Όταν όλα αφορούν αυτούς: Τι θα πρέπει να σκεφτείς σοβαρά αν έχεις σχέση με νάρκισσο

Η Δρ Robin Berman, ασκούμενη ψυχίατρος, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο UCLA και συγγραφέας του βιβλίου Permission to Parent, ασχολείται με τις επιπτώσεις της ρομαντικής εμπλοκής με έναν ναρκισσιστή, σχέσεις που συχνά ξεκινούν με τόσες φανφάρες που μοιάζουν με κλισέ της Disney, πριν η φαντασίωση ξεθωριάσει και αναδυθεί μια πιο σκοτεινή πραγματικότητα.

Η σχέση σύντομα κατρακυλάει και αυτός ο τόσο τέλειος άνδρας μεταμορφώνεται σε κάτι εντελώς διαφορετικό. Συχνά, σε κάτι πολύ πιο ενοχλητικό. Χρειάζεται ατελείωτη προσοχή, όμως τίποτα από όσα κάνει, δεν τον κάνει και ευτυχισμένο. Ό,τι λέει είναι λάθος, καθώς τραυματίζεται ή θυμώνει εύκολα.

«Οι ναρκισσιστές παίρνουν τα πάντα τόσο προσωπικά, επειδή κάτω από τη μεγαλοπρεπή μαγκιά τους κρύβεται βαθιά αυτοαπόρριψη - έχουν ανάγκη να στηρίζονται σε συνεχή εξωτερικό έπαινο», εξηγεί η ειδικός.

Πώς να κάνεις ουσιαστικές συζητήσεις χωρίς να έχεις τον φόβο να «γεμίσεις» τα αμήχανα κενά

Αν όλα αυτά σου φαίνονται γνώριμα, ίσως και εσύ να ζεις με έναν ναρκισσιστή ή να βγαίνεις μαζί του. Η μεγάλη, γοητευτική προσωπικότητα είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των ναρκισσιστών. Αρχικά αρκετά συμπαθείς, τραβούν την προσοχή όλων. Όταν ρίχνουν το φως τους πάνω σου, είναι εύκολο να πέσεις με τα μούτρα.

Αλλά αυτή η «πτώση» γίνεται οδυνηρή όταν γίνονται γνωστά άλλα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά. Οι ναρκισσιστές είναι υπερευαίσθητοι σε οποιαδήποτε αντιληπτή κριτική. Η ανατροφοδότηση εκτός από την κολακεία μοιάζει με προσβολή και μπορεί να προκαλέσει ακραίο θυμό. Νιώθουν βαθιά πληγωμένοι από την κριτική και έχουν υπερβολική ανάγκη για έπαινο και θαυμασμό. Κάθε φορά που εκφράζεις τα ειλικρινά σου συναισθήματα, μπορεί να «σκοντάψεις» στη συναισθηματική κινούμενη άμμο του συντρόφου σου.

Ένα απολύτως απαραίτητο συστατικό μιας καλής σχέσης είναι η συναισθηματική ασφάλεια - πρέπει να αισθάνεσαι ασφαλής για να είσαι ο πραγματικός σου εαυτός, αλλά είναι πολύ δύσκολο να είσαι ο εαυτός σου όταν έχεις έναν συναισθηματικά ευμετάβλητο σύντροφο. Οι ναρκισσιστές είναι συχνά αλαζόνες, αυτάρεσκοι και στερούνται ενσυναίσθησης. Είναι τόσο στον δικό τους κόσμο που δεν μπορούν καν να σε δουν. Είναι δύσκολο να σταθείς στη θέση κάποιου άλλου όταν δεν μπορείς να δεις πέρα από τον εαυτό σου.

Το να σε βλέπουν και να σε λατρεύουν γι' αυτό που πραγματικά είσαι, όμως, είναι η υψηλότερη μορφή ρομαντισμού. Είναι τόσο δύσκολο για τους ναρκισσιστές στη ζωή να σε αγαπήσουν πραγματικά, επειδή είναι επικεντρωμένοι στον εαυτό τους. Οι ανάγκες τους ξεπερνούν τις δικές σου. Το να μιλάς για το πώς αισθάνεσαι, γίνεται εξαντλητικό και απογοητευτικό επειδή δεν μπορούν να εκτιμήσουν πραγματικά την προοπτική σου και επειδή πρέπει να «χρυσώνεις» το χάπι τους για να μην τους εκνευρίσεις.

