Ο Ηλίας Μάστορας φτιάχνει μπάλες για τυφλά παιδιά και μας συστήνει το Ποδόσφαιρο Τυφλών

Η συζήτηση για τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες στη χώρα μας είναι ένα θέμα δύσκολο, άβολο για κάποιους ή ίσως και άγνωστο για πολλούς. Σε ένα κράτος που η ορατότητα της κοινότητας στο σύνολό της είναι δυστυχώς σχεδόν ανύπαρκτη, τι θέση κατέχουν στην κοινωνία μας οι άνθρωποι με προβλήματα όρασης; Και ενώ όλοι μας σκεφτόμαστε το γνωστό παιχνίδι των λέξεων (τυφλοί-ορατότητα), σήμερα φιλοξενούμε έναν άνθρωπο που κατάφερε να κάνει τη διαφορά με το έργο του στο πλαίσιο ενός λαοφιλούς αθλήματος, όπως το ποδόσφαιρο. Το Ποδόσφαιρο Τυφλών είναι ίσως το πιο δημοφιλές παραολυμπιακό άθλημα και ο Ηλίας Μάστορας, ο πρώτος Έλληνας υπεύθυνος Ολυμπιακού ή Παραολυμπιακού αθλήματος, μας μιλά για όλη την εκπληκτική πορεία του αθλήματος, την αγάπη του από τον κόσμο, τις εμπειρίες του από τα γήπεδα όλου του κόσμου αλλά και τα όσα πρόκειται να διεκδικήσει μέσα στα επόμενα χρόνια για να προχωρήσει και το επίπεδο των γυναικών στο Ποδόσφαιρο Τυφλών.

Σχεδία: Το πρώτο ελληνικό περιοδικό που κυκλοφορεί σε γραφή Μπράιγ κρύβει την πιο όμορφη ιστορία

Μόνο που, όσο εμείς μιλάμε για Ολυμπιακά στάδια και πρωταθλήματα και όλα τα καλώς κεκτημένα όλων αυτών των εκπληκτικών ανθρώπων, ένα τυφλό παιδί βρίσκεται μέσα σε μια αίθουσα σχολείου με μόνη του συντροφιά τα βιβλία του σε γραφή Μπράιγ, χωρίς να έχει το βασικό δικαίωμα κάθε παιδιού στο παιχνίδι. Όταν ο Ηλίας Μάστορας χάρισε στον μικρό Λέανδρο την περίφημη μπάλα του Ποδοσφαίρου Τυφλών που κουδουνίζει, συνειδητοποίησε ότι ένα παιδί δεν θα μπορούσε ποτέ να παίξει με κάτι τόσο βαρύ. Και ότι κάπως έτσι τα τυφλά παιδιά σε όλο τον κόσμο μένουν εκτός παιχνιδιού. Τότε, λοιπόν, ο Ηλίας, ιδρυτής της ΜΚΟ Youthorama, δημιούργησε την πρώτη ειδική μπάλα ποδοσφαίρου στον κόσμο και για τυφλά παιδιά. Είναι μία πατέντα αναγνωρισμένη από τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, όμως το πιο σημαντικό είναι, πως αυτή η ελαφριά μπάλα, η οποία έχει ηχητικό σύστημα στο εσωτερικό, δεν μπορεί να αγοραστεί σε ένα κατάστημα. Μπορεί μόνο να δοθεί δωρεάν σε τυφλά παιδιά και νέους με οπτική αναπηρία, καθώς και στα σχολεία τους.

Μας είπε όλη την ιστορία του έργου του αλλά και τους στόχους της καμπάνιας «Μια Μπάλα Για Όλους», το νέο ντοκιμαντέρ της προσπάθειάς τους που κυκλοφορεί και τη μαγεία του αθλητισμού, που αγκαλιάζει αδιακρίτως κάθε άνθρωπο. Μαζί, μπορούμε να αλλάξουμε τις ζωές παιδιών με οπτική αναπηρία και ο Ηλίας Μάστορας μας λέει τον τρόπο που μπορούμε να το κάνουμε.

