Ας αναγνωρίζουμε τους σπουδαίους καλλιτέχνες όσο ζούνε και έπειτα η τέχνη ίσως σώσει τον κόσμο

Ο Δημήτρης Ήμελλος δεν ήταν μόνο ένας σπουδαίος ηθοποιός –ήταν εργάτης της τέχνης. Η λέξη αυτή δεν είναι ταπεινή, όπως πολλοί νομίζουν. Είναι ιερή. Εργάτης σημαίνει αυτός που κουβαλά την τέχνη στην πλάτη του χωρίς παράπονο, χωρίς χειροκρότημα, γιατί αυτός είναι ο δρόμος του. Σημαίνει ιδρώτας, κόπος και ένα ατελείωτο δόσιμο χωρίς καμία βεβαιότητα επιστροφής. Είναι αυτοί που σκάβουν το χωράφι του πολιτισμού και σπέρνουν σπόρους για να θερίσουμε εμείς. Με απλά και ταπεινά λόγια.

Κι όμως, το χειρότερο είναι πως αυτούς τους ανθρώπους τούς θυμόμαστε συνήθως όταν είναι πια αργά. Τότε που η τηλεόραση, οι σελίδες και τα sites γεμίζουν με αφιερώματα: «Τι σπουδαίος ηθοποιός!», «Πόσο μεγάλη απώλεια!». Ο θάνατος ενός ηθοποιού, όμως, δεν είναι άλλοθι για να ξεπλύνουμε τη συλλογική μας αδιαφορία. Η ζωή του είναι το θέμα. Η ζωή του καθενός είναι το θέμα. Και σε αυτή τη ζωή, οι ίδιοι άνθρωποι που εκθειάζουν, ίσως είναι οι ίδιοι που ήταν γρανάζια μηχανής ενός ίδιου συστήματος που δεν έδωσαν ποτέ μια ευκαιρία, που υπονόμευσαν καριέρες.

«Ο Ράφτης»

Το θέατρο στην Ελλάδα είναι σαν έναν λογαριασμό που όλοι προσπαθούν να αποφύγουν να πληρώσουν. Ηθοποιοί χωρίς ασφάλιση, χωρίς δικαιώματα, χωρίς στήριξη. Άνθρωποι που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στη σκηνή και δεν μπορούν να ζήσουν από αυτήν.

Το συνάφι; Συχνά εγκλωβισμένο σε μικροπολιτικές, ελιτισμούς και αυταρέσκεια. Πόσο εύκολα ξεχνάμε εκείνους που δεν κάνουν θόρυβο, που δεν επιδιώκουν να ενταχθούν στο «σύστημα». Η τέχνη, όμως, δεν είναι σύστημα. Είναι χώρος για όλους – ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι.

Οι δημοσιογράφοι; Η τέχνη δεν μπορεί να είναι απλώς ένα ακόμα κουτάκι στην ειδησεογραφία, μια ευκαιρία για «κλικ». Πόσες φορές οι καλλιτέχνες έπρεπε να πεθάνουν για να μάθουν οι συντάκτες ποιοι είναι και πόσο βαρύ και σπουδαίο είναι το βιογραφικό τους; Πόσες φορές ένα σπουδαίο έργο θάφτηκε γιατί δεν πουλούσε αρκετά;

Και το κοινό; Εθισμένοι στο εύκολο, στο φανταχτερό, στην επιβεβαίωση της αναγνωρισιμότητας. Δεν ψάχνουμε την ουσία, δεν κοιτάμε το θέατρο, τη μουσική, τη λογοτεχνία με μάτια καθαρά. Πόσοι ταλαντούχοι Δημήτρηδες υπάρχουν δίπλα μας και δεν τους βλέπουμε; Πόσοι σιωπηλοί εργάτες της τέχνης περνούν απαρατήρητοι και όταν γίνονται ευρύτερα γνωστοί επειδή συμμετέχουν σε μια επιτυχημένη τηλεοπτική παραγωγή είναι σαν να τους βλέπουμε για πρώτη φορά;

Δεν αρκούν οι επικήδειοι και τα κλισέ που αραδιάζουμε πάνω από φέρετρα. Η βαθιά θλίψη δεν είναι μόνο για τη στιγμή που κάποιος φεύγει αλλά για τις ατέλειωτες στιγμές που ήταν εδώ και τον αγνοούσαμε. Οι καλλιτέχνες δεν χρειάζονται μνημόσυνα. Χρειάζονται δουλειά, ευκαιρίες, σεβασμό και αναγνώριση όσο είναι εν ζωή.

Τι εννοούμε όταν λέμε ότι η τέχνη θα σώσει τον κόσμο;

Στην εποχή της ΑΙ, αν η τέχνη είναι αυτή που θα σώσει τον κόσμο, όπως τόσο εύκολα λέμε, ας το αποδείξουμε. Όχι με λόγια, αλλά με πράξεις. Ας φροντίσουμε τους εργάτες της τέχνης, ας τους δώσουμε χώρο να αναπνεύσουν, να δημιουργήσουν, να ζήσουν. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να φτιάξει αφιερώματα. Δεν μπορεί όμως να νιώσει το πάθος ενός ηθοποιού που ξεκινά την παράσταση μπροστά σε δέκα θεατές και παίζει σαν να ήταν χίλιοι. Αυτό είναι τέχνη.