Κεφάλαιο burnout: Μπορείς να το ξεπεράσεις ενώ συνεχίζεις να δουλεύεις;

Έχεις αφήσει ποτέ ένα μήνυμα στο τηλέφωνό σου αδιάβαστο για μέρες χωρίς να το ανοίξεις; Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να κάνει πράγματα μηχανικά χωρίς να συνειδητοποιεί στην πραγματικότητα τι κάνει; Σου έχει τύχει τις μόνες μέρες που έχεις να χαλαρώσεις από τη δουλειά εσύ να αρρωσταίνεις χωρίς λόγο; Αν η απάντηση σε κάποιο από αυτά είναι ναι και αν οι ώρες που αφιερώνεις στη δουλειά σου δεν είναι λίγες, τότε ξέρεις τι πάει να πει burnout.

«Η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια κατάσταση εξάντλησης που προέρχεται από παρατεταμένο άγχος», λέει η Rhia Batchelder, ειδικός σε θέματα burnout και ιδρύτρια του Rebuild with Rhia Coaching and Consulting.

Όλοι έχουμε στο μυαλό μας την επαγγελματική εξουθένωση ως το αποτέλεσμα πολλών, υπερβολικά πολλών για την ακρίβεια ωρών εργασίας, ανελέητου φόρτου δουλειάς και εργοδοτών που απλά δεν καταλαβαίνουν πόσες υποχρεώσεις μας έχουν αναθέσει. Τα πράγματα, όμως, δεν έχουν ακριβώς έτσι. Το burnout δεν είναι στην πραγματικότητα μια ανελέητη κούραση στη δουλειά, αλλά ο επιβαρυμένος φόρτος εργασίας σε συνδυασμό πολλές φορές με μια επίσης απαιτητική προσωπική ζωή, αλλά και με αρκετό άγχος.

Ίσως δουλεύεις πολλές ώρες και παράλληλα να διαχειρίζεσαι μια δύσκολη σχέση στην προσωπική σου ζωή, ή να παλεύεις να κάνεις γνωριμίες στη δουλειά και να φροντίζεις ένα άρρωστο αγαπημένο σου πρόσωπο. Αυτές οι καταστάσεις θα μπορούσαν γρήγορα να οδηγήσουν προς την εξάντληση - χάνοντας το κίνητρό σου για απλές δραστηριότητες ή νιώθοντας ανέμπνευστη από αυτό που κάποτε σε εξίταρε.

Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι, φυσικά, η αναγνώρισή της, κάτι που είναι ευκολότερο να το λες παρά να το κάνεις. Γιατί;

Η εργασιομανία της σύγχρονης εποχής μας κάνει να μη συνειδητοποιούμε πολλές φορές την εργασιακή μας συμπεριφορά και την κατάσταση που έχει οδηγήσει στην εξάντληση. Πώς μπορείς, όμως, εύκολα να το καταλάβεις;

Πώς να εντοπίσεις το burnout;

Πρώτον: εξάντληση. Όχι εκείνο το συναίσθημα που νιώθεις όταν πέφτεις για ύπνο πολύ αργά το βράδυ, αλλά μάλλον εκείνη η εξουθένωση που είναι κάπως πιο βαθιά ριζωμένη, όταν δε μπορείς να καταφέρεις να ολοκληρώσεις ούτε μια εργασία που δεν είναι απολύτως απαραίτητη. Όταν, για παράδειγμα, ακόμα και το να μαγειρέψεις να φας σου φαίνεται κόπος - ενώ στο παρελθόν το έκανες με ευχαρίστηση - κι αντ' αυτού προτιμάς να ξαπλώσεις στον καναπέ χωρίς να κάνεις τίποτα.

Πώς αλλιώς θα καταλάβεις το burnout; Νιώθεις ότι σκέφτεσαι πιο «θολά», έχεις εκνευρισμό, θίγεσαι εύκολα και το να κάνεις το παραμικρό - ακόμα και το να σηκωθείς από το κρεβάτι - σου φαίνεται άθλος.

Αν πιάνεις τον εαυτό σου να κάνει μικρά ανόητα λάθη, να ξεσπάει απροσδόκητα σε συναδέλφους ή αγαπημένα πρόσωπα ή να νιώθεις ότι δεν έχεις κίνητρο για projects που κάποτε σε ενθουσίαζαν, μάλλον βρίσκεσαι στο στάδιο της επαγγελματικής εξουθένωσης.

Γιατί το burnout είναι γυναικεία υπόθεση; Οι ειδικοί εξηγούν πώς θα το αντιμετωπίσεις

Τι μπορεί να προκαλέσει επαγγελματική εξουθένωση;

Ο φόρτος εργασίας από μόνος του δεν είναι πάντα η μόνη πηγή εξουθένωσης. «Το να νιώθεις ότι δεν ταιριάζεις με τον κόσμο της εταιρείας μπορεί επίσης να είναι ένας στρεσογόνος παράγοντας», λέει η Rhia Batchelder. Οι φροντιστές έχουν επίσης υψηλότερα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης, μαζί με τους ανθρώπους που είναι επιρρεπείς στην τελειομανία.

Το άγχος που οδηγεί στην επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να συμβεί και σε κοινωνικό επίπεδο, όπως το να αισθάνεται κανείς άγχος για κοινωνικά, οικονομικά - και όχι μόνο - ζητήματα. Ή όπως είπαμε, μπορεί να προκύπτει από τον συνδυασμό μιας απαιτητικής εργασίας και τη διαχείριση μιας δύσκολης προσωπικής κατάστασης.

Πώς να τα βγάλεις πέρα με το burnout χωρίς να παραιτηθείς;

Όσες φορές έχω έρθει αντιμέτωπη με το burnout σκέφτομαι τα εξής: Ευτυχώς που αυτές τις μέρες δε δουλεύω - αντίο άδεια - ή μήπως θα έπρεπε να σταματήσω να δουλεύω για λίγες μέρες για να συνέλθω;

Το να αφήσεις, βέβαια, στην άκρη ό,τι κι αν κάνεις για μερικές ημέρες είναι κάπως δύσκολο. Και καλώς ή κακώς δε μπορούμε να παραιτηθούμε και να πάμε να ξαπλώσουμε για τρεις μήνες σε μια ξαπλώστρα στην παραλία. Αν, λοιπόν, έχεις στο μυαλό σου ότι θες να συνεχίσεις να δουλεύεις, αλλά το να ανακάμψεις από την εξάντληση είναι επίσης στις προτεραιότητες, υπάρχουν κάποια βήματα για να τα βγάλεις πέρα. Το σημαντικότερο που πρέπει να θυμάσαι; Αποχαιρέτα το άγχος έστω και σε έναν βαθμό.

Μίλα για τον φόρτο εργασίας

Προσδιόρισε έναν ή δύο παράγοντες στη δουλειά σου που σε αγχώνουν υπερβολικά. Σκέψου μερικές εναλλακτικές λύσεις. Μίλα στον ανώτερό σου. Ίσως χρειάζεται να αναλάβεις ένα καθήκον που να σου φαίνεται λίγο πιο ουσιαστικό, ή ίσως χρειάζεσαι βοήθεια για την ανάθεση ή την ιεράρχηση καθηκόντων κατά τη διάρκεια των πολυάσχολων ημερών σου.

Το να ζητάς βοήθεια στη δουλειά δεν είναι δείγμα αδυναμίας και δε σημαίνει ότι δε μπορείς να τα καταφέρεις. Σημαίνει απλά ότι θες να προσπαθήσεις πραγματικά και να ολοκληρώσεις τις υποχρεώσεις σου αποτελεσματικά κι όχι βιαστικά, μόνο και μόνο για να γίνουν, κι ας μη γίνουν καλά. Άσε που αν υπάρχουν πράγματα στη δουλειά που σε επιβαρύνουν, καλό είναι να το λες, αν θες όντως να μείνεις σ' αυτή την εταιρεία, για να μην «εκραγείς» καμιά μέρα από τη συσσωρευμένη πίεση.

