Μαμάδες VS κόρες. Γιατί δεν τα πάμε καλά;

Υπάρχουν μαμάδες και κόρες που βγαίνουν μαζί, πηγαίνουν παρέα διακοπές, μιλάνε στο τηλέφωνο καθημερινά και για τα πάντα. Υπάρχουν όμως και πολλές περιπτώσεις που οι σχέσεις μεταξύ μάνας και κόρης περνάνε από σαράντα κύματα, είναι γεμάτες συγκρούσεις ή, το αντίθετο, χωρίς κανένα σημείο επαφής. Όμως, ακόμα και αν δεν καταφέρουμε ποτέ, όσα χρόνια κι αν περάσουν, να γίνουμε οι καλύτερες φίλες, για πάντα μέσα μας θα παραμένει ΕΚΕΙΝΗ – εκείνη που ακόμα κι έπειτα από τον πιο γερό καβγά θα θέλαμε να είναι σε θέση να μας συγχωρέσει τα πάντα, εκείνη που όσο πόνο κι αν μας έχει προξενήσει θα την αγαπάμε για πάντα, εκείνη που ξέρουμε ότι όταν τη χάσουμε, τίποτα δεν θα μπορέσει να καλύψει το κενό… «Ησχέση μάνας-κόρης είναι η πιο ισχυρή μεταξύ των γυναικών», εξηγεί η κα Ειρήνη Γρίβα, MSc, ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια, «αφού η πρώτη σχέση που δημιουργούμε εμείς οι άνθρωποι με τη γέννησή μας είναι με τη μητέρα μας. Εκείνη είναι που από την πρώτη μέρα που ερχόμαστε στον κόσμο μάς δίνει ζωή, όχι μόνο με την τροφή, αλλά κυρίως με το συναίσθημα. Η αγκαλιά της κυριολεκτικά μας τρέφει συναισθηματικά».

Ας μην ξεχνάμε ότι στην τρυφερή ηλικία των 5 ετών τα κορίτσια ταυτίζονται με τη μητέρα τους, αφού μέσα από εκείνη καλούνται να διαμορφώσουν τη δική τους ταυτότητα. Αυτή βέβαια η περίοδος εξιδανίκευσης δίνει τη θέση της στη φάση με τις μεγαλύτερες συγκρούσεις που έρχεται με την εφηβεία, κατά την οποία διαφοροποιούμαστε από τη μητέρα και αναπτύσσουμε τη δική μας ταυτότητα, εξηγεί η κα Γρίβα. Στην ενήλικη ζωή τα πράγματα ηρεμούν, αλλά όταν έχουν γίνει λάθη από την πλευρά της μάνας κατά την παιδική ηλικία (προσφέρει την αγάπη της με προϋποθέσεις, εφαρμόζει ως μέθοδο διαπαιδαγώγησης την τιμωρία και το φόβο, περνάει στο παιδί τα δικά της κόμπλεξ…), αυτά δυσκολεύουν τη ζωή μας και πλήττουν τη σχέση μάνας και κόρης.

ΜΑΜΑΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΗ, ΚΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΦΡΟΔΙΤΗ

Ο κατάλογος με τα μικρά ή μεγαλύτερα παράπονα που έχουν οι γυναίκες από τη μητέρα τους μοιάζει να είναι ατελείωτος: «δεν συμφωνεί σχεδόν ποτέ με τις επιλογές μου και προσπαθεί με κάθε τρόπο να μου επιβάλλει τη δική της άποψη για τη δουλειά, τις σχέσεις και τη ζωή μου ολόκληρη», «ό,τι και να κάνω δεν είναι ποτέ αρκετό για εκείνη», «δεν με βοηθάει καθόλου με το παιδί», «είναι ο πιο σκληρός κριτής μου», «δεν μου έδωσε όση αγάπη χρειαζόμουν», «είναι απόμακρη», «νιώθω να με πνίγει», «είναι ανταγωνιστική απέναντί μου», «είναι ανώριμη και έχουμε καταλήξει να παίζω εγώ το ρόλο της μάνας κι εκείνη της κόρης»… Καθένα από αυτά τα παράπονα μοιάζει να επιβεβαιώνει ότι είναι σαν να προερχόμαστε από διαφορετικό πλανήτη.

Μη γελιέσαι, όμως, κι εκείνες έχουν παράπονα από εμάς, είτε τα εκφράζουν είτε όχι: ότι δεν τις ακούμε ποτέ και όταν τρώμε τα μούτρα μας δεν παραδεχόμαστε ότι είχαν δίκιο, ότι όσο σωστά κι αν μας μεγάλωσαν (ναι, αυτό πιστεύει κάθε μάνα) εμείς συνεχίζουμε να πέφτουμε σε παγίδες, ότι δεν έχουμε αρκετό χρόνο για εκείνες…

Όμως όσο ταραγμένη κι αν είναι η σχέση μας μαζί της, βαθιά μέσα μας λαχταράμε την αγάπη της – ακόμα κι αν δεν τολμάμε να το παραδεχτούμε ούτε στον ίδιο μας τον εαυτό.

