Η ιστορία του σύγχρονου μπαλέτου: Από την Anna Pavlova σε πρίμα μπαλαρίνες που έφτασαν στην κορυφή

Από τις πρώτες μορφές μπαλέτου που εμφανίστηκαν στην Ιταλία τη δεκαετία του 1500 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1830 όπου το μπαλέτο αναδείχθηκε για πρώτη φορά ως ελίτ μορφή τέχνης για τους αριστοκράτες και από τη δεκαετία του 1920 που προώθησε το αθλητικό σώμα και τη γενικότερη υγεία, στα Ballets Russes -που αποτέλεσαν από τις πιο επιδραστικές ομάδες μπαλέτου του 20ού αιώνα -λόγω της συνεργασίας τους με πολλούς εξέχοντες καλλιτέχνες/σχεδιαστές της εποχής, όπως οι Debussy, Stravinsky, Picasso, Matisse και Coco Chanel και Paul Poiret. Όπως είναι γνωστό, όροι όπως «μπαλέτο» και «μπάλα» προέρχονται από την ιταλική λέξη «ballare» που σημαίνει «χορεύω». 2024 και η pop-cultural απεικόνιση του μπαλέτου ως τέχνη -και όχι ως χορευτικό άθλημα, είναι το ζητούμενο.

Το μπαλέτο διδάσκεται σε σχολές ανά τον κόσμο, σε καθεμία από τις οποίες εναποτίθενται στοιχεία του εκάστοτε πολιτισμού και της ιδιοσυγκρασίας του. Ο χορός αυτός καθορίζεται στα βήματα και τις κινήσεις του, ως μέρος μιας διεργασίας που ονομάζεται χορογραφία, εκτελείται από επαγγελματίες του χώρου και περιλαμβάνει άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως την ηθοποιία και τη μιμητική. Τον 20ό αιώνα, το μπαλέτο αποτελεί μείζονα παράγοντα επιρροής στο πλαίσιο του σκηνικού χορού γενικότερα, και ταυτόχρονα διευρύνει τα υφολογικά του στοιχεία.

Έξι λόγοι που το μπαλέτο είναι relevant και είναι ο καλύτερος τρόπος να περάσεις τη μέρα σου

Σήμερα, υπάρχουν τρία διαφορετικά είδη παπουτσιών για το μπαλέτο. Το πρώτο είναι οι κλασσικές μπαλαρίνες όπου είναι απαραίτητες για όλες τις μπαλαρίνες. Στη συνέχεια είναι τα καρακτέρ (charactères) όπου συνήθως τα φορούν οι μπαλαρίνες οι οποίες συμπλήρωσαν τα πρώτα έτη διδασκαλίας και τέλος, είναι τα πουέντ (Pointe) που συνήθως χρησιμοποιούνται σε υψηλότερο επίπεδο διδασκαλίας.

Όπως η ποζισιόν plié που χρησιμοποιείται σε όλες σχεδόν τις ασκήσεις του μπαλέτου έτσι και οι μπαλαρίνες αποτελούν διαχρονική τάση στη μόδα καθώς φοριούνται από εκατομμύρια ανθρώπους. Natalie Portman, Lily-Rose Depp, Elle Fanning, Audrey Hepburn, Alexa Chung είναι μόνο κάποια από τα ονόματα που έκαναν τη ballerina flat staple ενώ Miu Miu, Molly Goddard και Simone Rocha έχουν δημιουργήσει iconic συλλογές με εμπνευσμένες σε μεγάλο βαθμό από στυλ που θυμίζει μπαλέτο.

Η Molly Goddard θα μπορούσε να θεωρηθεί πρόδρομος με τα διάσημα τούλινα tutu φορέματα που σχεδιάζει από το 2016 ενώ οι γενικότερες τάσεις ballet-core μεταπήδησαν από την πασαρέλα και έγιναν basic κομμάτια στην καθημερινότητα -κάτι που μεταφράζεται και ως casual κορμάκια, φούστες tutu, μπαλαρίνες σε συνδυασμό με κάλτσες μέχρι το γόνατο. Γενικότερα, η τάση ballet-core σημαίνει άνετα αλλά και εκλεπτυσμένα ρούχα που είναι ταυτόχρονα κολακευτικά και εγγενώς θηλυκά.