Ο Ηλίας Μάστορας στο Queen.gr.

Ας ξεκινήσουμε με τη δική σου ιστορία και πώς βρέθηκες στη Σχολή Τυφλών Θεσσαλονίκης. Πώς αγάπησες το ποδόσφαιρο τυφλών;

Η δική μου ιστορία ξεκινάει μαγικά από τον κόσμο των άσπρων και μαύρων τετραγώνων που μεταμορφώθηκε σε μια….μπάλα! Στα φοιτητικά μου χρονιά, η Σχολή Τυφλών αποφάσισε να ξεκινήσει σκακιστικές προπονήσεις και με επέλεξε ως προπονητή. Μετά από δύο χρόνια, ξεκίνησε ένα παγκόσμιο κίνημα να δημιουργηθεί ένα νέο άθλημα, το ποδόσφαιρο τυφλών, όπου ολικά τυφλοί ποδοσφαιριστές θα σκοράρουν σε τερματοφύλακες που βλέπουν. Τι πιο συναρπαστικό να βοηθήσει κανείς εθελοντικά από τον ρόλο του τερματοφύλακα; Όταν χάσαμε από την αντίστοιχη ομάδα των Αθηνών, οι συμπαίκτες μου ανακοίνωσαν ότι «εμείς να αλλάξουμε δε γίνεται, μπορούμε όμως να φέρουμε έναν καλύτερο τερματοφύλακα!». Κρέμασα λοιπόν τα γάντια του τερματοφύλακα στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στη Λευκορωσία το 1999 και τα αντικατέστησα με τη σφυρίχτρα ως επίσημος διεθνής διαιτητής ποδοσφαίρου τυφλών.

Μιλάμε για το ποδόσφαιρο τυφλών αλλά στην πραγματικότητα δυστυχώς είναι ακόμα ένα άθλημα άγνωστο για πολλούς. Πες μας όσα πρέπει να γνωρίζουμε.

Η πρώτη συμμετοχή του αθλήματος σε Παραολυμπιακούς Αγώνες ξεκίνησε το 2004 στην Αθήνα! Η χώρα μας γνώρισε τη μεγαλύτερη επιτυχία σε ομαδικό άθλημα με την κατάκτηση της 4^ης θέσης στο ποδόσφαιρο τυφλών και δεν υπήρχε μεγαλύτερη ανταμοιβή σε προσωπικό επίπεδο να διαιτητεύσω τον τελικό στη χώρα μου. Το συγκεκριμένο άθλημα είναι συμπεριληπτικό, ολικά τυφλοί ποδοσφαιριστές συνεργάζονται σε κάθε προπόνηση και αγώνα με βλέποντες. Ως λογική απόρροια, θα κοινωνικοποιηθούμε σε μικτές παρέες στην καθημερινότητά μας. Για παράδειγμα, ένας από τους κουμπάρους μου είναι ο Στράτος, είναι ένας παγκόσμιος θρύλος του ποδοσφαίρου τυφλών. Ένα τυφλό άτομο θα χρησιμοποιήσει αυτόνομα ένα μπαστούνι ή ένα σκύλο οδηγό για τις μετακινήσεις του. Όταν όμως μπαίνει στον αγωνιστικό χώρο, είναι αυτόνομο και συνεργάζεται με συμπαίκτες για να σκοράρει σε ικανότατο τερματοφύλακα που βλέπει.

