τον 1ο και τον 4ο μήνα, και επιπλέον θήλασαν και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Το θέμα για την Παγκόσμια Εβδομάδα Θηλασμού 2024 είναι το Closing the gap: Υποστήριξη του θηλασμού για όλους.

Η εκστρατεία θα εστιάσει στις μητέρες που θηλάζουν με κάθε τρόπο ενώ θα παρουσιάσει τους τρόπους με τους οποίους οι οικογένειες, οι κοινωνίες, οι κοινότητες και οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας μπορούν να «βάλουν πλάτη» και να στηρίξουν τις θηλάζουσες μαμάδες που δυσκολεύονται.