Σαν παραμύθι! Ο Οίκος Chanel υπογράφει τα εκπληκτικά κοστούμια μπαλέτου για την Όπερα του Παρισιού

Prima Ballarina - Η κορυφαία του χορού

Η πιο γνωστή και δημοφιλής απόχρωση του μπαλέτου είναι αυτή που αναπτύχθηκε την εποχή του Ρομαντισμού (το λεγόμενο Ballet blanc =λευκό μπαλέτο), κατά την οποία το βάρος πίπτει στην κορυφαία του χορού (τη λεγόμενη πρίμα μπαλαρίνα), που ως πρωταγωνιστικός ρόλος αποκλείει την ανάδειξη σχεδόν όλων των άλλων· καλείται να εκτελέσει δύσκολες τεχνικές, που περιλαμβάνουν κατακόρυφη κίνηση στηριζόμενη στα δάκτυλα του ποδιού (en pointe), πιρουέτες και λοιπές ακροβατικές κινήσεις δεξιοτεχνίας, ενώ έχει καθιερωθεί η ένδυσή της με τη λεγόμενη γαλλική tutu (κοντό φόρεμα από λευκό τούλι που αφήνει εκτεθειμένους τους μηρούς και επιτρέπει έτσι την ελευθερία κινήσεων). Η εξέλιξη του μπαλέτου περιλαμβάνει τα είδη του εξπρεσιονιστικού και νεοκλασικού μπαλέτου, αλλά και στοιχεία του σύγχρονου χορού. Χωρίς αμφιβολία, θεωρείται μία από τις πλέον υψηλόβαθμες τέχνες, που απαιτεί πολυετή εξάσκηση ώστε να φτάσει κανείς σε επαγγελματικό επίπεδο.

Η αυστηρότητα και η αποφασιστικότητα της μπαλαρίνας είναι κάτι που πρέπει να εξυμνείται.

Από τότε που η Natalie Portman υποδύθηκε μια ψυχωτική χορεύτρια μπαλέτου στο θρίλερ Black Swan του 2010, το μπαλέτο είχε μια μίνι ανάκαμψη στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Επανήλθε στην pop κουλτούρα με σειρές όπως το Breaking Pointe, η σειρά του CW για τους χορευτές του Ballet West της Γιούτα, και το ντοκιμαντέρ First Position, για νεαρούς χορευτές που διαγωνίζονται στο ετήσιο Youth American Grand Prix. Δυστυχώς, όμως, όλη αυτή η νέα έκθεση δεν έχει προσθέσει extra αξία για το μπαλέτο. Οι πρόσφατες απεικονίσεις με τη χρήση του μέσου έχουν επικεντρωθεί υπερβολικά στο πείσμα, τη φιλοδοξία και την τελειομανία που τροφοδοτούν το εγχείρημα να γίνει κάποιος χορευτής. Αυτό που κάνει τέχνη τοπ μπαλέτο, εν τω μεταξύ, παραγκωνίζεται.

Η Ρωσίδα πρίμα μπαλαρίνα των Μπολσόι παραιτήθηκε λόγω της εισβολής στην Ουκρανία

Η σύνδεση της πρίμα μπαλαρίνα με την Λίμνη των Κύκνων στην pop- culture

Ο ρόλος της Odette είναι παραδοσιακά περιζήτητος για τις μπαλαρίνες σε όλο τον κόσμο και έχει ερμηνευτεί από τους καλύτερους χορευτές του κόσμου. Μια από τις πρώτες που ανέλαβε το ρόλο ήταν η Ιταλίδα μπαλαρίνα Pierina Legnani, η οποία το 1893 ξεσήκωσε το κοινό με 32 αυτοσχέδιες, αλλά τέλειες φουέττες, τις χαρακτηριστικές περιστροφές που από τότε ενσωματώνονται στη χορογραφία. Η εκδοχή του Rudolf Noureev το 1964 έμεινε στην ιστορία για την ερμηνεία της αγγλικής πρίμα μπαλαρίνας Margot Fonteyn, η οποία ανέπτυξε μια εξαιρετικά στενή επαγγελματική σχέση με τον χορογράφο. Μια άλλη από τις πιο ιστορικές ερμηνείες ήταν της Maïa Plissetskaïa, που ονομάστηκε πρίμα μπαλαρίνα του Bolchoï το 1960, η οποία το 1976 για την 100ή επέτειο του μπαλέτου χόρεψε με έναν τέτοιο συνδυασμό χάρης και δράματος που θα τη θυμόμαστε για πολλά χρόνια.