Δύο Αμερικανίδες συγγραφείς προτείνουν μέσα από τα βιβλία τους 15 τρόπους για να φτιάξουμε τη σχέση μας με τη μητέρα μας:

1. Κάνε εσύ την πρώτη κίνηση

Μην περιμένεις να κάνει εκείνη την πρώτη κίνηση, λέει η δρ Linda Mintle, γνωστή στις ΗΠΑ ως «The relationship doctor» και συγγραφέας του βιβλίου I Love my Mother, But… - Practical Help to Get the Most Out of Your Relationship. «Σκέψου πώς νιώθεις όσον αφορά τη σχέση σας και τι μπορείς να κάνεις για να αλλάξει ό,τι αισθάνεσαι πως χρειάζεται να αλλάξει».

2. Άλλαξε εσύ

Τις περισσότερες φορές, ο εγωισμός μας μας κάνει να πιστεύουμε ότι μόνο αν αλλάξει ο άλλος μπορεί να φτιάξει η σχέση μας. Κι όμως, υποστηρίζει η Mintle, αν αλλάξουμε εμείς τον τρόπο που δρούμε και αντιδρούμε, ο άλλος πιθανότατα θα ακολουθήσει. Σκέψου το σαν ένα χορό, λέει η συγγραφέας: όταν ο ένας αλλάζει τα βήματά του, ο χορός δεν μπορεί να μείνει ο ίδιος.

3. Έχε ρεαλιστικές προσδοκίες

Τόσο οι μητέρες όσο και οι κόρες συχνά έχουν παράλογες προσδοκίες η μία από την άλλη. Η Mintle θυμάται ότι όσο τα παιδιά της ήταν μικρά, πίστευε ότι, σαν την ηρωίδα ενός από τα παραμύθια που τους διάβαζε πριν κοιμηθούν, θα είναι πάντα εκεί για να τα προστατεύει. Κι εμείς με τη σειρά μας, πολύ συχνά έχουμε την προσδοκία η μητέρα μας να είναι δίπλα μας πάντα και για πάντα. Μην περιμένεις μια γυναίκα που έχει μάθει εδώ και δεκαετίες να σκέφτεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο, να αλλάξει τρόπο σκέψης επειδή δεν ταιριάζει με τον δικό σου…

4. Επικοινώνησε μαζί της

Πολλές φορές, λέει η δρ Roni Cohen-Sandler, ψυχολόγος και συγγραφέας του βιβλίου I’m Not Mad, I Just Hate You! A New Understanding of Mother-Daughter Conflict, «επειδή οι μητέρες είναι τόσο δεμένες με τις κόρες, η μία υποθέτει ότι η άλλη ξέρει και πώς αισθάνεται η ίδια». Και έτσι, είτε δεν μιλάμε για όσα νιώθουμε («κόρη της είμαι, δεν ξέρει ότι με πληγώνει όταν το κάνει αυτό;») είτε ξεστομίζουμε βαριές κουβέντες που δεν θα τολμούσαμε να πούμε σε κανέναν άλλο. Επειδή δυστυχώς κανείς δεν ξέρει να διαβάζει τη σκέψη των άλλων, η ειδικός προτείνει να λέμε αυτά που αισθανόμαστε, πάντα με ευγένεια. «Αν η μητέρα σου σου συμπεριφέρεται σαν μικρό παιδί, πες της απλά “Μαμά, δεν μου συμπεριφέρεσαι σαν σε ενήλικα”».

5. Άκουσε

Σπάνια στις στιγμές έντασης ακούμε πραγματικά τι μας λέει ο άλλος – συνήθως θέλουμε να βγάλουμε από μέσα μας αυτά που μας έχουν πληγώσει. «Ενεργητική ακρόαση», λέει η Cohen-Sandler, σημαίνει ακούω όσα μου λέει ο άλλος και τα επεξεργάζομαι, αντί να υποθέτω ότι ξέρω ήδη τι εννοεί. «Επίσης, προσπάθησε να “ακούσεις” τα συναισθήματα πίσω από τις λέξεις», τα οποία συνήθως αποκαλύπτουν το αληθινό μήνυμα που θέλει να σου περάσει ο άλλος. Όταν η μητέρα μας μας λέει «έχεις γίνει χαλί να σε πατήσουν», εμείς νιώθουμε ότι μας επικρίνει, αλλά αυτό που ουσιαστικά εννοεί εκείνη είναι «θέλω να σε προστατεύσω γιατί βλέπω ότι δεν προστατεύεις εσύ τον εαυτό σου».

