Συναισθηματικά μη διαθέσιμος: Όσα πρέπει να ξέρεις γι' αυτόν τον τύπο συντρόφου που ζει ανάμεσά μας

Πιθανότατα είσαι εξοικειωμένη με τον όρο «συναισθηματικά μη διαθέσιμος» - είτε χάρη σε κάποιον με τον οποίο έβγαινες και φρόντισε να το... νιώσεις στο πετσί σου, είτε πρόκειται για κάτι που συμβαίνει σε εσένα και επηρεάζει τις διαπροσωπικές σχέσεις σου. Ωστόσο, ο όρος αυτός χρησιμοποιείται πιο συχνά από όσο θα έπρεπε ή τουλάχιστον, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πραγματική του σημασία.

Σύμφωνα με τη διάσημη σεξολόγο Irene Fehr, «η “συναισθηματική μη διαθεσιμότητα” είναι μια φράση που περιγράφει την κατάσταση του να μην είσαι σε επαφή με τα δικά σου συναισθήματα ή/και πρόθυμος/η να τα δείξεις σε κάποιον άλλον. Είναι σαν να υπάρχει ένας τοίχος ανάμεσα σε εσένα και τους άλλους ανθρώπους που εμποδίζει τα συναισθήματα να ειπωθούν και να εκφραστούν».

Λόγω της υπεργενικευμένης χρήσης του, ο όρος από μόνος του ίσως σε οδήγησε κάποια στιγμή στη ζωή σου στο να απορρίψεις κάποιον που δήλωσε «συναισθηματικά μη διαθέσιμος» χωρίς να κατανοήσεις πραγματικά τι σημαίνει, από πού πηγάζει και πόσο βαθύ νόημα μπορεί να έχει. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα που βιώνουν οι άνθρωποι, η συναισθηματική διαθεσιμότητα ή μη διαθεσιμότητα δεν είναι τόσο ξεκάθαρη.

Για να κατανοήσεις καλύτερα τι σημαίνει να είσαι συναισθηματικά μη διαθέσιμος, πρέπει πρώτα να γνωρίζεις τι σημαίνει να είσαι συναισθηματικά διαθέσιμος, σύμφωνα με την Fehr.

Οι συναισθηματικά διαθέσιμοι άνθρωποι τείνουν να είναι σε θέση να κάνουν τα εξής:

• Να κατανοήσουν και να νιώσουν τα δικά σου συναισθήματα στον μέγιστο βαθμό.
• Να μοιραστούν αυτά τα συναισθήματα μαζί σου και να σου επιτρέψουν να «μπεις» στον εσωτερικό τους κόσμο, ώστε να συνδεθείτε βαθιά.
• Να ανοίξουν την καρδιά τους ακόμα και όταν υπάρχει πιθανότητα απόρριψης.
• Να επιτρέψουν στον εαυτό τους να ερωτευτεί παρά τις προηγούμενες εμπειρίες που μπορεί να τους έχουν πληγώσει.
• Να εκφράσουν τις πραγματικές τους ανάγκες όχι μόνο στον/στη σύντροφό τους, αλλά και σε όλα τα κοντινά τους πρόσωπα.
• Να είναι σε θέση να δεχτούν την αγάπη και την υποστήριξη του/της συντρόφου, των φίλων ή της οικογένειάς τους.
• Να επιστρέψουν στον εαυτό τους να κάνει όνειρα και, στη συνέχεια, να μπορούν να μοιραστούν αυτές τις επιθυμίες με τους κοντινούς τους ανθρώπους.

Ομολογουμένως, το να είσαι συναισθηματικά διαθέσιμος δεν απαιτεί να ισχύουν όλα όσα αναφέρονται στην παραπάνω λίστα. Σύμφωνα με τη σεξολόγο, όλοι γεννιόμαστε συναισθηματικά διαθέσιμοι. Είναι οι εμπειρίες στην πορεία της ζωής που μπορεί να επηρεάσουν αυτή τη διαθεσιμότητα και να την ανατρέψουν. Από τη στιγμή που ήρθες στον κόσμο, αφήνεις τους γύρω σου να γνωρίζουν τις ανάγκες σου ώστε να μπορούν να ικανοποιηθούν. Για παράδειγμα, ως μωρό, έκλαιγες για να ενημερώσεις τους γονείς σου ότι πεινούσες ή ότι χρειαζόσουν αλλαγή πάνας.