Εδώ βρίσκεται η δύναμη που κρύβεται πίσω από τη Λίμνη των Κύκνων: Η συμφωνική δύναμη του Τσαϊκόφσκι και ο πλούτος της χορογραφίας, τα οποία μαζί αναδεικνύουν το έργο από απλό μπαλέτο, σε ένα υπερβολικό αριστούργημα που μοιάζει με παντομίμα.

Η Λίμνη των Κύκνων του Τσαϊκόφσκι στην pop culture: Από επικά κοστούμια σε παραμύθια και Aronofsky

Από την Anna Pavlova σε πρίμα μπαλαρίνες που έφτασαν στην κορυφή

Η διάσημη Ρωσίδα πρίμα μπαλαρίνα Anna Pavlova κέρδισε μια θέση στην Αυτοκρατορική Σχολή Μπαλέτου της Αγίας Πετρούπολης το 1891, σε ηλικία μόλις 10 ετών. Η Pavlova έπρεπε να ξεπεράσει σημαντικές σωματικές προκλήσεις στην εκπαίδευσή της, συμπεριλαμβανομένων των λεπτών αστραγάλων -κάτι που σήμαινε πως χρειάζονταν επιπλέον δουλειά για κάποιες απαιτητικές ασκήσεις. Ακόμα κι έτσι, όμως, έγινε μία από τις κύριες χορεύτριες του Αυτοκρατορικού Ρωσικού Μπαλέτου και περιόδευσε σε όλο τον κόσμο. Έμεινε στην ιστορία για το ρόλο της ως ετοιμοθάνατος κύκνος στη Λίμνη των Κύκνων και αναφέρεται ότι τα τελευταία λόγια της Pavlova πριν φύγει από τη ζωή από πνευμονία το 1931 ήταν: «Ετοιμάστε τη στολή του κύκνου μου».

Αλλά ποιες κορυφαίες χορεύτριες μπαλέτου που ακολούθησαν τα βήματά της και που γνώρισε ποτέ ο κόσμος έγραψαν επίσης το όνομά τους με χρυσά γράμματα;

Από το τότε μέχρι το σήμερα, συγκεντρώσαμε κάποιες από τις γυναίκες που έφτασαν στην κορυφή της τέχνης τους και γοήτευσαν το παγκόσμιο κοινό με την κομψότητά τους.

Margot Fonteyn

Γεννημένη στις 18 Μαΐου 1919 η Margot Fonteyn υπήρξε μία από τις πιο διάσημες χορεύτριες του Βασιλικού Μπαλέτου. Διορισμένη ως prima ballerina assoluta από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β', η iconic Αγγλίδα αγαπήθηκε για το λυρικό της στυλ και τις τέλειες γραμμές της. Η Fonteyn εντάχθηκε στο Βασιλικό Μπαλέτο σε ηλικία 16 ετών και πρωταγωνίστησε σε κλασικούς ρόλους σε μπαλέτα όπως η Ζιζέλ, η Ωραία Κοιμωμένη και το Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Ήταν όμως η σύζευξή της με τον Ρώσο χορευτή Rudolf Nureyev τη δεκαετία του '60 που έκανε τη Fonteyn να προκαλέσει διεθνή αίσθηση.