6. Όταν υπάρχει πρόβλημα, διόρθωσέ το γρήγορα

Όπως σε κάθε σχέση, όταν δεν λύνουμε κάτι που μας ενοχλεί, αυτό διαιωνίζεται, επισημαίνει η Mintle. Και μάλιστα όχι μόνο στην ίδια τη σχέση, αλλά μπορεί να γίνει και σαν χιονοστιβάδα που παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά της: «αν δεν αντιμετωπίσεις τα ζητήματα που έχεις με τη μητέρα (ή τον πατέρα) σου, αυτά θα διαμορφώσουν και τις μελλοντικές σου σχέσεις», είτε πρόκειται για τους φίλους είτε τους συντρόφους είτε τους εργοδότες μας. «Αν τα βρεις με τη μητέρα σου, τότε θα κάνεις ένα πολύτιμο δώρο και στην κόρη σου… Επίλεξε όμως ποιες μάχες αξίζει πράγματι να δώσεις. Μερικές φορές, για πράγματα που δεν είναι τόσο σημαντικά, είναι προτιμότερο να πας με τα νερά του άλλου». Η ίδια θυμάται κάποια στιγμή που η μητέρα της επέμενε η Mintle να φορέσει καπέλο στο μωρό της για να το προστατεύσει από τον ήλιο. Η Mintle την άκουσε και το άφησε να περάσει…

7. Μπες στη θέση της

Κάθε φορά που προκύπτει κάποιο θέμα μαζί της, λέει η Mintle, σκέψου ότι η μητέρα σου κουβαλάει τις δικές της πληγές και πως μεγάλωσε σε μια διαφορετική εποχή, με διαφορετικά πιστεύω. Την επόμενη φορά που θα σου γκρινιάξει ότι πηγαίνεις να τη δεις μόνο και μόνο για να πάρεις το ταπεράκι με το παστίτσιο, προσπάθησε να την καταλάβεις, και αντί να της πεις ξερά «Το ξέρεις ότι τρέχω όλη μέρα», δοκίμασε να της απαντήσεις «το ξέρω ότι θέλεις να βρισκόμαστε πιο συχνά. Αυτή την εβδομάδα πνίγομαι, αλλά θέλεις να το κανονίσουμε για την επόμενη;».

8. Συγχώρεσέ τη

Άλλο συμφιλίωση και άλλο συγχώρεση, λέει η Mintle. Η συμφιλίωση είναι κάτι που γίνεται και από τις δύο πλευρές και αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Η συγχώρεση, όμως, ξεκινά από εμάς και αφορά εμάς τις ίδιες. Δεν σημαίνει ότι δέχομαι αυτό που έγινε, ούτε ότι υποτιμώ το πόσο πληγώθηκα. Αλλά η δύναμή της μπορεί να μας απελευθερώσει. «Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να συγχωρήσουμε τη μητέρα μας για όλα εκείνα που έχει κάνει ή δεν έχει κάνει», συμπληρώνει η κα Ειρήνη Γρίβα, «είναι να γνωρίσουμε τη γιαγιά μας, τη μητέρα δηλαδή της μητέρας μας. Τότε θα δούμε αληθινά γιατί η μητέρα μας είναι όπως είναι και για ποιους λόγους συμπεριφέρεται όπως συμπεριφέρεται».

9. Συμφωνήστε πως διαφωνείτε

Τα σημεία τριβής, στα οποία διαφωνούμε με τη μητέρα μας είναι άπειρα, από τις σχέσεις μας και τις φιλίες μας, ως την καριέρα και τον τρόπο που ζούμε, και σε κάθε περίπτωση, συνήθως η κάθε πλευρά προσπαθεί να κάνει την άλλη να δεχτεί πως η δική της άποψη είναι και η σωστή, σύμφωνα με την Cohen-Sandler. Οι μαμάδες νιώθουν ότι οι κόρες τους απορρίπτουν την άποψή τους και εμείς, από τη δική μας πλευρά, το ίδιο! «Μην παίρνεις προσωπικά κάτι που δεν είναι προσωπικό», μας θυμίζει η ψυχολόγος. Η άποψη ενός ανθρώπου αντανακλά τον τρόπο που ερμηνεύει εκείνος τα πράγματα… Και επιπλέον, πάρ’ το απόφαση ότι είναι απολύτως υγιές να έχουμε μεγάλες διαφωνίες με τη μητέρα μας: «Η ουσία είναι μία: μπορεί μαμάδες και κόρες να είμαστε δεμένες, αλλά δεν είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι. Φυσικά και επιτρέπεται να έχουμε διαφορετικά ενδιαφέροντα, στόχους και τρόπους να βλέπουμε τα πράγματα». Καμία κόρη δεν χρειάζεται να αλλάξει τις επιλογές της για να ικανοποιήσει τη μητέρα της. Και φυσικά καμία μάνα δεν χρειάζεται να αλλάξει τις απόψεις της για να γίνει αποδεκτή από το παιδί της.