Ποια είναι η εμπειρία σου ως υπεύθυνος ενός Ολυμπιακού Αθλήματος πλέον; Πώς είναι να δουλεύεις με άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης;

Η επαφή μου με το άθλημα ήταν διαρκής και από διάφορους ρόλους: τερματοφύλακας εθνικής ομάδας, διαιτητής στους τελικούς Αθήνα 2004 & Πεκίνο 2008, υπεύθυνος διαιτησίας Ρίο 2016. Ήμουν ο πρώτος Έλληνας υπεύθυνος ολυμπιακού – παραολυμπιακού αθλήματος και ήταν μεγάλη τιμή να ηγηθώ παγκοσμίως. Το Παρίσι 2024 αποτέλεσε σταθμό για το άθλημα αλλά τολμώ να πω για όλα τα παραολυμπιακά αθλήματα. Το ποδόσφαιρο τυφλών τοποθετήθηκε μπροστά στο εμβληματικό σύμβολο της πόλης, τον Πύργο του Άιφελ. Ήταν το μοναδικό άθλημα στους Ολυμπιακούς & Παραολυμπιακούς Αγώνες που ήταν όλοι οι αγώνες sold out δέκα ημέρες πριν την έναρξη των αγώνων. Είχαμε περισσότερους διαπιστευμένους δημοσιογράφους στον τελικό από τον τελικό στο αντίστοιχο Ολυμπιακό άθλημα στην ίδια εγκατάσταση. Για το άθλημα, είχαμε 140% αύξηση χωρητικότητας από το Λονδίνο 2012, που δεν υπήρξε sold out. 13.000 θεατές έκαναν ησυχία για να ακούγεται η μπάλα ποδοσφαίρου τυφλών, όταν κυλούσε και επευφημούσε τις προσπάθειες σε κάθε διακοπή. Χάρη στην εκπαίδευση που υλοποιήσαμε μπροστά στον Πύργο του Άιφελ, δημιουργήθηκε το «σιωπηλό κύμα» που έγινε viral μέσω των κοινωνικών δικτύων και ήταν το σήμα κατατεθέν των αγώνων. Το όραμα μου είναι το 2028 να έχουμε και το γυναικείο ποδόσφαιρο εκεί που ήδη έχει εγκριθεί και αναμένουμε την τελική απόφαση σε λίγους μήνες, καθώς έχω δουλέψει αρκετά με τα πρώτα πρωταθλήματα σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Στην επιτροπή ήμασταν μαζί άτομα με και χωρίς οπτική αναπηρία, γυναίκες και άνδρες.

Μέσα από τη γνωριμία σου με τον μικρό Λέανδρο γεννήθηκε στο μυαλό σου η ιδέα μίας παιδικής μπάλας για τυφλά παιδιά. Πες μας αυτή την ιστορία και το πώς φτάσαμε στην καμπάνια μια μπάλα για όλους.

Το επάγγελμά μου είναι εκπαιδευτής νέων και ενηλίκων. Δημιουργούσα τις συνθήκες στους εκπαιδευόμενους μέσω της μη τυπικής εκπαίδευσης να ονειρευτούν και να εργαστούν μεθοδικά για την υλοποίησή τους. Μου πήρε όμως είκοσι χρόνια να συνειδητοποιήσω την ανάγκη να δημιουργηθεί μία μπάλα ποδοσφαίρου κατάλληλη και για παιδιά με οπτική αναπηρία. Αφορμή ήταν η πρόσκληση από τη Σχολή Τυφλών στην ονομαστική μου εορτή, να δημιουργήσουμε τη θεατρική αφήγηση ενός σκακιστικού παραμυθιού που είχα εκδώσει για βλέποντες και σε γραφή Braille για τα παιδιά με οπτική αναπηρία. Ως έκπληξη, προσκάλεσαν τον 4χρονο Λέανδρο που είχε γεννηθεί με όραση και λόγω ενός θέματος υγείας έχασε την όραση του. Στο τέλος για να τον ευχαριστήσω, του έδωσα την μπάλα ποδοσφαίρου ενηλίκων που υπήρχε μέχρι τότε. Συνειδητοποίησα ότι δε μπορούσε να παίξει με την μικρότερη και μεγαλύτερη αδερφή του με μια μπάλα που ζυγίζει πάνω από μισό κιλό. Χάρη στον Λέανδρο, αποφάσισα να πατεντάρω τη μοναδική μπάλα ποδοσφαίρου και για παιδιά με οπτική αναπηρία και τι πιο μαγικό από το να μην πωλείται αλλά μόνο να δωρίζεται.