Misty Copeland

Η 41χρονη Misty Copeland κατέρριψε στερεότυπα στη βιομηχανία του μπαλέτου όταν, το 2015, έγινε η πρώτη Αφροαμερικανίδα βασική χορεύτρια στο διάσημο American Ballet Theatre. Παρά το γεγονός ότι ξεκίνησε αργά την εκπαίδευσή της, σε ηλικία 13 ετών, η Copeland συνέχισε να χορεύει πρωταγωνιστικούς ρόλους για την ομάδα σε μπαλέτα όπως Coppelia, Le Corsaire και Λίμνη των Κύκνων. Η βραβευμένη χορεύτρια πρωταγωνίστησε επίσης ως γνωστόν σε ένα μουσικό βίντεο με τον Prince, ενώ έχει αναλάβει ρόλους σε παραστάσεις του Broadway και στην ταινία της Disney «Ο Καρυοθραύστης και τα Τέσσερα Βασίλεια» (2018).

Violetta Komyshan

Η 28χρονη χορεύτρια από τη Νέα Υόρκη, Violetta Komyshan, ήρθε σε επαφή με το μπαλέτο σχεδόν τυχαία, όταν κυνηγοί ταλέντων πραγματοποίησαν ακροάσεις στο δημόσιο σχολείο της. Κέρδισε υποτροφία σε ηλικία 11 ετών για να εκπαιδευτεί με το American Ballet Theatre και αργότερα σπούδασε μοντέρνο χορό στο LaGuardia High School δίπλα σε διάσημους συμμαθητές της, όπως ο ηθοποιός του Χόλιγουντ Ansel Elgort. Σήμερα θεωρείται και είδωλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ έχει χορέψει για το BalletNext και πρωταγωνιστήσει στην παραγωγή του Καρυοθραύστη από το Chicago Ballet Conservatory.

Tamara Rojo

Η 50χρονη Tamara Rojo έχει χορέψει τόσο στο Βασιλικό Μπαλέτο όσο και στο Αγγλικό Εθνικό Μπαλέτο, όπου διορίστηκε καλλιτεχνική διευθύντρια το 2012. Είναι ένα από τα πιο διαχρονικά δημοφιλή και αναγνωρίσιμα πρόσωπα του σύγχρονου μπαλέτου- σήμερα θα τη βρείτε να χορεύει στο Αγγλικό Εθνικό Μπαλέτο ως προσκεκλημένη καλλιτέχνιδα. Η Rojo γεννήθηκε στον Καναδά, αν και οι γονείς της επέστρεψαν στη Μαδρίτη, όπου και εκπαιδεύτηκε, όταν ήταν τεσσάρων μηνών. Με την πάροδο των χρόνων έχει δημιουργήσει μια ευρέως επαινετή συνεργασία με τον Carlos Acosta- οι δύο τους επανενώθηκαν πρόσφατα στην παραγωγή του Derek Deane στο Ρωμαίος και Ιουλιέτα, στην οποία η μεγαλειώδης κίνηση της Rojo και η ένταση της ερμηνείας της επαινέθηκαν από τους κριτικούς.

Natalia Osipova

Η γεννημένη στη Μόσχα η 38χρονη Natalia Osipova είναι μια πολυβραβευμένη μπαλαρίνα που άρχισε να χορεύει στην τρυφερή ηλικία των πέντε ετών. Εκπαιδεύτηκε στη Σχολή Μπαλέτου Mikhail Lavrovsky και έκτοτε έχει χορέψει με τους κορυφαίους θιάσους του κόσμου, από τα Μπολσόι και Mikhailovsky μέχρι το Royal Ballet, όπου έγινε βασική χορεύτρια το 2013. Είναι επίσης guest χορεύτρια σε πολλές διάσημες ομάδες, όπως το American Ballet Theatre. Έχει κερδίσει τρεις φορές το βραβείο National Dance Awards για την καλύτερη χορεύτρια, περισσότερες δηλαδή από κάθε άλλη γυναίκα στον χώρο.