10. Επικεντρώσου στο τώρα

Οι παλιές διαφωνίες, που σχεδόν όλες μας έχουμε με τις μανάδες μας, είναι «σαν ένας σπασμένος δίσκος που παίζει στο βάθος όλη την ώρα», λέει η Cohen-Sandler. Είναι αυτές που ξαναζωντανεύουν με κάθε καβγά, φουντώνουν και, μαζί με αυτές, φουντώνουν και ο θυμός και η απογοήτευσή μας. Είναι προτιμότερο, υποστηρίζει η ειδικός, να ξεχάσουμε τα περσινά ξινά σταφύλια και να επικεντρωνόμαστε στο παρόν, στο πώς θα θέλαμε να είμαστε τώρα.

11. Προσοχή στη διατύπωση

Αντί να ξεστομίζουμε γενικόλογα και κατηγορίες («είσαι απαράδεκτη», «δεν είσαι ποτέ εκεί όταν σε χρειάζομαι», «ποτέ δεν με ακούς»), συστήνει η Cohen-Sandler, προτίμησε να μιλάς σε πρώτο πρόσωπο και να λες πώς νιώθεις κάθε φορά, π.χ. «όταν έγινε αυτό, ένιωσα εκείνο». Άλλωστε αυτό που θέλουμε είναι να βρεθεί μια λύση και οι κατηγορίες σίγουρα δεν οδηγούν εκεί…

12. Θέσε όρια

Τα όρια είναι ένα από τα κλειδιά για κάθε υγιή σχέση. Τράβηξε τη διαχωριστική γραμμή και όταν η μητέρα σου την παραβιάζει, εξήγησέ της το. Η Mintle δίνει το παρακάτω παράδειγμα: «Αν μιλάτε και εκείνη αρχίσει την κριτική, πες ευγενικά αλλά σταθερά “θέλω να σου μιλήσω, αλλά αν με κριτικάρεις, θα κλείσω το τηλέφωνο, γιατί αυτή η συμπεριφορά σου δεν μου κάνει καλό”. Αν μένετε σε διαφορετικές πόλεις και την επισκεφτείς, διάλεξε να μείνεις σε ξενοδοχείο, γνωστοποίησέ της τα όριά σου και στην περίπτωση που τα παραβιάσει, εξήγησέ της πως αν συνεχίσει, θα φύγεις». Δεν πρόκειται για απειλές, αλλά για μια ειλικρινή δήλωση του πού βρισκόμαστε και τι επιτρέπουμε από τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Και, καταφέρνοντας να βάλουμε τα όριά μας στη σχέση μας με τη μητέρα μας, καταλήγει η Mintle, μαθαίνουμε να τα θέτουμε και να τα υπερασπιζόμαστε σε κάθε μας σχέση.

ΚΙ ΑΝ ΕΧΕΙΣ ΗΔΗ ΠΕΡΑΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ…

Αν στη ζωή σου έχεις προχωρήσει και αν εκτός από κόρη είσαι πλέον και μαμά, σίγουρα θα θέλεις να αποφύγεις τα λάθη της δικής σου μητέρας, με την ελπίδα ότι θα μεγαλώσεις με τη σειρά σου μια ευτυχισμένη γυναίκα. «Το πιο βασικό είναι», λέει η κα Ειρήνη Γρίβα, «μια μαμά να μεγαλώνει μαζί με την κόρη της, να την αποδέχεται γι’ αυτό που είναι, σαν μια άλλη προσωπικότητα και με σεβασμό στην ατομικότητά της. Να αποδέχεται τις δράσεις και τις αντιδράσεις της, να αναζητά τα αίτια και να μιλάει μαζί της, να συζητά. Διορθώνουμε οποιαδήποτε δυσλειτουργική συμπεριφορά και έπειτα προχωράμε μπροστά, το αφήνουμε να φύγει, χωρίς να κρατάμε μούτρα. Και βεβαίως, μέσα από τις καθημερινές μας πράξεις δείχνουμε στο παιδί πόσο σημαντικό είναι για εμάς. Όταν καλλιεργούμε κάθε μέρα με τη συμπεριφορά μας το αίσθημα της αγάπης, της αποδοχής, του σεβασμού και της κατανόησης, μεγαλώνουμε έναν άνθρωπο με αυτοπεποίθηση και σιγουριά για τον εαυτό του, που δεν θα αναζητά ως ενήλικας να εισπράξει την αγάπη και την αποδοχή από τους άλλους».