01

04

Ποια ήταν η μέχρι στιγμής ανταπόκριση σε αυτή τη μπάλα για παιδιά; Ξέρω ότι έχουν γίνει δωρεές σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου.

Η παγκόσμια καμπάνια «Μία μπάλα για όλους» ακουμπάει σε μια πραγματική ανάγκη. Το δικαίωμα στο παιχνίδι, καθώς δεν πωλείται και έτσι οικογένειες παιδιών με οπτική αναπηρία σε όλο τον κόσμο έχουν ελεύθερη πρόσβαση και το δικαίωμα στην ποιοτική εκπαίδευση, καθώς στοχεύει στην προσωπική ανάπτυξη, τη συμπερίληψη και την ενσυναίσθηση. Από την εναρκτήρια δράση στο Κατάρ το 2017 συνειδητοποίησα ότι κάτι μαγικό θα συμβεί: ο παγκόσμιος θρύλος Xavi Hernandez από την Ισπανία δέχτηκε να έχει διάδραση με την ειδική μπάλα και αφού υπέγραψε την πρώτη μπάλα ποδοσφαίρου, ζήτησε να πάρει σπίτι τη δεύτερη ώστε να παίξει με την οικογένειά του. Μέσα σε εφτά χρόνια, τα οποία μόλις συμπληρώσαμε, έχουμε λάβει φωτογραφίες και videos από 215 χώρες και περιοχές και μας απομένουν μόνο πέντε χώρες των Ηνωμένων Εθνών για να πούμε κυριολεκτικά ότι κουδουνίζει παντού! Στο ντοκιμαντέρ μας, που κυκλοφόρησε στις 1/1/2025, ενώνονται τα κομμάτια της καμπάνιας μέσα σε 26 λεπτά που αν κρίνουμε από την avant premiere, θα συγκινήσει. Ήδη η Γαλλική Πρεσβεία στην Ελλάδα ξεκίνησε τη μεταγλώττιση στα Γαλλικά αυτού του αγγλόφωνου ντοκιμαντέρ.

Σε τι επίπεδο βρίσκεται σήμερα το ποδόσφαιρο τυφλών στην Ελλάδα; Υπάρχουν παιδιά που μέσα από τη μπάλα ανακάλυψαν την αγάπη τους στο άθλημα;

Η χώρα μας εφαρμόζει το μοντέλο της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Κάθε χρόνο χαρτογραφούμε τα σχολεία της επικράτειας, όπου τα περισσότερα παιδιά με οπτική αναπηρία φοιτούν στα γενικά σχολεία της γειτονιάς τους μαζί με παιδιά που βλέπουν. Ο δικός μας στόχος είναι η συμπερίληψη μέσω του αθλητισμού, καθώς αν τα παιδιά μάθουν ότι μπορούν να δημιουργήσουν μικτές ομάδες, τότε θα αυξηθεί η κοινωνικοποίηση και εκτός της τυπικής εκπαίδευσης. Η νέα μας πρέσβειρα, η 11χρονη Λουκία από τη Βέροια, είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο πλέον. Η συμμετοχή της στο UEFA Super Cup 2023 μάγεψε με τις ικανότητές της καθώς γνωρίζει άπταιστα Αγγλικά – Ιταλικά και Γαλλικά, παίζει πιάνο και συνθέτει μουσική ενώ έχει γράψει και το μουσικό θέμα του ντοκιμαντέρ. Ήταν μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας στο UEFA EURO 2024 στη Γερμανία και στο Paris 2024, όπου τιμήθηκε στον εναρκτήριο αγώνα μαζί με τη Γενική Γραμματέα του Ιδρύματος της UEFA για το παιδί. Στο εξωτερικό, έχουμε ήδη τα πρώτα παιδιά που έπαιξαν με την A ball for all και πλέον είναι μέλη της προεθνικής ομάδας, όπως ο Mikey Pouli από την Αγγλία.

