32 χρόνια από τον θάνατο της Τζένης Καρέζη: Η αιώνια Λόλα, δύο μάτια θάλασσα και 5 αλήθειες ζωής
Ανανεώθηκε:
«Η Καρέζη δεν αφήνει αναπνοή, λέξη, παύση, βλέμμα, χαμόγελο πικρό ή γλυκό, ανεκμετάλλευτα. Όλη η γκάμα των αμέτρητων εκφράσεων που μπορεί να πάρει το πρόσωπο, τα μάτια, το στόμα μίας ηθοποιού, όλα τα έχει ρίξει στην υπηρεσία του ρόλου της, σε σημείο που να προκαλεί τρόμο» θα γράψει η Ροζίτα Σώκου για την τελευταία παράσταση της Τζένης Καρέζη, «Διαμάντια και μπλουζ».
Όλες οι αντίθετες έννοιες επάνω της, έκαναν το τέλειο σύνολο. Η Τζένη Καρέζη, το μαγκάκι, η γυναίκα με την απίστευτη φινέτσα, η τρυφερή, η ασυμβίβαστη, η αγέρωχη. Χαρισματική σε κωμωδία, δράμα και αρχαία τραγωδία. Πεισματάρα και ακλόνητη. Αγωνίστρια, σύμβολο αντίστασης κατά της δικτατορίας και σύμβολο γυναικείας αξιοπρέπειας και θάρρους ακόμη και με το τέλος της. Ακόμη και μετά από αυτό.
60 χρόνια μετά τη δική της μοναδική «Λόλα», το θρυλικότερο νουάρ του ελληνικού σινεμά και 32 χρόνια μετά τον θάνατό της, η Τζένη Καρέζη είναι ωσεί παρούσα. Με τις σκέψεις και τον απόηχο των πράξεών της.
Μία παρτίδα τάβλι, τέχνη και έρωτες
Το κύκνειο θεατρικό άσμα της Τζένης Καρέζη είναι το «Διαμάντια και μπλουζ» της Λούλας Αναγνωστάκη, το 1990, δύο χρόνια πριν τον θάνατό της. Υπέφερε, πονούσε, από τις χημειοθεραπείες για τον καρκίνο, μα κανείς δεν κατάλαβε τίποτε. Με τα γαλάζια μάτια της σκάναρε τη σκηνή μέχρι και τον τελευταίο θεατή του εξώστη. Με γενναίο βλέμμα έκανε τον δικό της αποχαιρετισμό.
Η σχέση λατρείας του Κώστα Καζάκου με την εγγονή του Τζένη και τον γιο του Κωνσταντίνο
Σημειώνοντας την τελευταία μεγάλη της εμπορική επιτυχία. Δύο χρόνια αργότερα θα «φύγει» από τη ζωή, 3 λεπτά πριν τα μεσάνυχτα μεταξύ 26ης και 27ης Ιουλίου.
Άφησε παρακαταθήκη και αυστηρό όρο στη διαθήκη της, την ίδρυση του Ιδρύματος Τζένη Καρέζη, το οποίο έκανε πράξη ο σύζυγός της Κώστας Καζάκος και η γιατρός της Κυριακή Μυστακίδου. Για να λειτουργήσει ως Μονάδα Ανακουφιστικής Αγωγής για τους καρκινοπαθείς που υποφέρουν από χρόνιους πόνους και ψυχολογικά προβλήματα. Για να οδηγηθούν με αξιοπρέπεια, στο σπίτι τους, κοντά στους οικείους τους προς το τέλος τους, όπως και εκείνη. Την είσοδο του Ιδρύματος κοσμεί το πορτραίτο της, φιλοτεχνημένο από τον Δημήτρη Μυταρά, που ήταν και στο σαλόνι του σπιτιού της στα Ιλίσια. Η Καρέζη ως μία θεία αλλά και γήινη μορφή. Συμβιβάζοντας τους δύο κόσμους.
Εκτός από αυτό, μας άφησε και μία ακόμη κληρονομιά. Τις σκέψεις της μέσα από μία πρωτότυπη αυτοβιογραφία της, τα «Τετράδια ζωής» από τις εκδόσεις Καστανιώτη, την οποία ξεκίνησε να γράφει στις αρχές του 1990, μόλις είχε διαγνωσθεί από γυναικολογικό καρκίνο, μετά από ένα ταξίδι της στο Λονδίνο. Με εξώφυλλο το πορτραίτο του Μυταρά.