«Ένα παιδί ζητά αυτό ακριβώς που θέλει χωρίς δισταγμό - όχι αυτό που πρέπει ή αυτό που επιτρέπεται. Ένα παιδί αισθάνεται πλήρως το θαύμα των πραγμάτων και δεν ανησυχεί για την απογοήτευση. Τα παιδιά δεν έχουν πρόβλημα να ονειρεύονται ή να δεχτούν, αλλά και νιώσουν, αγάπη», εξηγεί η Irene Fehr.

Τι οδηγεί κάποιον στο να γίνει συναισθηματικά μη διαθέσιμος;

Εφόσον, λοιπόν, γεννιόμαστε όλοι έτσι, τι μπορεί να οδηγήσει κάποιον στο να κλειστεί στον εαυτό του; Αυτό είναι κάτι που αναπτύσσεται μέσα από αρνητικές εμπειρίες ζωής, που συμβαίνουν κυρίως σε νεαρή ηλικία, εξηγεί h Fehr.

Όταν σου αρνούνται κάτι που χρειάζεσαι ξανά και ξανά - ειδικά κατά την παιδική σου ηλικία - είναι φυσιολογικό και επόμενο να κλειστείς στον εαυτό σου, σε μια προσπάθεια να προστατευτείς. Επίσης, μπορεί να θεωρήσεις την ευαλωτότητα (γνωστή και ως συναισθηματική διαθεσιμότητα) ως επικίνδυνη ή απογοητευτική.

Ενώ οι λεπτομέρειες σχετικά με το πώς κάποιος γίνεται συναισθηματικά μη διαθέσιμος είναι πάντα διαφορετικές, εξακολουθούν να υπάρχουν μερικά κοινά στοιχεία, όπως το να μην ακούστηκε ποτέ από τους γονείς η λέξη «σε αγαπώ» ή να μην υπήρχε κατανόηση και συζήτηση μέσα στην οικογένεια.

«Χωρίς υποστήριξη, τα παιδιά μαθαίνουν να κρύβουν τα συναισθήματά τους για να προστατεύονται», υποστηρίζει η Irene Fehr.

Είναι πρόβλημα το να είσαι συναισθηματικά μη διαθέσιμος;

«Όταν δεν μπορείς να μοιραστείς τι σε πληγώνει ή τι χρειάζεσαι στον γάμο σου, και επομένως δεν ικανοποιείς τις ανάγκες σου ή δε νιώθεις κοντά στον σύντροφό σου, τότε βλάπτεις τον εαυτό σου. Αν αυτό αναπτυχθεί σε ένα μοτίβο, γίνεται μια πολύ ανθυγιεινή έκφραση αυτού που ήταν αρχικά υγιές και απαραίτητο», λέει η σεξολόγος.

Μπορείς να διορθώσεις την κατάσταση (αν υπάρχει η επιθυμία να κάνεις μια αλλαγή) κατανοώντας τα χαρακτηριστικά του να μην είσαι συναισθηματικά διαθέσιμη - αλλά και τα προβλήματα που προκαλεί αυτό στις διαπροσωπικές σου σχέσεις και τη δική σου προσωπικότητα - και στη συνέχεια, φυσικά, να δουλέψεις για να το ξεπεράσεις. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε με τη βοήθεια ενός ειδικού είτε με πολλή προσωπική δουλειά και προσπάθεια.

Πώς θα καταλάβεις εάν είσαι πράγματι συναισθηματικά μη διαθέσιμη

Τώρα που κατάλαβες από πού προέρχονται όλα και τις αιτίες που μας οδηγούν σε ένα τέτοιο συναισθηματικό αδιέξοδο, ήρθε η ώρα να μάθεις πώς θα μπορέσεις να καταλάβεις αν εσύ είσαι συναισθηματικά μη διαθέσιμη.

