Ανδρόπαυση - μύθος ή πραγματικότητα; Q&A με τον γιατρό Σωτήρη Αδαμίδη με αφορμή την Ημέρα του Πατέρα

Όσο σκληροί και άτρωτοι προστάτες της οικογένειας και αν θέλουν να δείχνουν, έχουν και οι μπαμπάδες μας εξίσου μεγάλη ανάγκη από την αγάπη μας που συνοδεύεται με πράξεις. Η επιβεβαίωση από τα ίδια τους τα παιδιά πως, πράγματι, έκαναν κάτι σωστά, θα είναι πάντα παραπάνω από ευπρόσδεκτη και μια γλυκιά υπενθύμιση ότι όσα χρόνια κι αν περάσουν, θα είναι πάντα στα μάτια τους η γενναία πατρική φιγούρα που θα θυσίαζε τα πάντα για να ακούσει «σ’ αγαπάω μπαμπά».

Ακριβώς επειδή τους αγαπάμε τόσο και με αφορμή τη σημερινή Ημέρα του Πατέρα που τιμάται κάθε τρίτη Κυριακή του Ιουνίου, έχει σημασία να τονίσουμε πόσο σημαντικό είναι να θέσουν και εκείνοι την αυτοφροντίδα τους σε προτεραιότητα. Αν δεν το κάνουν ήδη, μπορούμε να είμαστε εμείς εκεί για να τους το υπενθυμίσουμε και να τονίσουμε πως τους θέλουμε υγιείς και ευτυχισμένους, όπως ακριβώς θέλουν και εκείνοι εμάς.

Με αφορμή αυτό που πολλοί αποκαλούν ανδρόπαυση, κρίση μέσης ηλικίας ή όπως αλλιώς επιλέξουν να ονομάσουν μια μεταβατική ή «μελαγχολική» ηλικιακή περίοδο, μιλήσαμε με τον γιατρό Σωτήρη Αδαμίδη προκειμένου να προσεγγίσουμε από ουσιαστική σκοπιά την ψυχική και σωματική υγεία των αντρών εκείνων που στέκονται υπέροχοι σύζυγοι, σύντροφοι, αδερφοί, πατέρες, φίλοι και φύλακες άγγελοι. Ας μην ξεχνάμε ότι, όσο κι αν αποφεύγουν να το δείξουν, είναι συχνά πολύ πιο ευαίσθητοι από όσο επιτρέπουν να φανεί.

Q & A με τον Σωτήρη Αδαμίδη

Κύριε Αδαμίδη, τι εννοούμε όταν λέμε ανδρόπαυση;

Πτώση στα επίπεδα της τεστοστερόνης. Δεν είναι αντίστοιχη με την εμμηνόπαυση, δεν συμβαίνει δηλαδή και στον άντρα τόσο δραματικά και απότομα όσο στις γυναίκες. Ενώ οι γυναίκες περνούν μια δραματική μείωση των οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση, οι άνδρες περνούν μια πιο αργή, πιο σταδιακή «ανδρική» παύση στα επίπεδα τεστοστερόνης.

Κατά μέσο όρο, γύρω στην ηλικία των 40 ετών, τα επίπεδα τεστοστερόνης των ανδρών μειώνονται περίπου 1% κάθε χρόνο. Η συνθήκη αυτή είναι πιο ισχυρή μετά τα 65. Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι οι περισσότεροι άνδρες εξακολουθούν να έχουν ένα φυσιολογικό εύρος τεστοστερόνης και μόνο το 10-25% των ανδρών άνω των 40 ετών έχουν αυτό που θεωρείται «χαμηλό» επίπεδο τεστοστερόνης.

Διευκρινίζουμε, λοιπόν, ότι η ονομασία «ανδρόπαυση» είναι παραπλανητική, επειδή υποδηλώνει ότι τα συμπτώματα είναι αποτέλεσμα μιας ξαφνικής πτώσης της τεστοστερόνης στη μέση ηλικία, παρόμοια με αυτή που συμβαίνει στη γυναικεία εμμηνόπαυση. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Αν και τα επίπεδα τεστοστερόνης μειώνονται καθώς οι άνδρες μεγαλώνουν, αυτό είναι απίθανο να προκαλέσει προβλήματα από μόνο του.