Daria Klimentová

Η 52χρονη Daria Klimentová αποσύρθηκε από το επαγγελματικό μπαλέτο το 2014, μετά από 25 χρόνια καριέρας. Τα τελευταία 18 από αυτά τα χρόνια τα πέρασε στο Αγγλικό Εθνικό Μπαλέτο, στο οποίο έγινε βασική χορεύτρια το 1996. Γεννημένη στην πρώην Τσεχοσλοβακία, η Klimentová σπούδασε στην Πράγα μετά από πρώιμη εκπαίδευση ως εν δυνάμει ολυμπιακή γυμνάστρια. Ταξίδεψε πολύ στην καριέρα της στο χορό, από τη Νότια Αφρική μέχρι τη Σκωτία, όπου έφτασε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 για να ενταχθεί στο Μπαλέτο της Σκωτίας.

Marianela Núñez

Η 42χρονη Αργεντίνα χορεύτρια Marianela Núñez ανήκει στο Βασιλικό Μπαλέτο για περισσότερα από 15 χρόνια και έχει κερδίσει δύο φορές τον τίτλο της καλύτερης χορεύτριας στα National Dance Awards. Έχει επαινεθεί για την ερμηνευτική χορογραφία της, η οποία προσδίδει συναισθηματική κατανόηση σε κάθε βήμα. Ο χορός αποτελεί μέρος της ζωής της από τριών ετών ενώ στα 15 της μετακόμισε στο Λονδίνο για να ενταχθεί στο Βασιλικό Μπαλέτο. Η καριέρα της ήταν ένα μάθημα αποφασιστικότητας που απέδωσε καρπούς και μέσα στα χρόνια έχει χορέψει όλους τους σημαντικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους στο κλασικό και σύγχρονο μπαλέτο.

Agnes Oaks

Για σχεδόν δύο δεκαετίες, η 54χρονη Agnes Oaks ήταν το ηγετικό πρόσωπο του Αγγλικού Εθνικού Μπαλέτου, μαζί με τον σύζυγό της και παρτενέρ της στο χορό, Thomas Edur, τον οποίο γνώρισε όταν ήταν παιδί στην Εσθονική Κρατική Σχολή Μπαλέτου στο Ταλίν. Η Oaks είναι κορυφαία υπέρμαχος του κλασικού μπαλέτου και, όλα αυτά τα χρόνια, έχει πρωταγωνιστήσει σε όλες τις γνωστές παραγωγές. Ήταν με τη Μανόν του Kenneth MacMillan, η οποία ήρθε σχετικά αργά στη μακρά καριέρα της, που κέρδισε την παγκόσμια αναγνώριση. Μάλιστα, της απονεμήθηκε το βραβείο Richard Sherrington για την καλύτερη χορεύτρια στην τελευταία της σεζόν στη σκηνή.

Leanne Benjamin

Δύο φορές νικήτρια στα Εθνικά Βραβεία Χορού, η 59χρονη σήμερα Leanne Benjamin έχει επίσης τιμηθεί με το βραβείο De Valois Lifetime Achievement Award σε αναγνώριση της προσφοράς της στο χορό. Γεννημένη στην Αυστραλία, η Benjamin έχει χορέψει σε όλο τον κόσμο, με το Μπαλέτο της Γερμανικής Όπερας, το Βασιλικό Μπαλέτο και το Wheeldon Company στη Νέα Υόρκη. Αποσύρθηκε από τον επαγγελματικό χορό το 2013 μετά από μια καριέρα που διήρκεσε περισσότερο από δύο δεκαετίες, κατά τη διάρκεια της οποίας κατέκτησε όλους τους κύριους ρόλους και δημιούργησε και μερικούς άλλους. Η Benjamin άνθισε ως χορεύτρια μέχρι τα σαράντα+ της χρόνια, κερδίζοντας αναγνώριση για τους ρόλους της σε σύγχρονες παραγωγές και διακρίθηκε για έναν ρεαλισμό στον χορό της.

