Γιατί οι φίλοι είναι πολύ σημαντικοί στην ενήλικη ζωή (και πώς να κάνεις φιλίες με διάρκεια)

Οι φιλίες αλλάζουν καθώς μεγαλώνουμε. Και αλλάζουν συχνά, εξηγεί ο ερευνητής Geoffrey Greif. Στην πραγματικότητα, οι φίλοι μπορεί να γίνουν ακόμη πιο σημαντικοί για εμάς αργότερα στη ζωή, τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά. Ο Greif είναι καθηγητής κλινικής κοινωνικής εργασίας στη Σχολή Κοινωνικής Εργασίας του Πανεπιστημίου του Maryland και συγγραφέας του βιβλίου Buddy System: Understanding Male Friendships (Κατανοώντας τις ανδρικές φιλίες).

Πήρε συνεντεύξεις από σχεδόν 400 άνδρες και περισσότερες από 100 γυναίκες για να συγκρίνει τις διαφορές -και τις ομοιότητες- στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε και διατηρούμε τις φιλίες κατά τη διάρκεια μιας ζωής.

Ως κοινωνικός λειτουργός και θεραπευτής, ο Greif διαπίστωσε ότι ενώ οι άνδρες και οι γυναίκες μπορεί να έχουν διαφορετικές προσδοκίες όσον αφορά τους φίλους τους, η σύνδεση μιας πραγματικής φιλίας έχει νόημα για όλους. Υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της ύπαρξης φίλων και μιας πιο ολοκληρωμένης ζωής. Και η διατήρηση αυτών των φιλικών σχέσεων, λέει ο Greif στο goop.com, απαιτεί λεπτότητα. Και αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο.

Οι απαντήσεις του ειδικού στα πιο συχνά ερωτήματα

Υπάρχει διαφορά μεταξύ των φιλικών σχέσεων των ανδρών και των γυναικών;

Οι άνδρες τείνουν να συναντιούνται για να κάνουν πράγματα, ενώ οι γυναίκες συχνά συναντιούνται απλά για να κάτσουν να μιλήσουν. Προφανώς, μερικές φορές και οι δύο καταστάσεις θα μπορούσαν να ισχύουν είτε για τους άνδρες είτε για τις γυναίκες, αλλά σε γενικές γραμμές, οι άνδρες θα θέλουν να πουν: «Ας βρεθούμε να παίξουμε μπάλα» ή «Ας βρεθούμε να δούμε τον αγώνα». Οι γυναίκες σε γενικές γραμμές θα αισθάνονται πιο άνετα στο «Ας βρεθούμε να τα πούμε. Έχω καιρό να σε δω».

Στην έρευνά μου σε περισσότερους από 350 άνδρες, το 80% αυτών δήλωσε: «Αυτό που κάνω με τους φίλους μου είναι να παίζω αθλητικά». Οι άνδρες τείνουν επίσης να κάνουν παρέα με άνδρες του ίδιου επιπέδου αρρενωπότητας. Τείνουν να μην συμπαθούν τους άνδρες που έχουν συναισθηματική ανάγκη πολύ σύντομα ή εκείνους που είναι πολύ απαιτητικοί. Οι άνδρες δεν χρειάζονται τόσο συχνή επαφή μεταξύ τους για να διατηρήσουν φιλίες, οπότε αυτοί είναι τρεις άλλοι τομείς στους οποίους οι άνδρες και οι γυναίκες μπορεί να διαφέρουν. Οι γυναίκες τείνουν να θέλουν περισσότερη επαφή προκειμένου να διατηρήσουν τις φιλίες τους. Δεν φοβούνται τόσο πολύ να είναι συναισθηματικά ευάλωτες μεταξύ τους όσο οι άνδρες.

Αυτό δημιουργεί προβλήματα στο να μπορέσουν να εμβαθύνουν τις φιλίες;

Το πλαίσιο που χρησιμοποιούμε για τις ανδρικές φιλίες πρέπει να είναι διαφορετικό από το πλαίσιο που χρησιμοποιούμε για τις γυναικείες φιλίες. Οι γυναίκες έχουν αυτή την πεποίθηση, όπως και πολλοί άνδρες, ότι πρέπει να είμαστε συναισθηματικά και σωματικά εκφραστικοί με τους φίλους μας. Και μπορούμε να κάνουμε αστεία για τη γυναίκα της οποίας ο σύζυγος πηγαίνει να δει τον αγώνα με τον φίλο του, και επιστρέφει στο σπίτι και εκείνη λέει: «Έμαθες ότι αυτός και η γυναίκα του χώρισαν;». Και ο άντρας λέει, «Δεν ξέρω. Αυτό το θέμα δεν το συζητήσαμε ποτέ».