Γιατί η Gen Z και οι Millennials δεν μπορούν να «μεγαλώσουν»;

Ακόμα και η διαφωνία για το τι γνώμη έχεις για μια ταινία, μπορεί να προκαλέσει την αποδοκιμασία ή τον θυμό του συντρόφου σου. Το να ζεις με ναρκισσιστές ή να βγαίνεις μαζί τους μοιάζει σαν να πρέπει να περπατάς στις μύτες των ποδιών σου και να είσαι συνεχώς σε επιφυλακή για να μην τους θυμώσεις. Οι ναρκισσιστές παίρνουν τα πάντα τόσο προσωπικά, χρειάζονται συνεχή εξωτερικό έπαινο. Το «καύσιμό» τους είναι ο θαυμασμός και χρειάζονται να αντανακλάς τη μεγαλοπρέπειά τους, επειδή οι ίδιοι δεν την αισθάνονται πραγματικά. Το να είσαι αυτός ο τέλειος, κολακευτικός καθρέφτης είναι εξαντλητικό, και μετά από λίγο, οι ανάγκες σου εμπλέκονται με τις δικές τους. Χάνεις από τα μάτια σου πού τελειώνουν εκείνοι και πού αρχίζεις εσύ. Γίνεσαι τόσο απασχολημένη στην υποστήριξη του ναρκισσιστή που δεν σου μένει τίποτα για τον εαυτό σου.

Το κλασικό παράδειγμα προέρχεται από τη Χιονάτη και τη ναρκισσιστική κακιά βασίλισσα. Η Maleficent χρειάζεται συνεχή διαβεβαίωση από τον Μαγικό της Καθρέφτη ότι, πράγματι, είναι η πιο όμορφη από όλες. Αλλά μόλις η Χιονάτη μπαίνει στο προσκήνιο, η Maleficent αισθάνεται ότι απειλείται από τον ανταγωνισμό και βάζει σκοπό να την καταστρέψει.

Γιατί το στρες μπορεί να μας κάνει καλό (και πώς να το «γυρίσουμε» υπέρ μας)

«Μπορεί να ελπίζετε ότι, αν τους θωρακίσετε αρκετά, κάποια στιγμή θα καταφέρουν να φροντίσουν και εσάς. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, αυτό δεν θα συμβεί. Στην πραγματική ζωή, οι ναρκισσιστές έχουν ανάγκη να μειώσουν τους άλλους για να ανυψώσουν τον εαυτό τους. Ακόμα και όταν βρίσκεστε στη λάμψη μιας νέας σχέσης και η γοητεία τους είναι εκτυφλωτικά φωτεινή, προσέξτε για ενδείξεις ότι μπορεί να μην είναι όλα καλά. Αν χρειάζεται ο σύντροφός σας να επικρίνει τους άλλους για να δείξει πόσο σπουδαίος είναι, πιθανότατα θα κάνει το ίδιο και σε εσάς. Εκτός από το να παρατηρήσετε πώς συμπεριφέρεται στους ανθρώπους γύρω του, κοιτάξτε το ιστορικό του. Είναι γεμάτο με μακροχρόνιες φιλίες ή γεμάτο με σχέσεις -ερωτικές ή επαγγελματικές- στις οποίες αναπόφευκτα αδικήθηκε;

Αν καταδικάζει εύκολα αυτούς που στο παρελθόν αγαπούσε, οι πιθανότητες είναι ότι αυτό το σκοτεινό φως θα λάμψει και σε εσάς κάποια στιγμή. Ο ναρκισσιστής που κρατά τον εαυτό του ανεβασμένο υποτιμώντας τους άλλους μπορεί τελικά να γίνει ανταγωνιστικός ακόμα και με εσάς», εξηγεί η ειδικός.