Σε τρίτο πρόσωπο ξεκινούσε τη διήγηση για τη μικρή Ευγενούλα Καρπούζη όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, που μεγάλωσε τα χρόνια του Εμφυλίου, οργανώνοντας παραστάσεις στο σπίτι με τα υπόλοιπα παιδιά, με έναν αυστηρό Γυμνασιάρχη πατέρα με τον οποίο ήρθε στη συνέχεια σε απόλυτη ρήξη και μετά το διαζύγιο των γονιών της. Η Ευγενούλα που μετονομάστηκε σε Τζένη, από μία μοναχή στις Ελληνογαλλικό σχολείο όπου φοιτούσε, μεγαλώνοντας και έχοντας πια μία μεγάλη καριέρα, εξήγησε για ποιο λόγο παρόλο που ήταν σταρ, δεν ένιωθε καθόλου έτσι:
«Μεγαλώσαμε πια και δεν έχει κανένα νόημα να κάνεις παρέα με ανθρώπους από τους οποίους δεν έχεις τίποτε να πάρεις. Εγώ χρειάζομαι ανθρώπους που να μου αρέσει να τους ακούω να συζητάνε. Να συζητάνε με πάθος για ποίηση, για πολιτική, για λογοτεχνία, για κινηματογράφο, για θέατρο. Και να γεμίζει το σπίτι φωνές, γνώση, πάθος και απόψεις. Ανθρώπους ξύπνιους και καλλιεργημένους που ξέρω ότι μου λένε την αλήθεια, ακριβώς γιατί δεν έχουνε κανένα λόγο να μου πούνε ψέματα. Και εγώ την αλήθεια τη λατρεύω. Όποιος απομακρύνεται από την αλήθεια, οδεύει προς τον θάνατο. Τον όποιο θάνατο. Γιατί υπάρχουνε πολλοί».
Αυτά που περιγράφει ως τα «θέλω» της, τα έκανε πράξη. Το σπίτι της ήταν πάντα γεμάτο με αυτούς τους ουσιαστικούς ανθρώπους της αλήθειας. Ακόμη και ως νεαρή ηθοποιός μπαίνοντας στον προστατευόμενο κύκλο της Παξινού και του Μινωτή μετά από τη συνεργασία τους (βάφτισαν και τον γιο της Κωνσταντίνο στη συνέχεια) και της Μελίνας Μερκούρη, έμπαινε στα μεγάλα σαλόνια των διανοούμενων, όχι για να παραστήσει πως ήταν «κάποια», αλλά για να κερδίσει γνώσεις και εμπειρίες.
Σε αυτά τα σαλόνια θα γοητεύει πάντα με την ομορφιά της. Μιλώντας σε παλαιότερη συνέντευξή της για τον έρωτα και τη σχέση με τους άντρες, θα πει: «Έχω όλα τα προσόντα που μπορούν να ενοχλήσουν έναν άντρα. Είμαι εγωίστρια, πεισματάρα, ισχυρογνώμων, κυκλοθυμική. Με άλλα λόγια είμαι δύσκολη περίπτωση. Αλλά, αν ένας άντρας έχει το κουράγιο να περάσει απτόητος μέσα από όλα αυτά τα ελαττώματά μου και περάσει το φράγμα, τότε πια δεν είμαι ούτε τόσο εγωίστρια, ούτε τόσο πεισματάρα».
Εκείνος που πέρασε αυτό το φράγμα ήταν ο Κώστας Καζάκος, μετά το διαζύγιό της από τον Ζάχο Χατζηφωτίου. Ερωτεύτηκαν παίζοντας μία παρτίδα τάβλι, (δεινή παίκτρια η ηθοποιός) στα διαλείμματα της ταινίας «Κονσέρτο για πολυβόλα». Αυτή η παρτίδα κράτησε τελικά 26 χρόνια.
Παντρεύτηκαν ένα χρόνο μετά, πήγαν με τα πόδια στην εκκλησία, οι φίλοι και συνάδελφοι λίγοι και εκλεκτοί και η δεξίωση του γάμου έγινε στη βεράντα του σπιτιού τους στα Ιλίσια. Ο Καζάκος τη βοήθησε να ανακαλύψει την πολιτική της ταυτότητα στη συνέχεια και εκείνη έκανε την τέχνη της, τη μεγαλύτερη μορφή αντίστασης. Ερωτεύτηκαν βαθιά.
«Ποτέ δεν ανακαλύπτει κανείς τον έρωτα μέσα από πολλούς ανθρώπους. Μία γυναίκα πρέπει να κρατάει τον εαυτό της, για τον άνθρωπο που θα ερωτευτεί ή έστω που θα νομίσει ότι έχει ερωτευτεί και να μη σπαταλιέται», θα πει σε άλλη συνέντευξή της.
Σε μία από τις τελευταίες της συνεντεύξεις στο περιοδικό Ταχυδρόμος και στον Παναγιώτη Τιμογιαννάκη, θα διαλύσει για μία ακόμη φορά τον αστικό μύθο για την κόντρα της με την Αλίκη. Παρά τη ψυχρότητα που δημόσια είχαν δείξει η μία στην άλλη, όταν και οι δύο ήταν στο peak της καριέρας τους, στο τέλος έγιναν κολλητές φίλες, όπως θα εξομολογηθεί μεταγενέστερα στη «Μηχανή του χρόνου» ο γιος της Κωνσταντίνος Καζάκος: «Μιλούσαν με τις ώρες στο τηλέφωνο για όλα. Η μητέρα μου τις έδινε συμβουλές. Μία μέρα είχα σηκώσει την άλλη συσκευή και τις άκουγα».