Alina Cojocaru

Η 43χρονη Alina Cojocaru είναι περισσότερο γνωστή για το ρόλο της στο έργο του John Neumeier «Liliom» με το Μπαλέτο του Αμβούργου, το οποίο έγραψε ειδικά για εκείνη και με το οποίο έγινε η μοναδική μπαλαρίνα που κέρδισε το Prix Benois de la Danse για δεύτερη φορά. Η Ρουμάνα χορεύτρια εγκατέλειψε το Βασιλικό Μπαλέτο το 2013, μετά από ρήξη με το θίασο, για να μετακομίσει στο Αγγλικό Εθνικό Μπαλέτο, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Tamara Rojo. Οι δύο τους ενώθηκαν για να δημιουργήσουν μια ομάδα ποικίλης λαμπρότητας στην οποία η Cojocaru είναι ένα από τα κύρια αστέρια.

Miyako Yoshida

Γεννημένη στις 28 Οκτωβρίου του 1965, η Γιαπωνέζα χορεύτρια Miyako Yoshida ανέβηκε στη σκηνή με το K-ballet στην Ιαπωνία και ως κύρια προσκεκλημένη καλλιτέχνιδα του Royal Ballet, κατά τη διάρκεια του οποίου της απονεμήθηκε ο τίτλος της καλύτερης χορεύτριας. Αποσύρθηκε το 2010 και έδωσε την τελευταία της παράσταση με το Βασιλικό Μπαλέτο στο Τόκιο, την πόλη όπου γεννήθηκε και εκπαιδεύτηκε. Κράτησε το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» για την τελευταία της αυλαία στο Τόκιο, αφού αποχαιρέτησε το Λονδίνο με μια τελευταία, συγκινητική παράσταση της Σταχτοπούτας. Είναι γνωστή για την ακρίβεια της κίνησης και την εκφραστικότητα που βασιζόταν στη χορογραφία και όχι στις στρεβλώσεις του προσώπου.

Zenaida Yanowsky

Η 48χρονη σήμερα Zenaida Yanowsky γεννήθηκε στη Γαλλία από γονείς που ήταν και οι δύο χορευτές του Μπαλέτου της Όπερας της Λυών. Ως παιδί, η Yanowsky συνήθιζε να περιοδεύει με τον θίασο, αν και η ίδια δεν ασχολήθηκε με το μπαλέτο μέχρι τη συγκριτικά καθυστερημένη ηλικία των 14 ετών. Ακολούθησε μια αξιοσημείωτη καριέρα στο Βασιλικό Μπαλέτο, στο οποίο εντάχθηκε το 1994, ενώ το 2001 προήχθη σε κύρια χορεύτρια. Είναι γνωστή για ρόλους κλασικού μπαλέτου, αλλά έχει επίσης δημιουργήσει ρόλους για διάφορους σκηνοθέτες, όπως η Βασίλισσα της Καρδιάς στην παράσταση του Christopher Wheeldon «Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων», η οποία έτυχε καλής υποδοχής από τους κριτικούς.

Η Λίμνη των Κύκνων τη Δευτέρα 22 Ιουλίου στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού

Με αφορμή το ραντεβού που θα δοθεί στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού, βρήκαμε λοιπόν την ευκαιρία να εμβαθύνουμε στην ιστορία των prima ballarinas.

Η «Λίμνη των Κύκνων» με την αξεπέραστη μουσική του Pyotr Ilyich Tchaikovsky, ένα από τα καλύτερα και τα πιο δημοφιλή μπαλέτα όλων των εποχών έρχεται τη Δευτέρα 22 Ιουλίου, στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού, με πρωταγωνιστές δύο μεγάλα ονόματα του χορού, τους Πρώτους Χορευτές του Κρατικού Μπαλέτου του Βερολίνου Iana Salenko και Dinu Tamazlacaru καθώς και το μπαλέτο από την Ιταλία Ρώμη, Romae Capital Ballet.

Ανάμεσα στους χορευτές και τις χορεύτριες που κατά καιρούς ενσάρκωσαν τους κύριους ρόλους της παράστασης, υπήρξαν μεταξύ άλλων οι Vaslav Nijinsky, Rudolf Nureyev, Margot Fonteyn, Galina Ulanova, Tamara Toumanova, Sir Frederick Ashton.

*Δευτέρα 22 Ιουλίου, Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού - Ώρα έναρξης: 21:00 - Εισιτήρια από 30 ευρώ Προπώληση: more.com

Περισσότερες πληροφορίες εδώ.