Μπορεί οι άνδρες να μην έχουν ανάγκη να έχουν τους ίδιους τύπους αλληλεπιδράσεων με τις γυναίκες. Υπάρχει ένα πρότυπο για τη φιλία που έχει γραφτεί από πολλούς ανθρώπους στις κοινωνικές επιστήμες -τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες- το οποίο λέει ότι πρέπει πάντα να είσαι συναισθηματικά και σωματικά εκφραστικός. Αλλά πολλοί άνδρες είναι πολύ ευτυχείς έχοντας κάπως συναισθηματικά περιορισμένες σχέσεις, αυτό είναι το μόνο που θέλουν από τους φίλους τους.

Ορισμένοι άνδρες μπορεί ακόμη και να ξεφύγουν από τη συναισθηματική έλξη που προσπαθεί να τους ασκήσει μια στοργική και υποστηρικτική σύζυγος, κάνοντας παρέα με τους φίλους τους, ώστε να μην χρειάζεται να ανοιχτούν. Αν και προσωπικά πιστεύω ότι οι άνθρωποι πρέπει να είναι πολύ ανοιχτοί, ίσως δεν χρειάζονται όλοι οι άντρες να έχουν μια φιλία που είναι βαθιά και πολύ αποκαλυπτική για τον εαυτό τους. Ίσως απλά δεν είναι αυτό που νιώθουν άνετα να κάνουν. Ή ίσως δεν αισθάνονται άνετα να το κάνουν αυτό κοντά σε άλλους άνδρες. Μπορεί να νιώθουν άνετα να το κάνουν αυτό με γυναίκες.

Από την άλλη πλευρά, υπήρχαν πολλοί άνδρες που θαύμαζαν τις γυναικείες φιλίες και εύχονταν να μπορούσαν να έχουν αυτό το είδος της ανοιχτής, σωματικής και εκφραστικής σχέσης που παρατηρούσαν στις φιλίες της γυναίκας τους ή στις φιλίες των γυναικών.

Είναι ωφέλιμο να έχουμε γκάμα φίλων στη ζωή μας;

Πολλές από τις ευρύτερες, επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι όσο περισσότερους φίλους έχεις, τόσο πιο ευτυχισμένος και υγιής είσαι και τόσο περισσότερο ζεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι με μεγάλα κοινωνικά δίκτυα έχουν περισσότερα κοινωνικά ερεθίσματα. Πιθανόν να έχουν περισσότερη σωματική διέγερση επειδή ασχολούνται με περισσότερα πράγματα. Έχεις φίλους που βγαίνουν μαζί σου και σου λένε: «Δεν φαίνεσαι καλά σήμερα. Γιατί δεν πας να δεις το γιατρό;» ή «Μόλις έκανα αυτή την επέμβαση. Νομίζω ότι πρέπει να ελέγξεις την υγεία σου».

Είναι λογικό ότι οι φίλοι μας κρατούν ενεργούς, οπότε το να έχουμε ένα σύνολο φίλων διατηρεί περισσότερους ανθρώπους σε αυτό το κοινωνικό δίκτυο. Αλλά ορισμένοι άνδρες που πήρα συνέντευξη πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να είναι φίλοι μόνο με ανθρώπους που γνώριζαν από το λύκειο. Προσπαθώ να διαψεύσω τους ανθρώπους με αυτή την αντίληψη, διότι καθώς όλοι μεγαλώνουμε, οι φίλοι μας συνταξιοδοτούνται ή μετακομίζουν κάπου για να είναι πιο κοντά στα παιδιά τους. Αν πιστεύετε ότι μπορείτε να έχετε φιλίες μόνο με ανθρώπους που γνωρίζετε εδώ και πενήντα χρόνια, κάποια στιγμή θα έχετε έναν συρρικνωμένο κύκλο φίλων στη γειτονιά σας, και αυτό δεν είναι καλό για την υγεία σας.

Έχω επίσης πάρει συνεντεύξεις από άνδρες που έχουν μόνο έναν φίλο και μου λένε: «Αυτό είναι το μόνο που χρειάζομαι. Και αυτός είναι ο άνθρωπος που μπορώ να πάω για όλα». Δεν θα το συνιστούσα, αλλά δεν μπορώ να πω ότι αυτή η εμπειρία είναι λιγότερο σωστή από την εμπειρία οποιουδήποτε άλλου.

Πώς καθορίζουμε λοιπόν το πόσους φίλους χρειαζόμαστε;

Εξαρτάται από το άτομο. Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι λένε ότι όσο περισσότερους φίλους έχεις, τόσο καλύτερα είσαι. Όπως είπα, οι άνθρωποι με ευρύ κοινωνικό δίκτυο σημειώνουν υψηλότερη βαθμολογία σε αυτές τις αξιολογήσεις που σχετίζονται με την υγεία. Θα μπορούσαμε όμως να ακούσουμε και τον μεγάλο φιλόσοφο Αριστοτέλη. Ο Αριστοτέλης είπε ότι μια φιλία απαιτεί τόσο πολλή δουλειά και προσπάθεια που δεν πρέπει να έχουμε τόσους πολλούς φίλους και ότι αν θέλουμε να πραγματικούς φίλους, χρειάζεται μεγάλη δέσμευση. Το να δίνεις τον εαυτό σου ή να έχεις αυτό το επίπεδο δέσμευσης με τόσους πολλούς ανθρώπους, ίσως καμία από αυτές να μην είναι αληθινή φιλία.

Οι άντρες περνούν από «χωρισμούς φιλίας» με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν οι γυναίκες;

Όχι ακριβώς. Οι άντρες μπορεί να έχουν μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας, αλλά όταν φτάνεις στο τέλος της ασφάλειας, αυτό ήταν. Η εμπειρία μου με άνδρες τους οποίους έχω ερευνήσει είναι ότι όταν μια φιλία τελειώνει, τελείωσε. Ξεπερνάς μια γραμμή και τελείωσε, και οι άνδρες δεν πρόκειται να προσπαθήσουν να διατηρήσουν μια σχέση στον βαθμό που το κάνουν οι γυναίκες. Οι γυναίκες τείνουν να μην θέλουν να τερματίζουν τις φιλίες τόσο γρήγορα και να μην θέλουν να τις τερματίζουν τόσο αποφασιστικά, το επεξεργάζονται περισσότερο από ό,τι οι άνδρες.

Θα είναι λίγο πιο μπερδεμένο για τις γυναίκες, αλλά μπορεί να είναι σε θέση να τις κρατήσουν και να επανακτήσουν τις φιλίες. Προφανώς ποικίλλει, αλλά οι άνδρες τείνουν να λένε: «Όχι, ξεπέρασες ένα όριο και αυτό ήταν. Δεν πρόκειται να ξαναπάω εκεί». Το οποίο, φυσικά, μπορεί επίσης να είναι ένα στυλ που οι άνδρες και οι γυναίκες φέρνουν στις μεταξύ τους σχέσεις, αλλά είναι δύσκολο να το πω αυτό τόσο ξεκάθαρα όσο πιστεύω το άλλο.

Πώς αλλάζουν οι φιλίες μας καθώς μεγαλώνουμε, παντρευόμαστε και κάνουμε παιδιά;

Ένα από τα βιβλία μου ασχολείται με το πώς τα ζευγάρια διατηρούν τις φιλίες τους με άλλα ζευγάρια. Το πιο δύσκολο πράγμα για τα ζευγάρια είναι να καταλάβουν τον χρόνο. Αν είμαι ελεύθερος και μετά παντρευτώ, θα έχω χρόνο για τον εαυτό μου να κάθομαι στο υπόγειο και να παίζω κιθάρα; Έχω χρόνο μόνο για τον εαυτό μου και τη γυναίκα μου; Πότε θα έχουμε χρόνο για το ζευγάρι; Αν έχουμε παιδιά, πότε έχουμε χρόνο για την οικογένεια; Πώς βρίσκω χρόνο για να είμαι με τους φίλους μου; Πώς βρίσκει χρόνο η γυναίκα μου να είναι με τους φίλους της; Πότε βρίσκουμε χρόνο να βγαίνουμε μαζί με άλλα ζευγάρια; Το να έχουμε μια γλώσσα για να μιλήσουμε γι' αυτό είναι ένα από τα πράγματα που προσπαθήσαμε να επιτύχουμε στο βιβλίο για ζευγάρια που συνέγραψα, και αυτό συμβαίνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής.