Η ανδρόπαυση είναι μύθος ή πραγματικότητα;

Είναι και μύθος και πραγματικότητα. Πολλοί θα παρουσιάσουν συμπτωματολογία ανδρόπαυσης ενώ έχουν καλά επίπεδα τεστοστερόνης, ενώ άλλοι με χαμηλά επίπεδα, δεν θα την παρουσιάσουν. Έχει να κάνει με σύνολο παραγόντων και όχι τόσο βιολογικών παραγόντων. Περισσότερο έχει να κάνει με την αίσθηση ότι "μεγάλωσα" και όχι με τη μείωση της τεστοστερόνης. Δεν υπάρχει και επίσημη απόδειξη γι΄αυτό.

Η ανδρόπαυση χρησιμοποιείται συνήθως ως τίτλος επειδή επηρεάζει τους άνδρες καθώς μεγαλώνουν και έχει παρόμοια συμπτώματα με τη γυναικεία εμμηνόπαυση. Στην πραγματικότητα, δεν είναι το ίδιο. Ο όρος είναι κάτι σαν παραπλανητικό σλόγκαν. Παρόλο που συμβαίνει όντως μια αλλαγή σε ορισμένους άνδρες σε ένα συγκεκριμένο σημείο της ζωής τους, η ίδια η ονομασία περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές καταστάσεις.

Ο ένας βασικός συνδετικός κρίκος μεταξύ όλων αυτών, είναι η πτώση της τόσο σημαντικής τεστοστερόνης. Ενώ ορισμένοι θεωρούν τον όρο ως έναν απλό τρόπο περιγραφής της απώλειας αυτής της ορμόνης, άλλοι θα πρότειναν ότι η ανακριβής ομαδοποίηση αυτών των καταστάσεων κάτω από μία ομπρέλα είναι μια επικίνδυνη πρακτική.

Η μικρή διαμάχη σχετικά με την ονομασία προέρχεται από το γεγονός ότι αυτό, σε αντίθεση με τη γυναικεία εμμηνόπαυση, δεν είναι κάτι που όλοι οι άνδρες θα βιώσουν φυσιολογικά στη ζωή τους.

Είναι πολύ συνηθισμένο τα επίπεδα τεστοστερόνης ενός άνδρα να μειώνονται κατά 1% κάθε χρόνο μετά την ηλικία των 40 ετών. Αυτό δεν είναι το ίδιο με τον υπογοναδισμό όψιμης έναρξης ή την ανεπάρκεια ανδρογόνων, όπου μπορεί να παρατηρηθεί πολύ μεγαλύτερη ξαφνική πτώση των επιπέδων.

Για το λόγο αυτό, εμείς οι γιατροί θέλουμε να αποφεύγουμε τον όρο ανδρόπαυση. Είναι φυσικό τα επίπεδα τεστοστερόνης να μειώνονται, αλλά οι ακραίες περιπτώσεις αποτελούν μια κατάσταση από μόνες τους.

Είναι λοιπόν πραγματική η ανδρόπαυση; Και ναι και όχι. Αν και δεν θα βιώσει σίγουρα κάποιος αυτή τη δραστική μεταβολή στα επίπεδα των ορμονών, υπάρχει πιθανότητα να το πάθει. Απλά μην θεωρήσουμε την παραμικρή αλλαγή στα επίπεδα ορμονών ως αυτό το φαινόμενο.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Θα πρέπει να τονίσουμε ξανά πως τίποτα δεν είναι απόλυτο. Άλλοι επηρεάζονται περισσότερο, άλλοι λιγότερο, άλλοι καθόλου. Ενώ αυτή η αλλαγή στην τεστοστερόνη συνήθως περνά απαρατήρητη από τους περισσότερους, ορισμένοι μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα που μοιάζουν με την εμμηνόπαυση, όπως:

• Χαμηλότερη λίμπιντο, απώλεια της σεξουαλικής ορμής, στυτική δυσλειτουργία
• Δυσφορία ή πρήξιμο στο στήθος
• Υπογονιμότητα
• Απώλεια της οστικής πυκνότητας και μυϊκής μάζας
• Εξάψεις
• Μειωμένη ενέργεια και κίνητρα
• Χαμηλότερη αυτοπεποίθηση, διάθεση και συγκέντρωση
• Απώλεια δύναμης
• Αύξηση βάρους
• Δυσκολία στον ύπνο (αϋπνία) ή αυξημένη κόπωση

Πώς επηρεάζουν αυτά τα συμπτώματα την ποιότητα της ζωής;

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν την καθημερινή ζωή και την ευτυχία, γι' αυτό είναι σημαντικό να διαγνωστεί η κατάσταση ή να βρεθεί η υποκείμενη αιτία ώστε να έρθει και η αντιμετώπιση. Οι περισσότεροι άνδρες που εμφανίζουν αυτά τα συμπτώματα μπορούν να τα διαχειριστούν μέσω απλών αλλαγών στον τρόπο ζωής τους και μέσω της διαχείρισης του άγχους, της καθημερινής κίνησης, του γέλιου, του ποιοτικού χρόνου και της θρεπτικής διατροφής.