For the love of luck! Γιατί μερικοί άνθρωποι έχουν όλη την τύχη μαζεμένη πάνω τους;

Οι ναρκισσιστές συσσωρεύουν την προσοχή, διακόπτουν συζητήσεις για να μπορούν να τις κατευθύνουν πίσω στον εαυτό τους και ενδιαφέρονται περισσότερο για τα συναισθήματά τους παρά για τα συναισθήματα οποιουδήποτε άλλου.

Ορισμένοι ναρκισσιστές νιώθουν απειλή και ζηλεύουν την προσοχή που αφιερώνουν οι γυναίκες τους ακόμη και στα παιδιά τους, άλλοι ναρκισσιστές χρησιμοποιούν τα παιδιά τους για να θρέψουν τον εγωισμό τους και άλλοι είναι τόσο απασχολημένοι με τον εαυτό τους που παραμελούν εντελώς τα παιδιά τους. Φυσικά, όλα αυτά είναι επιζήμια για ένα παιδί.

Η διαφωνία με έναν ναρκισσιστή ή η επεξεργασία των θεμάτων είναι εξαιρετικά δύσκολη. Η ακραία αμυντικότητά τους κλείνει την ικανότητά τους να μαθαίνουν, και αυτό επηρεάζει την ικανότητά σου να αναπτύσσεσαι μαζί του ως ζευγάρι. Οι ναρκισσιστές απλώς δεν είναι καλοί σύντροφοι.

Μπορεί να επιμένεις στη φαντασίωση ότι αν τους στηρίξεις αρκετά, τελικά θα καταφέρουν να φροντίσουν και εσένα αλλά δυστυχώς, τις περισσότερες φορές, αυτό δεν θα συμβεί. Αλλά αν μέρος του ταξιδιού της ζωής είναι να γνωρίσεις τον εαυτό σου, ο ναρκισσιστής στη ζωή σου μπορεί να είναι ένας σπουδαίος δάσκαλος. Το ταξίδι προς την ανακάλυψη του αυθεντικού σου εαυτού απαιτεί να γίνεις οδυνηρά ειλικρινής για να επεξεργαστείς και τα πιο οδυνηρά συναισθήματά σου.

Ακολουθούν μερικές ερωτήσεις που μπορούν να σε οδηγήσουν στη διαύγεια και να σε βοηθήσουν να καταλάβεις αν απλώς χρειάζεσαι περισσότερα εργαλεία για να αντιμετωπίσεις τον νάρκισσο σύντροφο ή αν πραγματικά πρέπει να απομακρυνθείς:

• Γιατί επέλεξες αυτόν ή αυτήν; Σου θυμίζει τον τρόπο με τον οποίο σε αγάπησε ο ένας ή και οι δύο γονείς;
• Μήπως έχεις κατάθλιψη;
• Έχεις εξαντληθεί από την ευθραυστότητά του; Μήπως οι συνεχείς προσπάθειές σου να τον ευχαριστήσεις απαιτούν μια υπερ-εγρήγορση που σε εξαντλεί; Προσπαθείς να κρύψεις την αστάθεια και τον εύθραυστο εγωισμό του συντρόφου σου από τα παιδιά και τους φίλους σας;
• Βλέπεις τα πράγματα όπως είναι ή βρίσκεις διαρκώς δικαιολογίες; Μην διαστρεβλώνεις τα δεδομένα.
• Αισθάνεσαι ότι οι ανάγκες σου επισκιάζονται διαρκώς παρά τις προσπάθειές σου να τις επικοινωνήσεις;
• Έχει ο σύντροφός σου ιστορικό υγιών, στενών σχέσεων; Ή υπάρχει ένα μακροχρόνιο μοτίβο ασταθών σχέσεων, είτε ρομαντικών, φιλικών ή επαγγελματικών; Η ιστορία δεν λέει ψέματα, γι' αυτό δώσε της προσοχή.
• Πώς αισθάνεσαι όταν είσαι με τον σύντροφό σου; Ξεχωριστή και πλήρης ή απορροφημένη στο δράμα του; Η παρουσία του συντρόφου σου σε κάνει να αισθάνεσαι γαλήνια ή νευρική;