Οι συναισθηματικά διαθέσιμοι άνθρωποι τείνουν να είναι σε θέση να κάνουν τα εξής:

• Έχουν πληγωμένα συναισθήματα και κρύβουν τη θλίψη τους πίσω από το «είμαι καλά».
• Δε μοιράζονται τα συναισθήματά τους με τους άλλους, επειδή φοβούνται ότι θα απογοητευτούν.
• Κρατούν μία απόσταση από τον σύντροφό τους, τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά, προκειμένου να μη δεθούν μαζί του.
• Δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να ερωτευτεί και δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν την αγάπη και το νοιάξιμο ενός άλλου ανθρώπου.
• Δεν είναι ειλικρινείς με τα συναισθήματά τους και για το τι πραγματικά θέλουν και χρειάζονται.
• Δεν ονειρεύονται και δεν εκφράζουν τις επιθυμίες τους.

Αν και κανείς δεν μπορεί να σε κατηγορήσει για το ότι απλά προστατεύεις τον εαυτό σου, δεν είναι καλό για την ψυχολογία και τη ζωή σου να κρατάς πάντα αποστάσεις από τους κοντινούς σου ανθρώπους - ειδικά από εκείνους που σε αγαπούν πραγματικά

Πώς να καταλάβεις εάν ο σύντροφός σου δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμος

Παρόλο που μερικές από τις παραπάνω ενδείξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για να καταλάβεις ότι ο σύντροφός σου δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμος, υπάρχουν μερικά ακόμη στοιχεία πο μπορεί να σε βοηθήσουν να αντιληφθείς την κατάσταση.

Σύμφωνα με την Irene Fehr:

• Αποφεύγουν τις συγκρούσεις και δε μιλούν για αυτά που τους προβληματίζουν.
• Αδιαφορούν στα κομπλιμέντα ή τις πράξεις αγάπης που κάνεις για εκείνους.
• Αποφεύγουν τις συζητήσεις για συναισθήματα - τόσο τα δικά τους όσο και τα δικά σου.
• Δε σε αφήνουν να τους στηρίξεις σε μια δύσκολη στιγμή ή να τους βοηθήσεις όταν έχουν ανάγκη.

Και τώρα αναρωτιέσαι... μήπως να τον χωρίσω;

Καλό θα ήταν να αναρωτηθείς πρώτα, αν θα ήθελες κάποιος να σου δώσει μία ευκαιρία σε περίπτωση που αυτό συνέβαινε σε εσένα.

«Ένα άτομο που δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμο εξακολουθεί να νιώθει φόβο για τα συναισθήματά του. Σημαίνει, επίσης, ότι στο παρελθόν δεν ήταν ασφαλές να ανοιχτεί συναισθηματικά. Ως αποτέλεσμα, οι συναισθηματικά μη διαθέσιμοι άνθρωποι δυσκολεύονται να δημιουργήσουν βαθιά συναισθηματικές σχέσεις, αλλά μπορούν οπωσδήποτε να μάθουν να ευδοκιμούν σε αυτές - μόνο αν έχουν την επιθυμία να το κάνουν», υποστηρίζει η σεξολόγος.

Το πρώτο βήμα για να δημιουργήσεις μια συναισθηματική σύνδεση μαζί του είναι να κάνεις την πρώτη κίνηση και να του ανοιχτείς πλήρως. Μην κρατήσεις μέσα σου αυτά που αισθάνεσαι για εκείνον. Με αυτόν τον τρόπο ίσως μπορέσεις να τον κάνεις να νιώσει ασφάλεια και να σου ανοιχτεί κι αυτός. Ωστόσο, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσεις ότι ακόμα κι αν καταφέρεις να τον κάνεις να σου μιλήσει για τα συναισθήματά του, αυτό δε σημάινει ότι θα γίνεται συνέχεια.

Είναι, επίσης, σημαντικό να συνειδητοποιήσεις ότι ορισμένοι συναισθηματικά μη διαθέσιμοι άνθρωποι μπορεί απλώς να μην είναι πρόθυμοι να δουλέψουν με τον εαυτό τους προκειμένου να αλλάξουν. Κατανοώντας αυτό, αν εξακολουθείς να θέλεις να έχεις σχέση με έναν τέτοιον άντρα, μην περιμένεις να γίνουν θαύματα ούτε καμία τρομερή αλλαγή. Οι άνθρωποι που δε θέλουν να αλλάξουν, δε θα το κάνουν και όσο και να τους πιέσεις, δε θα καταφέρεις απολύτως τίποτα.