Η Καρέζη θα πει για την Αλίκη:
«Για τον αν έχω ανταγωνισμό με την Αλίκη; Μην τα ακούς αυτά. Ποτέ δεν υπήρξε. Κάποτε εξυπηρετούσε, ειδικά στον κινηματογράφο, τις εταιρείες, στο να μας μοιράζονται. Από εκεί και πέρα είμαστε εντελώς διαφορετικοί σαν χαρακτήρες. Αυτό όμως δεν μας εμπόδισε να έχουμε μία ωραία σχέση ανάμεσά μας».
Ο σπαραγμός της Αλίκης στην είδηση του θανάτου της Καρέζη, είχε επικυρώσει τα λεγόμενά της. Η ζωή τις ένωσε καρμικά. Σπούδασαν την ίδια χρονιά στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου, έγιναν και οι δύο θιασάρχισσες, γέννησαν τα παιδιά τους με διαφορά 40 ημερών, Γιάννης και Κωνσταντίνος έγιναν φίλοι, ενώ η Αλίκη είχε υπερασπιστεί στο δικαστήριο την Τζένη, όταν θίχτηκε ένας κριτικός θεάτρου από σχόλιό της. Στην παρακάτω φωτο ποζάρουν ως έγκυες στο σπίτι της Τζένης στα Ιλίσια.
Στο μόνο που διέφεραν ήταν στη διαχείριση της λάμψης που εκπορευόταν από την επιτυχία. Η Καρέζη θα πει σε συνέντευξή της στον Ταχυδρόμο το 1964 και στην Αγγελική Δαμίγου: «Όλα και όλα, εγώ δεν είμαι βεντέτα. Το μόνο πράγμα που δεν ξέρω είναι το να παίζω θέατρο στον ίδιο μου τον εαυτό. Δεν υποκρίνομαι. Όταν αγαπώ, δείχνω ολοκάθαρα την αγάπη μου και όταν αντιπαθώ, δε διστάζω να εκδηλώσω την αποστροφή μου. Το κοινό δε με θέλει διαφορετική από ό,τι είμαι στην πραγματικότητα».
Δέκα χρόνια μετά την παράσταση - σταθμό του ελληνικού θεάτρου, το «Μεγάλο μας Τσίρκο», τη μόνη σοβαρή αντιστασιακή πράξη της τέχνης εν μέσω δικτατορίας και για την οποία φυλακίστηκε τόσο η ίδια όσο και ο Κώστας Καζάκος, θα πει σε συνέντευξή της στον Γιάννη Φλέσσα για τη μυστηριακή σχέση που είχε με το θέατρο:
«Εγώ εμπόριο στην τέχνη μου δεν έκανα ποτέ. Υποχωρήσεις στο ρεπερτόριο, έκανα, ναι. Αλλά δεν το έκανα για τα λεφτά, ποτέ δεν με ενδιέφεραν. Το έκανα γιατί ήθελα να παίζω μπροστά σε κοινό. Μόλις έβλεπα το θέατρο γεμάτο, ήμουν ευτυχισμένη. Έβγαινα στη σκηνή και έδινα όλη μου τη ψυχή».
Και συνεχίζει: «Κάθε βράδυ έψαχνα και κάθε βράδυ κάτι άλλαζα. Την προχώραγα τη δουλειά μου. Σπούδαζα την ατάκα, τους χρόνους, την παύση. Με μέθαγε αυτό το πάρε - δώσε με το κοινό. Τη ζούσα τη δουλειά μου, καταλαβαίνεις; Εγώ δεν ήμουν θεωρητικός. Ήμουν θεατρίνα».
Μπορεί να λάτρεψε το θέατρο, να δημιούργησε το δικό της καλλιτεχνικό πυρήνα με το ομώνυμο θέατρο Τζένη Καρέζη, όπου για πρώτη φορά παίχτηκαν σπουδαία και απαγορευμένα μέχρι τη μεταπολίτευση έργα της αριστερής κουλτούρας, αλλά εμείς δεν θα την ξεχάσουμε ποτέ και στους 30 και πλέον κινηματογραφικούς της ρόλους.
Γιατί καμία δεν μπορεί να ξαναγίνει η Λόλα και κανείς, ο Άρης. Τζένη Καρέζη και Νίκος Κούρκουλος εσαεί, θα παραμείνουν το πιο original, ερωτεύσιμο και καλλιτεχνικά άρτιο, ζευγάρι του ελληνικού σινεμά.
Photo credits Instagram Finos Film
Bloggers