Εντόπισε τους στρεσογόνους παράγοντες στην προσωπική σου ζωή

Δες τι είναι αυτό που μπορείς να «ξεφορτωθείς» από την προσωπική σου ζωή. Αν έχεις αναλάβει τα πάντα μόνη σου, ίσως ήρθε ώρα να αποφορτιστείς από κάτι. Μήπως να αναθέσεις σε κάποιον άλλο να σε βοηθά με τα ψώνια του σπιτιού;

Και πάλι, η ιδέα είναι να ζητήσεις βοήθεια ή να βρεις πιο έξυπνους και εναλλακτικούς τρόπους να διαχειρίζεσαι το βάρος των υποχρεώσεων που σε περιμένει και στο σπίτι. Άλλωστε, η τεχνολογία έχει προχωρήσει τόσο πολύ, ήδη μπορεί να αναλάβει ένα μέρος της καθαριότητας του σπιτιού η σκούπα - ρομπότ κι όχι εσύ.

Αντίο άγχος

Μπορεί να σου φαίνεται υπερβολικό και ακατόρθωτο και όντως, κανείς δεν έδιωξε από πάνω του το στρες από τη μια μέρα στην άλλη. Όμως, μήπως να βρεις τρόπους να αρχίσεις να το διαχειρίζεσαι;

Οι ειδικοί έχουν μιλήσει πολλές φορές για τη διαχείριση του άγχους, αλλά έχεις εφαρμόσει κάτι από αυτά; Τι θα ήταν καλό να κάνεις; Ένταξε τουλάχιστον 20 λεπτά τη μέρα σωματική άσκηση στο πρόγραμμά σου. Κάνε διαλογισμό - η αίσθηση μετά είναι υπέροχη. Μην πιάνεις το κινητό κατευθείαν με το που ξυπνάς.

Επίσης, το να κρατάς μέσα σου την πίεση και το άγχος που νιώθεις δε θα βγάλει πουθενά. Μίλα στα κοντινά σου πρόσωπα, βγάλε από μέσα σου την ένταση που έχεις, εκφράζοντας με τον δικό σου τρόπο τα συναισθήματά σου ή κάνοντας μια δραστηριότητα. Γέλα, κλάψε και σε κάθε περίπτωση, μην κλείνεσαι στον εαυτό σου.

Slow living ή αλλιώς πώς να διώξεις το άγχος: Η τάση του TikTok που σε κάνει να ζεις τη ζωή που θες

Μάθε πότε να αφήνεις μια κακή κατάσταση

«Όταν τα εργασιακά σου προβλήματα περιλαμβάνουν έλλειψη υποστήριξης ή σεβασμού από τη διοίκηση και τίποτα δεν αλλάζει μετά από μια ή δύο συζητήσεις, ίσως είναι καιρός να φύγεις.»

Δεν μπορούμε όλοι να σηκωθούμε και να παραιτηθούμε από τη δουλειά μας - αλλά το να ξέρεις πότε «φτάνει πια», μπορεί να σε γλιτώσει από μια ζωή γεμάτη με burnout. Η τοξικότητα και η ασέβεια είναι red flags που με τον καιρό θα πρέπει να σε κάνουν να απομακρύνεσαι από περιβάλλοντα εργασίας.

Να θυμάσαι ότι η βελτίωση δε θα έρθει από τη μια μέρα στην άλλη

Ενώ η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να φαίνεται τρομακτική, πάντα υπάρχουν τρόποι να γίνει καλύτερη. Το να αναγνωρίζεις πότε έχεις εξαντληθεί και πρέπει να κάνεις μια αλλαγή είναι το ήμισυ του παντός - εφόσον ελέγχεις τον εαυτό σου και προσπαθείς δραστικά να μειώσεις τους στρεσογόνους παράγοντες, σπας τον φαύλο κύκλο της επαγγελματικής εξουθένωσης.

Ξεκίνα με πραγματικές μικρές αλλαγές και φρόντισε να μην έχεις υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό σου. Όλα θα έρθουν στην ώρα τους.