Αυτό που συμβαίνει σε όλη τη διάρκεια της ζωής είναι ότι είμαστε πιο ανοιχτοί στις φιλίες όταν είμαστε ελεύθεροι και νέοι, και στη συνέχεια, όταν παντρευόμαστε, τείνουμε να στρεφόμαστε περισσότερο προς τα μέσα. Πρέπει να διατηρήσουμε τον γάμο μας. Πρέπει να διατηρήσουμε την οικογένειά μας. Πρέπει να συντηρήσουμε τη δουλειά μας, οπότε υπάρχει μια χρονική περίοδος -η μέση ηλικία γάμου στις ΗΠΑ είναι τα είκοσι επτά έτη για τις γυναίκες και τα είκοσι εννέα για τους άνδρες- όπου οι άνθρωποι που έβγαιναν με τους φίλους τους θα πρέπει τώρα να σταματήσουν να περνούν μέρος αυτού του χρόνου με τους φίλους τους, επειδή τον περνούν σε έναν γάμο, με παιδιά ή προσπαθώντας να προοδεύσουν σε μια δουλειά.

Όταν είσαι στα πενήντα σου και τα παιδιά δεν σε χρειάζονται πια τόσο πολύ στη ζωή τους, έχεις πολύ μεγαλύτερη ελευθερία. Ίσως ο γάμος σας να είναι ασφαλής. Δεν χρειάζεται να τον φροντίζετε τόσο πολύ όσο όταν προσπαθούσατε για πρώτη φορά να τον εδραιώσετε. Ίσως η καριέρα σας έχει εδραιωθεί περισσότερο. Δεν εργάζεστε με την ίδια ένταση.

Αρχίζεις να συνειδητοποιείς, με κάποιες νέες εμπειρίες ή χρόνο, ότι πρέπει να αποκαταστήσεις τις φιλίες σου, να βρεις ανθρώπους για να κάνεις πράγματα μαζί τους.

Πώς κάνουμε νέες, ουσιαστικές φιλίες ως ενήλικες;

Υπάρχει μεγάλη αξία στο να κάνεις νέους φίλους: Οι άνθρωποι με φίλους ζουν περισσότερο, πιο ευτυχισμένοι και υγιείς. Οι φίλοι τόσο διανοητικά όσο και σωματικά σε παροτρύνουν να βγεις μαζί τους για μια βόλτα. Το θέμα είναι να προσπαθείς να βάλεις στο μυαλό σου την αντίληψη, όπως κάνουν μερικοί άνδρες, ότι αν δεν με ήξερες όταν ήμουν δεκαεπτά χρονών, δεν μπορείς να ξέρεις πραγματικά ποιος είμαι, δεν μπορείς να με γνωρίσεις πραγματικά ως φίλο και δεν μπορείς να γίνεις φίλος μου.

Μέρος του λόγου για το Buddy System ήταν επίσης να πω ότι πρέπει να είσαι ανοιχτός στο να κάνεις φίλους ανεξάρτητα από την ηλικία σου. Ότι δεν πρέπει να επιμένεις στην ιδέα ότι επειδή κάποιος δεν σε γνώριζε τότε, δεν ξέρει πραγματικά ποιος είσαι. Οι άντρες πρέπει να ξεφύγουν από αυτή την αντίληψη. Υπήρχαν άντρες από τους οποίους πήρα συνέντευξη και οι οποίοι είπαν ότι μπορούσαν να είναι φίλοι μόνο με ανθρώπους που γνώριζαν όταν μεγάλωναν. Και προφανώς, οι άνθρωποι εξελίσσονται κατά τη διάρκεια της ζωής.

Οπότε πρέπει να είναι ανοιχτοί στο γεγονός ότι θα πρέπει να δουλέψουν λίγο πιο σκληρά για να κάνουν φίλους. Αν γνωρίζω κάποιον καινούργιο, πρέπει να μιλήσω για το παρελθόν μου. Θα πρέπει να μιλήσω λίγο περισσότερο για τον εαυτό μου, να εξηγήσω λίγο περισσότερο το ποιος είμαι και πώς έφτασα να αντιδρώ με αυτόν τον τρόπο ή να είμαι αυτός που είμαι σήμερα. Αυτό απαιτεί δουλειά και επίσης να είμαι ανοιχτός στο να ακούω και να ρωτάω τους άλλους ανθρώπους για τον εαυτό τους. Είναι να είσαι πρόθυμος να γνωρίσεις και να γνωριστείς. Το να κάνεις ερωτήσεις για τους άλλους ανθρώπους θα σε βοηθήσει να κάνεις φίλους, αλλά θα πρέπει να τους πλησιάσεις για να το κάνεις.