Αντιπερισπασμοί στη social media εποχή: Τρόποι για να τους προλάβεις, αλλά και να τους αγνοήσεις

Όλοι όσοι έχουν smartphone γνωρίζουν πώς είναι να χάνουν την αίσθηση του χρόνου, με κάποιο τρόπο, σαν κατά λάθος. Όπου κι αν σκρολάρουν, νιώθουν μετά ότι έχουν χάσει μια πολύτιμη ώρα από τη ζωή τους στη συσκευή τους και αυτό συχνά μόνο ενοχές και ντροπή προκαλεί. Ο Nir Eyal, συγγραφέας του βιβλίου «Πώς ναανακτήσετε τον έλεγχο της προσοχής σας και να επιλέγετε τη ζωή σας» εξηγεί ότι «δημιουργεί μια ηθική ιεραρχία η πεποίθηση ότι κάποιες ενέργειες είναι καλές και κάποιες κακές. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πωςό, τι θέλουμε να κάνουμε με τον χρόνο μας είναι μια χαρά, αρκεί να το κάνουμε σύμφωνα με το πρόγραμμά μας».

«Νηστεία ντοπαμίνης»: Μία «παραπλανητική» ονομασία για μία ισχυρή τακτική

Το βιβλίο δεν εστιάζει στις συμπεριφορές που θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε περισπασμούς, αλλά αντίθετα σε χρήσιμες στρατηγικές που θα μας βοηθήσουν να συγκρατήσουμε την προσοχή μας. Ευτυχώς, οι συμβουλές του Eyal έχουν ελάχιστη σχέση με τη δύναμη της θέλησης. Αντίθετα, πρόκειται για την εξεύρεση των κατάλληλων εργαλείων για τη διαχείριση των συνθηκών που εμποδίζουν την παραγωγικότητα.

Τι είναι η απόσπαση της προσοχής;

Αντιπερισπασμός είναι κάθε ενέργεια που σε απομακρύνει από αυτό που θέλεις να κάνεις, αυτό που σκοπεύεις να κάνεις και το πρόσωπο που θέλεις να γίνεις. Η πιο διαδεδομένη και ύπουλη μορφή απόσπασης της προσοχής είναι αυτή που δεν αντιλαμβανόμαστε, γιατί μας «ξεγελά» και μας κάνει να την ιεραρχούμε ως επείγουσα εις βάρος των σημαντικών.

Πώς ελέγχουμε τον εθισμό στην τεχνολογία και τις συσκευές μας;

Ο «εθισμός» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται πολύ στις μέρες μας. Σημαίνει μια επίμονη ψυχαναγκαστική εξάρτηση από μια συμπεριφορά ή ουσία που βλάπτει τον χρήστη. Ο εθισμός δεν είναι «μου αρέσει πολύ το τηλέφωνό μου και το βρίσκω ελκυστικό να περνάω χρόνο σε αυτό». Χρησιμοποιούμε τον όρο «εθισμός» εις βάρος μας, επειδή αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι δεν μπορούμε να σταματήσουμε. Η πλειονότητα των ανθρώπων δεν έχει αυτή την παθολογία με την τεχνολογία.

Πώς να «καθυστερήσεις» τον χρόνο: Tips για ένα θέμα που απασχολεί όλους μας

Οτιδήποτε μπορεί να γίνει αντιπερισπασμός ή να προκαλέσει έλξη. Πρέπει να σταματήσουμε να λοιδορούμε την τεχνολογία, γιατί δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να κάνεις scrolling στο Instagram ή να απολαμβάνεις το Netflix, αρκεί να υπάρχει προνοητικότητα πίσω από αυτές τις ενέργειες. Όταν λοιδορούμε την τεχνολογία, προκαλούμε ενοχές, οι οποίες οδηγούν σε ντροπή και κάνουν το πρόβλημα χειρότερο. Δημιουργείται μια ηθική ιεράρχηση ότι κάποιες ενέργειες είναι καλές και κάποιες κακές. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως ό, τι θέλουμε να κάνουμε με τον χρόνο μας είναι μια χαρά, αρκεί να το κάνουμε σύμφωνα με το πρόγραμμά μας. Μπορούμε να μετατρέψουμε τους περισπασμούς σε μια απλή συνήθεια, με το να τους προγραμματίζουμε.

Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την απόσπαση της προσοχής;

Οι εξωτερικές και οι εσωτερικές αφορμές μας οδηγούν είτε στην έλξη είτε στην απόσπαση της προσοχής. Έχουμε την τάση να κατηγορούμε τους ήχους της τεχνολογίας και όλα τα πράγματα στο εξωτερικό μας περιβάλλον, αλλά οι συναισθηματικές καταστάσεις από τις οποίες επιδιώκουμε να ξεφύγουμε είναι η πιο κοινή αιτία απόσπασης της προσοχής. Αν νιώθουμε μοναξιά, τσεκάρουμε το Facebook. Όταν είμαστε αβέβαιοι, ψάχνουμε στο Google. Όταν βαριόμαστε, ελέγχουμε τις ειδήσεις, το Reddit, τα αθλητικά νέα και το Netflix. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι αυτοί οι περισπασμοί και οι τρόποι αναβολής πηγάζουν από την επιθυμία να ξεφύγουμε από τη συναισθηματική δυσφορία.

Μπορούμε να σώσουμε τον εγκέφαλό μας από την πνευματική παρακμή;

Το πρώτο ερώτημα που πρέπει να θέσεις στον εαυτό σουείναι: Ποιο είναι το εσωτερικό έναυσμα; Από τι προσπαθείς να ξεφύγεις; Η αναβλητικότητα δεν είναι ελάττωμα του χαρακτήρα. Δεν είναι μια ηθική αποτυχία. Είναι μια αδυναμία ελέγχου των παρορμήσεων. Πρέπει να επανεκπαιδευτούμε και να εκπαιδεύσουμε τους εαυτούς μας στο πώς να αντιμετωπίζουμε αυτές τις άβολες αισθήσεις με έναν πιο υγιή τρόπο αντί να προσπαθούμε να ξεφύγουμε από αυτές.

Ποιοι είναι οι τρόποι για να κυριαρχήσεις σε αυτά τα ερεθίσματα;

Τα τέσσερα βασικά βήματα για την πρόληψη της απόσπασης της προσοχής είναι:

Να επαναπροσδιορίσεις το έναυσμα και την ιδιοσυγκρασία σου σχετικά με μια εργασία, ώστε να την κάνεις πιο ευχάριστη και λιγότερο τρομακτική. Για παράδειγμα, αντί να λέμε στον εαυτό μας «όχι!» όταν μπαίνουμε στον πειρασμό προς μια απόσπαση της προσοχής (που έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την επιθυμία), μπορούμε να πούμε στον εαυτό μας «όχι ακόμα» και να μάθουμε πώς να βάλουμε σε παύση την παρόρμηση για λίγα λεπτά.

Βρες χρόνο για όσα θες. Αν δεν έχεις στο ημερολόγιό σου προγραμματισμένη κάποια υποχρέωση, δεν μπορείςνα πεις ότι αποσπάστηκε η προσοχή σου, γιατί δεν υπήρχε κάτι εξ αρχής από το οποίο να αποσπαστεί. Δεν είχες προγραμματίσει κάτι. Οι ερευνητές το αποκαλούν αυτό πρόθεση υλοποίησης, το οποίο σημαίνει ότι πρέπει να βγάζουμε πρόγραμμα και να έχουμε συγκεκριμένα πλάνα και σχέδια.

Να «χακάρεις» τα εξωτερικά ερεθίσματα. Απενεργοποίησε τις ειδοποιήσεις στις συσκευές σου, προσπάθησε να περιορίσεις τις περιττές συναντήσεις, απόκτησε τον έλεγχο του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σου και δημιούργησε ένα περιβάλλον εργασίας όπου μπορείς να συγκεντρωθείς.

Κάνε μια προκαταβολική δέσμευση. Ως τελευταία γραμμή άμυνας, μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα είδος τείχους προστασίας που θα σε εμποδίζει από το νααποσπάσεις την προσοχή σου. Για παράδειγμα, υπάρχουν εφαρμογές όπως το Forest που σε εμποδίζουν να χρησιμοποιείς το τηλέφωνό σου μέχρι να περάσει ένας προκαθορισμένος χρόνος.

Πώς μπορούμε να βρίσκουμε χρόνο για την αγαπημένη μας συνήθεια κάθε μέρα;

Το να κρατάς μια λίστα υποχρεώσεων, δεν αποδεικνύεται πάντα λειτουργικό. Αν ρωτήσουμε τον μέσο άνθρωπο που κρατάει λίστα εργασιών πότε ήταν η τελευταία φορά που δεν τελείωσε όλα όσα υπήρχαν στη λίστα του, η απάντηση πιθανότατα θα ήταν σήμερα ή χθες. Όταν δεν τελειώνεις τα πάντα στη λίστα με τις δουλειές σου, ενισχύεται η αίσθηση της αυτό-εικόνας ενός ατόμου που δεν τηρεί τις υποσχέσεις του και δεν τελειώνει τη λίστα με τις δουλειές του. Αυτό συμβαίνει επειδή η αλλαγή συμπεριφοράς είναι αλλαγή ταυτότητας. Αν μέρα με τη μέρα, εβδομάδα με την εβδομάδα, δεν τελειώνεις αυτά που λες ότι θα τελειώσεις, τότε δεν ζεις με προσωπική ακεραιότητα.

Μπορείς όμως να δημιουργήσεις ένα χρονοδιάγραμμα. Με ένα ημερολόγιο με χρονικό πλαίσιο, σχεδιάζεις τι θα κάνεις και πότε θα το κάνεις. Ο στόχος δεν είναι να τελειώσεις όλα όσα υπάρχουν στη λίστα, αλλά να κάνειςόλα αυτά που λες ότι πρέπει να κάνεις σε όσο διάστημα έχεις ορίσει, χωρίς περισπασμούς. Για παράδειγμα, αν θέλεις να γράψεις ένα βιβλίο, θα μπορούσες να βάλεις στο ημερολόγιό σου ότι πρέπει να γράφεις μια ώρα κάθε μέρα και να το τηρήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύειςτην ταυτότητά σου ως κάποιος που κάνει αυτό που λέει ότι θα κάνει. Αν ο στόχος σου είναι να γράψεις ένα βιβλίο, μπορείς να δεσμευτείς ότι θα το δουλέψεις μόνο για εκείνη την ώρα που έχεις ορίσει στο ημερολόγιο. Δεν έχει σημασία αν ποτέ θα τελειώσεις το βιβλίο- εφόσον έχεις κάνει αυτό που είναι στο ημερολόγιό σου, προχωράς ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο και έχεις σημειώσει πρόοδο στο έργο σου.