Αν παρατηρήσει ότι αυτά τα συμπτώματα επιμένουν, ίσως θα πρέπει να ζητήσει από τον γιατρό, να μετρήσει τα επίπεδα τεστοστερόνης με μια εξέταση αίματος και να ζητήσει συμβουλές για τα επόμενα βήματα.

Ποιοι άλλοι παράγοντες μπορεί να κρύβονται πίσω από συμπτώματα που μπορεί να παραπέμπουν σε αυτό που λέμε ανδρόπαυση;

Παράγοντες του τρόπου ζωής ή ζητήματα ψυχικής υγείας μπορεί επίσης να ευθύνονται για πολλά από αυτά τα συμπτώματα. Για παράδειγμα, οι εναλλαγές της διάθεσης μπορεί να είναι αποτέλεσμα:

• Στρες
• Κατάθλιψης
• Άγχους

Μια «κρίση μέσης ηλικίας» μπορεί επίσης να είναι υπεύθυνη για τέτοιου είδους συμπτώματα;

Όλα είναι πιθανά. Για παράδειγμα, οι ανησυχίες για το τι έχουν καταφέρει μέχρι τώρα, είτε στη δουλειά είτε στην προσωπική τους ζωή, μπορεί να οδηγήσουν σε μια περίοδο θλίψης.

Άλλες πιθανές αιτίες που ένας άνδρας αισθάνεται πως είναι πολύ μεγαλύτερος από την ηλικία του;

• Έλλειψη ύπνου
• Κακή διατροφή
• Έλλειψη άσκησης
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Και φυσικά παθολογικές καταστάσεις

Τι πρέπει να κάνει κάποιος που αντιμετωπίζει κάτι από τα παραπάνω;

Οι άνδρες εισπράττουν αρκετές δόσεις τοξικότητας από την κακή διατροφή και τη ρύπανση, τα φάρμακα, τις τοξίνες. Πρέπει να προσέχουν, λοιπόν, τη διατροφή τους και να εντάξουν ό,τι η μεσογειακή διατροφή ορίζει ως απαραίτητο. Η άσκηση και η καλύτερη ποιότητα ζωής σε κάθε επίπεδο μπορούν επίσης να βοηθήσουν.

Σε κάθε περίπτωση, εάν κάποιος αντιμετωπίζει οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, πρέπει να επισκεφθεί τον παθολόγο του ο οποίος είναι ο πλέον αρμόδιος να διερευνήσει την κατάσταση και ο μόνος που θα μπορούσε να κρίνει αν πρέπει να ακολουθηθεί, για παράδειγμα, κάποια θεραπεία υποκατάστασης τεστοστερόνης.

Πώς επηρεάζει η λεγόμενη ανδρόπαυση την ψυχική υγεία και ποιο είναι το σημαντικότερο μήνυμα για την Ημέρα του Πατέρα;

Όταν ο άνδρας αυτός είναι και πατέρας και έχει την ευθύνη των παιδιών και της οικογένειας, είναι πιθανό να μην δώσει και τόση βάση στα συμπτώματα, παραμελώντας τον εαυτό του. Αλλά πρέπει να προσέχει πρώτα τον εαυτό του για να προσέχει και τους άλλους και φυσικά να ενημερώνεται. Πρέπει να το μοιραστεί με την οικογένειά του αυτό, να το συζητήσει.

Είναι καλό να λειτουργεί κανείς αποδεχόμενος τις αλλαγές και συνειδητοποιώντας τις, για να είναι ευτυχισμένος και να χαίρεται τη ζωή του. Το μήνυμα με αφορμή την Ημέρα του Πατέρα είναι βαθύτερο από ταμπέλες τύπου ανδρόπαυση. Η αυτοφροντίδα είναι ο σκοπός.