Ποια ήταν αυτή η εμπειρία που έχει μείνει ανεξίτηλη στο μυαλό σου από τα γήπεδα του τυφλού ποδοσφαίρου;

Να ξεκινάς ως τερματοφύλακας πριν τριάντα χρόνια και να μένουν σαν τατουάζ τα χτυπήματα από καπάκια αναψυκτικού, που εφαρμόζαμε πάνω σε δερμάτινες μπάλες μέχρι τη σύλληψη της ιδέας μιας εγκατάστασης 13.000 θεατών πάνω από ένα σιντριβάνι μπροστά στον Πύργο του Άιφελ. Να εκπαιδεύεις τον κόσμο και να στο ανταποδίδει με το «σιωπηλό κύμα» κάτω από τα φώτα του Πύργου του Άιφελ, καθώς έδυε ο ήλιος! Ήταν το πιο όμορφο γήπεδο ποδοσφαίρου στον κόσμο και αγαπήθηκε όπως του έπρεπε. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά από το να είμαι ο υπεύθυνος αυτού του μοναδικού επιτεύγματος. Ο τελικός ήταν σε ζωντανή σύνδεση, κρίθηκε στο τελευταίο λάκτισμα και την επόμενη ημέρα το πιο διάσημο αθλητικό έντυπο αφιέρωσε το πρωτοσέλιδό του στους ποδοσφαιριστές με οπτική αναπηρία.

Έχεις ήδη καταφέρει πάρα πολλά για τα άτομα με προβλήματα όρασης. Έχεις άλλες φιλοδοξίες και όνειρα για τον αθλητισμό στον χώρο των ΑΜΕΑ; Είμαι σίγουρη ότι θα υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να κάνουμε για εκείνους.

Η θέση των κοριτσιών στην κοινωνία και τον αθλητισμό είναι βασική προτεραιότητα και νομίζω ότι με την 11χρονη Λουκία εργαζόμαστε μαζί για να τα καταφέρουμε. Η παγκόσμια καμπάνια είναι η μοναδική που από τα τέσσερα τελευταία χρόνια εκπαιδεύει βιωματικά τους θεατές σε όλα τα μεγάλα ποδοσφαιρικά και αθλητικά γεγονότα: UEFA EURO 2021 & 2024, FIFA World Cup 2022, UEFA Super Cup 2023, UEFA Champions League/ Europa League/ Conference League 2024 τελικούς και Παρίσι 2024 Παραολυμπιακοί Αγώνες. Είστε οι πρώτοι που ανακοινώνουμε την έγκριση υποστήριξης από την UEFA να είμαστε το καλοκαίρι στις ΗΠΑ για το 1^ο FIFA World Club Cup, ώστε να εκπαιδεύσουμε τους θεατές. Ήδη κυκλοφόρησε το ντοκιμαντέρ «Μία μπάλα για όλους: Το κοινωνικό ποδόσφαιρο» με την υποστήριξη του Erasmus+ Sport & UEFA Foundation for Children και τώρα, 3-5/1/2025 είμαστε στο Δημοτικό Θέατρο Μελίνα Μερκούρη Καλαμαριάς, για να ανέβει για 5^η χρονιά η θεατρική παράσταση «Μία μπάλα για όλους» σε κείμενο – σκηνοθεσία Βαρβάρας Δουμανίδου. Οι θεατές θα έρθουν σε επαφή με τη γραφή Braille, καθώς έχουμε τυπώσει ένα ειδικό μήνυμα που θα αποκαλύψουμε….στο θέατρο!

Το trailer της καμπάνιας «Μία μπάλα για όλους»: