Κατερίνα Παπακωνσταντίνου: «Δεν δέχομαι κλισέ εκφράσεις όπως η Ιατρική δεν είναι για τις γυναίκες»

Η δική της ιστορία είναι ένα ιδιότυπο success story και ένα παράδειγμα προς μίμηση για τον τρόπο που η Πλοίαρχος και γιατρός Κατερίνα Παπακωνσταντίνου έκανε τα όνειρά της πραγματικότητα. Να σπουδάσει την επιστήμη που αγαπούσε και να την συνδυάσει με την καριέρα της στο Ναυτικό. Δύο επαγγελματικά πεδία δύσκολα για μία γυναίκα και για πολλά χρόνια ανδροκρατούμενα.

Το ταξίδι για την εξερεύνηση της επιστήμης έγινε την εποχή που έκανε το γάμο της και απέκτησε στη συνέχεια τα τρία της κορίτσια. Μοιάζει και είναι άθλος για μία γυναίκα να χτίσει την καριέρα της και παράλληλα να βιώσει την ευτυχία ως σύζυγος και ως μάνα. Να βρει την ισορροπία για να νιώσει πλήρης και να σημειώσει πρωτιές ως γυναίκα και στους δύο κλάδους, που άνοιξαν τον δρόμο και για άλλες γυναίκες στη συνέχεια.

Η δική της διαδρομή είναι το πιο δυνατό και empowerment μήνυμα που μπορεί μία γυναίκα να στείλει στις άλλες γυναίκες.

Πώς αποφασίσατε να γίνετε γιατρός; Ποιο ήταν το κίνητρό σας;

Προέρχομαι από μια αγροτική οικογένεια της περιοχής Μαγνησίας και το κίνητρο
μου ως μαθήτρια ήταν να διαβάσω, να γίνω όσο μπορώ καλύτερη, να πετύχω στις
Πανελλήνιες εξετάσεις για να έχω ένα καλύτερο μέλλον. Οι γονείς μου ενθάρρυναν
και μένα και τα αδέρφια μου σ’ αυτή την προσπάθεια και ήθελαν να σπουδάσουμε.
Υπήρξα άριστη μαθήτρια τόσο στα θεωρητικά όσο και στα θετικά μαθήματα.
Αποφάσισα ωστόσο να ακολουθήσω τον κλάδο της Ιατρικής, η οποία αποτελεί μια
ανθρωπιστική επιστήμη, συνεχώς εξελισσόμενη, με δυνατότητα προσφοράς στον
συνάνθρωπο και με πολλές προκλήσεις.

Δεν σας αποθάρρυνε το γεγονός των πολύχρονων σπουδών; Είναι μία δύσκολη απόφαση για μία γυναίκα...

Γενικά ήμουν φιλομαθής, οπότε τα πολλά χρόνια σπουδών δεν αποτέλεσαν
ανασταλτικό παράγοντα. Η εκπαίδευση άλλωστε σε όλους τους επιστημονικούς
κλάδους είναι συνεχιζόμενη. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της Ιατρικής,
προχώρησα στην εκπόνηση Μεταπτυχιακού και Διδακτορικού. Εξάλλου, ακόμα και
τώρα συνεχίζω να γράφω επιστημονικές εργασίες και να συμμετέχω σε διάφορες
μετεκπαιδεύσεις και συνέδρια.

Για ποιο λόγο επιλέξατε τον κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων; Ο οποίος μέχρι
πριν από μερικές δεκαετίες ήταν ένας καθαρά ανδροκρατούμενος χώρος;

Όταν ανακοίνωσα στους γονείς μου την απόφασή μου να δηλώσω Ιατρική στις
Πανελλήνιες εξετάσεις ήταν αρκετά διστακτικοί, γιατί πρώτον ότι είναι ένα
απαιτητικό επάγγελμα για μια γυναίκα και δεύτερον χρειάζονται πολλά έξοδα μέχρι
την ολοκλήρωση των σπουδών. Αποφάσισα λοιπόν να δηλώσω Στρατιωτική Ιατρική,
δεδομένου ότι θα υπήρχε μικρότερη οικονομική επιβάρυνση για την οικογένεια μου,
αφού μετά την αποφοίτηση μου θα έπαιρνα κάποιον μισθό. Πέρα όμως
απ’αυτό για μένα η Στρατιωτική Ιατρική αποτέλεσε διπλή πρόκληση και στοίχημα να
τα καταφέρω σε δυο απαιτητικούς χώρους, την Ιατρική και το Στρατό. Έτσι, λοιπόν
βάζοντας τα δυνατά μου, πέρασα πρώτη στη ΣΣΑΣ και αποφοίτησα επίσης πρώτη, ως
αρχηγός Σχολής. Ήμουν από τις πρώτες γυναίκες που μπήκαν στη ΣΣΑΣ, 15 γυναίκες
σε μια σχολή με 500 άνδρες, αντιμετωπίζοντας πολλές δυσκολίες προσαρμογής σε
ένα εντελώς ανδροκρατούμενο περιβάλλον.

Μετά πήρατε την απόφαση να καταταγείτε στο Ναυτικό;

Τελειώνοντας τη ΣΣΑΣ (σ.σ Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων) επέλεξα να καταταγώ στο Πολεμικό Ναυτικό και υπηρετώ μέχρι σήμερα στη Γυναικολογική Κλινική του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών. Ήμουν από τις πρώτες γυναίκες που υπηρέτησα σε πολεμικό πλοίο, στη Φ/Γ ΑΔΡΙΑΣ, ανοίγοντας το δρόμο για την εισαγωγή γυναικών σε άλλες παραγωγικές σχολές του ΠΝ.

Το ΠΝ μου έχει χαρίσει εμπειρίες τις οποίες δεν θα μπορούσα να ζήσω ακολουθώντας την πολιτική Ιατρική και κάθε δυσκολία ή και «αγγαρεία» προσπαθούσα να την ζήσω ως μια ευκαιρία να μάθω κάτι παραπάνω. Αυτό μου προσέφερε τελικά κι άλλα προσόντα, διοικητικά, διαχείρισης κρίσεων, διαχείρισης προσωπικού, βελτιώνοντας με συνολικά ως αξιωματικό και επιστήμονα. Επίσης, το ΠΝ στάθηκε πάντα αρωγός όλων των επιστημονικών μου ανησυχιών και ενίσχυσε οικονομικά την μετεκπαίδευση μου στο εξωτερικό, στο γενικότερο πνεύμα δημιουργίας επιστημόνων αξιωματικών υψηλού επιπέδου που στελεχώνουν επαρκώς τα στρατιωτικά νοσοκομεία.

Είναι ο φούρνος μικροκυμάτων υγιεινός; Tι απαντάει η ιατρική σχολή του Harvard

Από πολύ νωρίς είχατε πάρει την απόφαση ότι θα ακολουθούσατε τον κλάδο της Γυναικολογίας-Μαιευτικής;

Όχι. Στην αρχή μου άρεσε η Παθολογία, μια πιο γενική ειδικότητα που ασχολείται
συνολικά με τον άνθρωπο. Ωστόσο, στην πορεία βιώνοντας τα πολυσύνθετα
προβλήματα των γυναικών ασθενών, αποφάσισα να ακολουθήσω τον κλάδο της
γυναικολογίας-μαιευτικής, θέλοντας να βοηθήσω τις γυναίκες σε όλες τις δύσκολες
στιγμές της ζωής τους, από την εφηβεία, στην μητρότητα και τέλος στην
εμμηνόπαυση. Και αυτός ο κλάδος ήταν ανδροκρατούμενος, οπότε υπήρξε για μένα μια ακόμη πρόκληση. Γενικά, υπήρχε η αντίληψη, και ίσως υπάρχει ακόμη, ότι οι γυναίκες ιατροί είναι προτιμότερο να κάνουν λιγότερο μάχιμες ειδικότητες και ειδικότερα δεν θεωρούνται ικανές για τις χειρουργικές. Επέλεξα λοιπόν να κάνω μια χειρουργική εξειδίκευση στη Γυναικολογία, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η γυναίκα ιατρός μπορεί να συνδυάσει τόσο την τεχνική ικανότητα, μαζί με την ενσυναίσθηση και επικοινωνία που χρειάζεται ο ασθενής.

Πιστεύετε ότι μία γυναίκα μπορεί εύκολα να συνδυάσει την καριέρα με την
μητρότητα, ειδικά σε ένα τόσο απαιτητικό επάγγελμα όπως το δικό σας;

Όχι, δεν είναι εύκολο. Απαιτεί περισσότερο κόπο, κατανόηση από τον σύζυγο,
υποστηρικτικό περιβάλλον, τόσο κοινωνικό, όσο και εργασιακό. Δυστυχώς τις
περισσότερες φορές αυτά δεν υπάρχουν, με αποτέλεσμα να καλείται η μητέρα
εργαζόμενη να υποχωρήσει, να κάνει εκπτώσεις στην καριέρα της και στις φιλοδοξίες
της. Δεν είναι τυχαίο, πόσες κοπέλες αριστεύουν στις Πανελλήνιες εξετάσεις, αλλά
τελικά λίγες καταφέρνουν να διακριθούν και να πρωταγωνιστήσουν στον
επιστημονικό ή επαγγελματικό στίβο.

Ποιος άνθρωπος σας βοήθησε στην εξέλιξή σας και ποιος σας
συμπαραστάθηκε στη συνέχεια;

Πρώτοι απ’ όλους οι γονείς μου, οι οποίοι αν και δεν είχαν ολοκληρώσει ούτε καν
εκπαίδευση Λυκείου, μου έμαθαν την προσπάθεια, την επιμονή, την ντομπροσύνη,
την αγνότητα και την ηθική. Μου έμαθαν ότι δεν υπάρχει δεν μπορώ, παρά μόνο δεν
θέλω. Οι βασικές αυτές αρχές με ακολουθούν σε όλα τα βήματα μου.

Όλα αυτά τα μπορείς, με πολύ όμως κόπο. Επίσης, σημαντική είναι η συμπαράσταση και κατανόηση από τον άνδρα μου και τα παιδιά μου. Όλοι τους στερήθηκαν πράγματα, αλλά θεωρώ ότι όταν ένας άνθρωπος, άνδρας ή γυναίκα, κάνει αυτό που τον γεμίζει είναι ευτυχισμένος και λειτουργεί καλύτερα και μέσα στην οικογένεια.

Τι σας λένε τα παιδιά σας; Έχει κάποιο από αυτά έφεση στην επιστήμη ή είναι
ακόμη νωρίς;

Τα παιδιά μου έχουν στερηθεί πράγματα και κυρίως την παρουσία
μου στην περίοδο της ειδικότητας με τις πολλές εφημερίες. Τώρα πια όμως έχω τη
δυνατότητα να οργανώνω έτσι το επαγγελματικό μου πρόγραμμα, ώστε να αφήνω
ελεύθερα απογεύματα για να ασχολούμαι μαζί τους, καθώς και χρόνο για τις διακοπές
μας. Τα παιδιά επηρεάζονται από το επάγγελμα των γονέων, βλέποντας τα θετικά και
αρνητικά του. Τα παιδιά μου έχουν σαφώς διαφορετικά κίνητρα απ’ ότι είχα εγώ και προσπάθησα να ανιχνεύσω τα δυνατά τους σημεία και να τα συμβουλέψω.

Πόσο διαφορετικές είναι πια οι συνθήκες για τις γυναίκες στον επαγγελματικό
στίβο: Ποιο είναι το μεγαλύτερο challenge που αντιμετωπίζουμε σήμερα;

Σαφώς τις τελευταίες δεκαετίες, οι γυναίκες έχουν εισέλθει σχεδόν σε όλους τους
επαγγελματικούς κλάδους, ακόμα και στους πλέον ανδροκρατούμενους. Έχουν
νομοθετικά αρθεί περιορισμοί, όπως για παράδειγμα τα ποσοστά ή οι περιορισμοί
ύψους, για εισαγωγή στις στρατιωτικές σχολές. Παρόλα, δεν έχει ακόμη αλλάξει η
νοοτροπία τόσο στον εργασιακό όσο και στον κοινωνικό χώρο, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν ανισότητες καθημερινά. Οι πολλαπλοί ρόλοι που καλούνται να παίξουν συχνά εξουθενώνουν τις γυναίκες και τελικά τις κάνουν δυστυχισμένες.

Το σημαντικό είναι κάθε άτομο, γυναίκα ή άνδρας, να έχει τη δυνατότητα ίσων επιλογών, χωρίς περιορισμούς, και να ακολουθήσει αυτό που τον γεμίζει και τον ολοκληρώνει ως άνθρωπο.

Gua Sha: Όσα πρέπει να γνωρίζεις γι’ αυτό το πρωτοποριακό μασάζ προσώπου

Είστε αυστηρή λόγω θέσης;

Ναι. Οι συνθήκες στις οποίες μεγάλωσα από τα φοιτητικά μου χρόνια στη
στρατιωτική σχολή και στη συνέχεια ο ανταγωνισμός μέσα σε ένα ανδροκρατούμενο
επιστημονικό περιβάλλον, με ανάγκασαν να δημιουργήσω ένα προστατευτικό
πλαίσιο για μένα. Αναγκάζεσαι να περιορίσεις κάποια χαρακτηριστικά της γυναικείας
φύσης που θεωρούνται «αδυναμίες» προκειμένου να επιβληθείς και να εισακουστείς.
Με τα χρόνια ωστόσο ωριμάζεις και συνδυάζεις εποικοδομητικά τόσο την
επαγγελματική αυστηρότητα όσο και τον συναισθηματισμό της γυναικείας φύσης,